پشتوانه بیت کوین چه می تواند باشد؟

همان طور که می دانید هر واحد پولی ای برای خود پشتوانه ای دارد که به واسطه ی آن ارزشمند می شود. در حقیقت این پشتوانه است که تعیین می کند یک واحد پول چقدر ارزش داشته باشد. مثلا به طور معمول پشتوانه ی پول های سنتی و قدیمی اغلب طلا است. این موضوع در مورد ارز های دیجیتال هم صدق می کند. مهم نیست این ارز ها دیجیتالی باشند یا سنتی باشند. حال این سوال پیش می آید که پشتوانه بیت کوین چیست؟ شاید باورتان نشود ولی بیت کوین اصلا پشتوانه ای ندارد. یعنی چه؟ یعنی این که خود مردم تعیین می کنند که بیت کوین چه قدر بیارزد. آرای مردم در مورد ارزش بیت کوین و سایر ارز های دیجیتالی فوق العاده مهم است.

اگر روزی به این باور برسند که بیت کوین ارزش خاصی ندارد و یک توکن بی اعتبار است، واقعا هم همین اتفاق خواهد افتاد. پس چنان که می بینید، پشتوانه بیت کوین باور ها و آراء عموم مردم است. ولی صبر کنید. انگار در مورد پول های سنتی هم چنین حالتی وجود دارد. تصور کنید که روزی مردم جهان به این باور برسند که دلار بی ارزش است. فکر می کنید چه اتفاقی می افتد؟ ظرف چند ساعت دلار از تبادلات عموم خارج خواهد شد. عجب ما که گفتیم پشتوانه ی پول سنتی مانند دلار، طلا است. پس چه شد؟ خب ارزش طلا هم به باور های مردم است. می بینید؟ چه اتفاقی افتاد؟ اگر مردم معتقد باشند طلا هم بی مصرف و الکی است طلا هم از بین می رود.

به طور کلی پول و طلا به وجود آمده اند تا باعث شوند نقل و انتقال کالا ها راحت تر صورت بپذیرد. وگرنه به خودی خود ارزش خاصی ندارند. مثلا یک اسکناس 100 دلاری واقعا چه ارزشی دارد وقتی هیچ کس در دنیا حاضر نباشد در ازای آن چیزی به شما بدهد؟ توافق Bretton Woods یک قرارداد بود که بعد از جنگ جهانی صورت گرفت. بر اساس این توافق قرار شد هر کشوری که طلای بیشتری در اختیار دارد ارزش پولش بیشتر باشد.

 

قرار گرفتن طلا به جای کالا طی یک قرارداد

ظاهرا قبل از انجام و عقد قرارداد بریتون وودز کالا های مختلف باعث ایجاد ارزش پول کشور ها می شدند. به این ترتیب نوسانات ارز ها و پول ملی کشور ها مرتبا بالا و پایین می رفت. تا این که قرارداد بریتون وودز به وجود آمد. این قرارداد به این علت به وجود آمد تا پایانی باشد بر رکود اقتصادی برخی کشور ها. زیرا کالایی که در یک کشور ممکن بود زیاد باشد و اتفاقا پشتوانه ی پول آن کشور هم بود، ممکن بود در کشور دیگری نایاب باشد. بر طبق این قرارداد مقرر شد که طلا به عنوان پشتوانه ی پول ملی هر کشور معرفی گردد. حالا تنها کاری که باید صورت می پذیرفت این بود که مقدار طلا ها در هر بانک مرکزی به طور میانگین در حد پایدار و متوسطی باشد.

حالا با این کار ارزش پول خیلی از کشور ها به پایداری رسیده بود. مثلا آمریکا که در دهه 1920 و 1930 در اوج رکود اقتصادی به سر می برد. تصور کنید در این حال رکود اقتصادی جنگ جهانی هم رخ داده بود. کار به جایی رسیده بود که مردم برای گرم نگه داشتن خود گاهی حتی یک خروار پول رایج مملکت خود را می سوزاندند. زیرا این همه پول هیچ ارزشی نداشت. و بیشتر به درد آتش زدن و گرم نگه داشتن آدم ها می خورد. مانند ارزش پول نیجریه در همین زمان فعلی. ارزش هر دلار حالا برابر است با سیصد و شصت و یک نایرای نیجریه که یک افتضاح بزرگ است.

