ممکن است شما نیز طی روزهای گذشته در شبکه‌های اجتماعی و فضاهای مجازی، به واسطه ی دوستانتان به ثبت نام و کار کردن در پروژه‌ای با عنوان پای نتورک (Pi Network) تشویق شده باشید؛ پروژه‌ای با ادعاها و قول های هیجان آور که این روزها علاوه بر جامعه ارزهای دیجیتال، افراد عادی را نیز به‌خصوص در ایران به سمت خود کشانده است. ولی پروژه پای نتورک چیست و قصد از خلق آن چیست؟ این پروژه تا چه حدی قابل اطمینان و اعتماد است؟ آیا فعالیت در این پروژه سودی به همراه خواهد داشت؟ جهت دریافت پاسخ این سوالات تا انتهای این مطلب را بخوانید. در این مطلب قصد داریم با تحلیل پروژه پای نتورک، صحت ادعاها و قول های آن را بررسی کنیم.
پای نتورک چیست و چه هدفی دارد؟
جهت اینکه بدانیم دریابیم پای نتورک خود را به چه شیوه ای مطرح کرده است، به وب‌سایت رسمی آن سری میزنیم.
در صفحه نخست سایت یک دروغ عظیم مشاهده میشود و پای نتورک خود را به این شکل جلوه داده است: نخستین ارز دیجیتالی که قادرید با گوشی همراه خود، آن را استخراج و بدست بیاورید.
از لحاظ تئوری و روی کاغذ، از هر سخت‌افزاری که قدرت پردازشی داشته باشد قادریم جهت ماینینگ تمام ارزهای دیجیتال، حتی بیت کوین بهره ببریم. اگر در نرم‌افزار و سخت‌افزار دانش کمی داشته باشید، حتی قادرید بیت کوین و اتریوم را نیز با گوشای هوشمند خود استخراج کنید. البته ماینینگ با بهره تلفن های هوشمند به هیچ نحوی نمیتواند سودآوری داشته باشد اما تنها آگاه باشید که روی کاغذ همه ارزهای دیجیتال را میشود با گوشی های هوشمند استخراج کرد.
همچنین، اشخاص با تجربه در این عرصه، ممکن است با ارز دیجیتال الکترونیوم آشنا باشند. الکترونیوم و چند ارز دیجیتال دیگر هم از گذشته ذهنیت ماینینگ با تلفن های هوشمند را پیاده کرده بودند. لذا، این تیتر وب‌سایت پای نتورک تنها یک دروغ و تقلید میباشد.
با مشاهده مضاعف این سایت درمیابیم که هدف از خلق پای نتورک، ساده تر کردن فعالیت استخراج است. پای نتورک، ماینینگ را امری دشوار میخواند که توان زیادی برای آن صرف میشود و هدف خود را آسان تر کردن این فعالیت عنوان میکند.
ولی موردی که باید در نظر گرفت این است که ماینینگِ ساده، نمیتواند مقصود باشد. حتی مجموع فعالیت ماینینگ نیز مقصود نیست، بلکه اهرمی است جهتافزایش امنیت شبکه‌ای که اهدافی ناخوشایند در زیر پوسته زیبای خود دارد دارد. به عنوان نمونه، هدف بیت کوین خلق شیوه ای جهت تراکنش های همتابه‌همتا و غیرمتمرکز است که در آن معضل دوبار خرج کردن نیز اتفاق نیفتد. یا هدف اتریوم فراهم کردن قراردادهای هوشمند در زمینه های غیرمتمرکز است. هدف آیوتا، فعالیت در عرصه اینترنت اشیاست. ولی هدف پنهان پای نتورک چیست؟
هر فردی که تا به امروز تنها نگاهی تجملی به وایت پیپر پروژه‌های عظیم بلاک چینی کرده باشد، میداند که غیرحرفه‌ای بودن و تنها تبلیغاتی بودن آن ها چگونه است. جهت بررسی وایت‌پیپر پای نتورک، ملزم به دارا بودن دانش حرفه ای در این زمینه نیستید. تنها لازم است آن را ورق بزنید و با وایت‌پیپر پروژه‌هایی دیگر نظیر کاردانو قیاس کنید. با یک نگاه تجملی می‌توان اختلاف بین یک پروژه با سطح بالا با یک ایده کلاهبرداری کم توان را به خوبی تشخیص داد.