 

عاقبت قرارداد بریتون وودز

با وجود این که قرار داد بریتون وود در اواخر دهه ی شصت میلادی درد سر ساز شده بود. ولی به طور کلی توانسته بود خیلی از مشکلات کشور ها را در دوران پس از جنگ جهانی برطرف نماید. یکی از این درد سر های بزرگی که این قرارداد باعث آن شده بود، بالا رفتن و صعود ارزش دلار آمریکا بود که بی سابقه می نمود. به همین دلیل دولت ها به این نتیجه رسیدند که دوره ی این قرارداد به سر آمده است و بهتر است از سیستم دیگری استفاده کنند. به همین دلیل سیستم ارز های فیات رونمایی شد. فیات نوعی ارز بدون پشتوانه ولی با ارزش است که دارای تغییرات زیادی هم هست. جالب تر آن که حتی مانند قدیم پشتوانه ی کالا ها را هم نداشت.

حالا دیگر بر اثر تغییرات به وجود آمده طلا پشتوانه ی دلار نیست. با این که می توانید با دلار های خود مقداری طلا خریداری نمایید، ولی ارزش دلار هیچ ربطی به ارزش طلا ندارد. به همین صورت سایر ارز ها هم ارزش های مربوط به خود را دارند و مانند گذشته دارای نوسان و تغییر هستند. پس نرخ تبدیل ارز ها هم در هر زمان می تواند تفاوت داشته باشد. مثلا تا همین چند سال پیش هر یورو با یک ممیز چهار دهم دلار تبادل می شد. ولی ممکن است تا حالا تغییرات زیادی در این نرخ تبدیل صورت گرفته باشد. پشتوانه بیت کوین هم در حال حاضر همان طور که گفته شد هیچ چیز نیست.

 

آیا بیت کوین هم یک ارز فیات است؟

پشتوانه بیت کوین هم مانند دلار و یورو چیز خاصی نیست. و فقط اقبال عموم است که تعیین می کند چه قدر از بیت کوین در تبادلات استفاده شود. پس به دلیل این که پشتوانه بیت کوین هیچ چیز نیست نوسانات و تغییرات آن مانند آن چه که امروز می بینید می تواند حتی لحظه ای هم باشد. اگر پشتوانه بیت کوین چیزی نیست پس چه چیز باعث می شود که اقبال عموم به این ارز دیجیتال همچنان ادامه داشته باشد؟ اولین دلیل آن این است که بیت کوین را یک سری کامپیوتر شخصی و دستگاه های ماینر استخراج می کنند. این استخراج هم هزینه های زیادی دارد. مانند صرف زمان و انرژی زیاد. پس حالا که استخراج یک بیت کوین این همه دنگ و فنگ دارد، چرا نباید ارزش آن تغییر کند؟ یا مردم به آن علاقه نشان ندهند؟

مثلا بر عکس آن چه که همه تصور می کنند آدم ها همیشه به دنبال چیزی هستند که به سختی به دست بیاید و برای چنین چیزی ارزش قائل هستند. هر چه قدر سختی به دست آوردن آن چیز بیشتر باشد، ارزش ذهنی آن هم برای مردم بیشتر خواهد بود. می شود به صنایع دستی هم در این مورد اشاره نمود. اغلب آن ها کاربرد خاصی ندارند و فقط به دلیل این که زحمت زیادی برای آن ها کشیده شده است، گران قیمت هستند. دومین دلیل برای این تغییرات می تواند این نکته باشد که چاپ ارز های سنتی و یا ایجاد برخی از ارز های دیجیتالی وابسته به حکومت ها می تواند بدون قائده ای خاص صورت بپذیرد.