در وایت‌پیپر کلی‌گویی شده است
یکی از قوانین کلیشه و همیشگی در تعیین پروژه‌های کلاهبرداری و غیر حقیقی در عرصه ارزهای دیجیتال، این است که دارندگان پروژه هیچ حرفی در خصوص مختصات و معلومات فنی پروژه به میان نمی‌آورند. پروژه مناسب پروژه‌ای است که کل جزئیات دانشی و فنی به صورت کامل و بدون نقطه کور در آن شرح داده شده باشد.
در وایت‌پیپر سعی شده است که پای نتورک به بیت کوین مانند باشد، در صورتی که نویسندگان آن کمترین اطلاعاتی از داده های فنی بیت کوین ندارند. به نظر می آید بیشتر از اینکه به بازگو کردن معلومات پروژه خود تمرکز داشته باشند، روی مقایسه پای با بیت کوین تمرکز کرده اند. در وایت پیپر پای نتورک بالاتر ۷۰ مرتبه عنوان بیت کوین نوشته شده است.
یک نمونه واضح از کلی‌گویی در این نوشته، قسمت «نقشه راه» است. طی نقشه راه به صورت چکیده عنوان شده است که این پروژه از سه قسمت طراحی، آزمایش و پیاده‌سازی پایانی شکل گرفته است. سوال اینجاست که آیا پروژه‌ای مشاهده کرده اید که این سه مرحله را دارا نباشد؟ همه پروژه‌ها در مجموع این سه قسمت را تجربه و رد کرده اند. جزئیات است که موجب میشود نقشه راه هر پروژه از پروژه دیگر جدا باشد.و میبایست به شکل جز به جز که پروژه در چه زمانی به چه بخشی از پیشرفت دست یافته یا خواهد یافت مشخص شده باشد. برای مثال، در عکس زیر می‌توانید نقشه راه «TON»، شبکه باز بلاک چینی تلگرام، را نگاه و مقایسه کنید.
هیچ سورس-کدی موجود نیست
هیچ سورس-کدی موجود نیستمجموع پروژه‌های بزرگ، در وب‌سایت رسمی خود قسمتی را به توسعه‌دهندگان و فراهم کردن دستورالعمل‌های ملزم جهت فعالیت آنها اختصاص داده‌اند، ولی در این پروژه که مقصودش چیزی جز تشویق کاربران نیست، هیچ قسمتی مربوط به توسعه‌دهندگان پروژه مشاهده نمیشود. تمام پروژه‌های بلاک چینی بزرگ، تماما متن باز (Open Source) یا لالقل در قسمت هایی متن باز میباشند. ولی معلوم نیست که پای نتورک روی چه کد یا چه بلاک چینی پیاده سازی شده است. هیچ مختصاتی در خصوص کد بلاک چین در وایت پیپر و هیچ لینکی نیز جهت دستیابی به کد موجود نیست. میدانیم که کل پروژه‌های بزرگ در عرصه ارز دیجیتال، کد بلاک چین یا قرارداد هوشمند خود را در سایت «گیت‌هاب» مورد ثبت میرسانند. ولی کد بلاک چین پای نتورک در هیچ جا به ثبت نرسیده است ، البته اگر چنین کدی موجود باشد.
نگارش وایت‌پیپر ناشیانه است
افرادی که دانش اندکی در این زمینه دارند، میدانند که پیکره ی یک مطلب آکادمیک به صورت باید باشد. ولی وایت‌پیپر ازنظر ساختار حتی به مطالب سطح متوسط هم شبیه نیست و بیشتر مانند مطالب ساده یک وبلاگ است. به عنوان مثال، مطلب با ذکر نقشه راه به اتمام رسیده است. در صورتی که میدانیم هر مطلبی، با قسمت جمع‌بندی و در پایان ذکر منابع به اتمام میرسد. وایت‌پیپر پای نتورک مثل یک کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای میباشد که در صفحه ۳۷ به انتها میرسد.