پس هر چه قدر این پول ها بیشتر و بیشتر چاپ شود از ارزش آن ها کاسته می شود. و بر عکس هر چه قدر که کمیاب باشند با ارزش تر می گردند. در حالی که بیت کوین از همان اول هم دارای مقدار محدود شده ای بود که نمی شد آن را تغییر داد. بنابر این به مرور زمان بیت کوین در بازار نایاب تر می شود و به همین دلیل باز هم ارزش آن بیشتر و بیشتر می گردد. دلیل آخر این که برای بیت کوین هیچ حکومت و دولتی دارای اهمیت نیست. چون اساسا بیت کوین دست سازمان و اشخاص معینی نیست.

 

چه چیزی دارای اهمیت بیشتری است؟

بعد از انعقاد قرارداد بریتون وودز به جای پشتوانه سازی کالا ها برای پول ها، سیاست های اقتصادی مهم تلقی شدند. در این حالت فقط باور مردم و درک اقتصادی آن ها نسبت به ارز پول ها بود که اهمیت داشت. پشتوانه بیت کوین هم به همین صورت تنها باور و اعتقاد مردم به با ارزش بودن آن است. حالا دیگر مکان های بسیاری هستند که از بیت کوین برای تبادلات خود استفاده می کنند. فقط به خاطر این که پشتوانه بیت کوین باور همان آدم ها است. تا زمانی که بیت کوین برای مردم جهان دارای اهمیت باشد و برای نقل و انتقالات خود و مبادله از آن استفاده کنند، این ارزش برای بیت کوین محفوظ است. ولی این نکته را هم نباید نادیده گرفت که نگاه اغلب مردم به بیت کوین سرمایه گذاری است تا استفاده در نقل و انتقالات.

البته ارز های سنتی هم می توانند دچار این نوسانات و تغییرات شوند تا طی آن روند سرمایه گذاری روی آن ها کم و زیاد شود. به طور مثال پوند انگلستان تا زمانی که انگلیس در توافق با اتحادیه اروپا بود دارای یک ارزش مشخص و یک سانی بود. ولی به محض این که این کشور از این توافق خارج شد ارزش آن به شدت افت پیدا کرد. آن هم طی فقط چند هفته. همین طور در مواردی بسیار خاص بالا رفتن بی رویه تورم می تواند باعث به صفر رسیدن ارزش یک پول شود. مانند ارزش پول چندین کشور آفریقایی. مثلا زیمبابوه که دچار همین بلا شده بود ارزش پولش به پایین تر از صفر رسید. تورم باعث شده بود تا مسئولان نا پخته ی این کشور تا جایی که امکان داشته اسکناس تولید کنند آن هم بدون هیچ رهیافت یا تدبیری.

این چاپ های بی جهت باعث شده بود که ارزش هر دلار آمریکا با سی و پنج تریلیون دلار زیمبابوه برابر باشد. شاید شما هم آن ویدئوی معروف را دیده باشد که در صرافی های آن کشور پول را با فرغون به توریست ها می دهند. اواخر ماه آوریل هم صندوق بین المللی پول نرخ تورم ونزوئلا را پانصد درصد اعلام نمود. و پیش بینی شده است که تا همین سال آینده تا هزار و هشتصد درصد هم خواهد رسید. آن چنان که می بینید در اختیار داشتن کنترل ارز یک کشور توسط دولت ها می تواند بسیار فاجعه بار باشد. به همین دلیل بود که بیت کوین با این ایده به وجود آمد که کنترل آن را هیچ دولتی نتواند به دست بگیرد. ضمنا محدودیت های اعمال شده برای استخراج آن تیر آخر را هم به دولت های بی فکر انداخت.

حالا به دلیل این که استخراج کنندگان این نوع پول خود مردم هستند، می توانند آن را هر کجا که بخواهند و در هر راهی که بخواهند خرج کنند. و کسی هم به آن ها کاری ندارد. از طرفی دیگر بیت کوین را نمی توان با مسائل سیاسی قاطی کرد. چون ربطی به هیچ دولت خاصی ندارد. همان طور که گفته شد پشتوانه بیت کوین فقط آراء مردم درباره آن است.