توضیحات فنی، نامفهوم و اشتباه است
در بخشی از وایت‌پیپر در خصوص مقدار عرضه این کوین (یا توکن!) توضیح داده است. در ادامه به تحلیل این بخش خواهیم پرداخت.
مقدار عرضه پایانی این توکن از مجموع سه عدد M ،R و D محاسبه میشود. R پاداش ریفرال‌ها (جذب دیگرا افزاد) است که خود، مقداری از M است. D نیز دستمزد توسعه‌دهندگان است که بخشی از جمع M و R است. بنابراین جهت محاسبه R و D نخست باید M را در اختیار داشته باشیم. در این مطلب فرمولی جهت بدست آوردن M عنوان شده است:
M=∫f(p)dx
در این فرمول، P میزان اشخاصی است که در فعالیت ماینینگ شرکت میکنند. f نیز به معنی تابعی است که متغیرِ آن P است. نخستین اشتباه فرمول این است که هیچ مختصاتی درخصوص تابع f وجود ندارد و در واقع عددی نیست که از آن انتگرال گرفته شود. دومین اشتباه این است که متغیرِ تابع با متغیر انتگرال فرق میکند. البته این امر معضلی در فرایند انتگرال‌گیری به وجود نمی‌آورد، ولی جواب انتگرال یک تابع دومتغیره از x و p خواهد بود. که کران بالا و پایین هیچ یک از آن دو را نمی‌دانیم! در حقیقت، M در عوض اینکه عدد باشد، یک تابع دومتغیره به اضافه یک عدد ثابت است که نه کران‌های هیچ یک از متغیرها را میدانیم و نه عدد ثابت را.
طرفداران پای نتورک در دفاع از آن چه می‌گویند؟
چنانچه سوالات و شبهات خود را درخصوص این پروژه از اطرافیانتان که شما را به آن تشویق میکنند، بپرسید در جواب سخنانی را جهت اثبات حقیقت و درستی پروژه اظهار میکنند. در ادامه مطلب قصد داریم به بررسی این دفاعیات و اظهارات بپردازیم:
توسعه‌دهندگان پروژه، از دانشگاه استنفورد هستند
خالقان و عرضه کنندگان پای نتورک، نیکولاس کوکالیس (Nicolas Kokkalis)، چنگ‌دیائو فن (Chengdiao Fan) و وینسنت مک‌فیلیپ (Vincent McPhillip) میباشند.
کوکالیس دانشجوی دکترای دانشگاه استنفورد میباشد و در زمینه بلاک چین و تمرکززدایی درحال فعالیت میباشد. با توجه به مشخصات او در وب‌سایت دانشگاه استنفورد و معلومات شخصی وی در لینکدین دریافتیم که در هیچ یک از این سایت ها قسمتی با عنوان پای نتورک مشاهده نمیشود. در واقع امکان دارد از عنوان او برای افزایش ضریب اعتماد کاربران سوداستفاده کرده باشند.
در ضمن مشخصاتی برای فن و مک‌فیلیپ در سایت دانشگاه یافت نشد. این دو، صفحاتی در لینکدین دارند، ولی این صفحات به معنی حرفه‌ای بودن آنها و معتبر بودن نیست. صفحه فن در لینکدین تنها ۶۶ کانکشن دارد و هیچ مطلب، علاقه‌مندی و حتی عکسی در آن دیده نمیشود.
بیش از ۳ میلیون بار دانلود شده است
بیش از ۳ میلیون بار دانلود شده استاظهارات دیگر حامیان این پروژه این است که نرم‌افزار عرضه شده بوسیله گروه توسعه دهنده، در گوگل‌پلی موجود است و بیشتر از ۳ میلیون بار آن را دانلود نصب کرده اند که این را یکی از نشانه های معتبر بودن پای نتورک میدانند.
در آغاز لازم به ذکر است که در گذشته نیز سابقه داشته و بارها دیده شده که گوگل نرم‌افزارهای دروغین و نامناسبی را به اشتباه در گوگل‌پلی جهت دسترس قرار داده و پس از مدتی آن را حذف کرده است. پس این امر قادر نیست مهری جهت معتبر بودن این پروژه باشد.
دوم اینکه آمار بالای دانلود این پلتفرم به سبب کسب سود با لینک و شناسه دعوت (ریفرال) میباشد. اشخاصی که کمترین اطلاعاتی در این خصوص ندارند، شروع به دانلود نرم‌افزاری میکنند که ممکن است ماه‌ها بعد سود بادآورده‌ای برای آنان به ارمغان بیاورد. پس لازم به ذکر است به این آمار ارقان نباید اعتماد کرد.
امتحانش رایگان است
حامیان این پروژه اعتقاد دارند که جهت شرکت در استخراجِ این ارز، ملزم به واریز سرمایه اولیه نیستید، پس چنانچه اگر در آینده پروژه پیشرفتی نداشته باشد، مت متحمل ضرر و آسیب نخواهیم شد.
فعالیت استخراجی که بواسطه ی سخت‌افزار صورت میپذیرد، ولی طی فعالیت هیچ برق و دیتایی استفاده نمیشود، نمیشود نام آن را استخراج یا ماینینگ گذاشت. این نرم‌افزار تنها ارقامی برای شما به نمایش میگذارد که در طول زمان بالا میرود، ارقامی که دارای ارزش نیستند و سودی برای شما نخواهند داشت.
ادعای عدم نیاز به سرمایه‌ی مالی صحیح است. ولی کلاهبرداری اغلب با شیوه های مالی صورت میگیرد. شما با مشارکت در این پروژه، زمان با ارزش، داده های شخصی و در ضمن توان سخت‌افزار خود را دردست افرادی میگذارید که هیچ شناختی از آنها و هدف پروژه آن ها ندارید و در جریان نیستید که از گوشی شما و میلیون‌ها نفر دیگر در پیشبرد چه اهدافی برای خود استفاده میکنند.
سخن پایانی
به همان صورت که بیان شد، نقطه نظرهای منفی زیادی در این پروژه به چشم میخورد که در این مطلب تنها به قسمت کوچکی از آن ها پرداختیم.
همچنین با توجه به قانون کلی، هنگامی که حتی افراد نا آشنا به این زمینه هم یک پروژه را تبلیغ میکنند و بدین گونه از برنامه بازاریابی ویروسی جهت آن بهره میبرند، ایک جای کاره این پروژه میلنگئد و قطعا برای شما مشکل ساز خواهد بود.
تا به امروز هیچ فرد مشهور و معتبری (adviser) این پروژه را تایید یا تبلیغ نکرده است، هیچ اکسپلورری جهت مشاهده و بررسی تراکنش‌های صورت گرفته در بلاک چین وجود ندارد (با فرض اینکه بلاک چینی موجود باشد) و این کوین یا توکن در لیست هیچ سایت بزرگی عنوان نشده است. هیچ نشانی از پای نتورک در کوین مارکت کپ نیست و حتی چنانچه در آینده این پروژه در سایت هایی نظیر کوین مارکت کپ لیست شود، مهره تاییدی جهت معتبر بودن آن نیست، زیرا حتی کوین‌های لیست شده در یک صرافی نامعتبر نیز در لیست کوین مارکت کپ قرار گرفته میشوند.
بنابراین به هیچ وجه به ادعاهای دروغین این پروژه اعتماد نکنید تا در دام آن ها گرفتار نشوید، به آشنایان خود نیز هشدار دهید که وقت خودشان را برای اینگونه فعالیت ها هدر ندهند.
به خاطر داشته باشید که رشد تعداد افرادی که در دام پروژه‌های کلاهبرداری گرفتار میشوند، سبب ماهش اعتماد عموم مردم و قانون‌گذاران به ارزهای دیجیتال میشود و در تنها پذیرش و تاییدیه این ارزها در جوامع معتبر طول میکشد. بنابراین وظیفه جامعه ارزهای دیجیتال، شفاف سازی اینگونه پروژه ها و طرح های پانزی در قبال مردم عادی میباشد.
