چند هفته‌ای از انتخابات پرحاشیهٔ ایالات متحده آمریکا گذشته ، ولی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور کنونی و بازندهٔ انتخابات از نظر رسانه‌ها، هنوز شکست خود را قبول ندارد. او برگزارکنندگان انتخابات در ایالات مختلف را به تقلب متهم نموده است.
وافعیبت این است که معضلِ احتمال تقلب در انتخابات در کشورهای متنوعی همیشه وجود داشته است، حتی در کشوری مثل آمریکا که بیشتراز دو قرن سابقهٔ دموکراسی و برگزاری انتخابات را با خود دارد. ولی آیا شیوه های سنتی برای برگزاری انتخابات جایگزینی خواهند داشت؟ کوین تلگراف در مقاله‌ای تأثیر فناوری بلاک چین بر انتخابات و ابعاد کختلف بهره از این فناوری در سامانه‌های اخذ رأی را واکاوی نموده است. در ادامه، جهت مطالعه این مطلب با زرین اکسچنج همراه باشید.
شیوع ویروس کرونا در زندگی مردم، رابطه بین دولت‌ها و شهروندان، اقتصاد جهانی و البته انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، تاثیرات زیادی به همراه خود داشته اند.
بسیاری از رأی‌دهندگان آمریکایی، در راستای رعایت سیاست‌های فاصله‌گذاری اجتماعی تصمیم گرفتند که آرای خود را به‌صورت پستی به مراکز شمارش رأی ارسال کنند. این اتفاق باعث شد فرایند شمارش آرا طولانی شود. ترامپ هم که از مدت‌ها قبل گفته بود، به آرای پستی مشکوک است، با دعوی حقوقی در چند ایالت، فرایند الکترال را به دادگاه کشاند و بحث و جدل‌های فراوانی را پیرامون درستی عملکرد نظام انتخاباتی کنونی آمریکا به راه انداخت.
نظام رأی‌گیری کنونی در عصر دیجیتال
خیلی از کارشناسان پیشنهاد کرده اند که در وضعیت کنونی، رأی‌گیری موبایلی قادر است جایگزین رأی‌گیری سنتی و حضوری گردد و به شهروندان اجازه دهد بدون بیرون آمدن از منزل خود در انتخابات شرکت داشته باشند.
سالیان زیادی است که همه ما قادر هستیم خریدهای خود را به شکل آنلاین صورت دهیم و حتی بدون حضور در محل کار و از راه دور وظایف شغلی خود را به انجام برسانیم، بخصوص در وضعیت کنونی و شیوع ویروس مرگبار کرونا. ولی همچنان در نظام قدیمی رأی‌گیری، متقاضیان شرکت در انتخابات باید در یک زمان و مکان معین ، آرای خود را به شکل حضوری در صندوق‌های اخذ رأی بریزند.
آیا این نظام سنتی با روح حاکم بر دوران دیجیتال که در آن فناوری اطلاعات موفق شده ارتباطات، انتقال اطلاعات و تراکنش‌ها را متحول و بهبود دهد، سازگار است؟
چگونه می‌توان بدون ضربه زدن به امنیت انتخابات، به شکل غیرحضوری و از راه دور در رأی‌گیری شرکت داشت؟
در حال حاضر می‌توان ادعا کرد که با اضافه کردن راهکارهای بلاک چینی به روند های اخذ رأی سیار، می‌توان درجه اعتماد به نظام انتخاباتی را بیشتر کرد و روند انتخابات را به‌آرامی و بدون مشکل بخصوی پیش برد.
با ترکیب توالی هش و رمزنگاری در یک ساختار توزیع‌شده می‌توان از هویت رأی‌دهندگان و درستی تمام آرای ثبت شده در پلتفرم بلاک چینی محافظت نمود. لذا ، امکان اخذ و ثبت آرا به صورت واضح و با امنیت بالا در نظام انتخاباتی فراهم میگردد.
فرض کنید که چقدر خوب است اگر قادر باشید بررسی نمایید که آیا رأی شما جهت نامزد مورد نظرتان واقعاً شمرده شده و در این فرایند هویت شما به‌درستی پنهان بوده است یا خیر؟ چنین ویژگی با فناوری بلاک چین در دسترس خواهد بود.
پروژه‌های انتخاباتی آزمایشی بر پایه بلاک چین
از دو سال قبل تا همین الان، زمینه های انتخاباتی در چندین ایالت آمریکا در انتخابات ایالتی، فدرال و مدیریت شهر، رأی‌گیری موبایلی بر پایه بلاک چین را امتحان نموده اند. هدف نخستین جهت آزمایش چنین شیوه ای این بوده که بتوان به جای بهره از پست، فکس و شیوه های کاغذی، امکان اخذ آرای نظامیان یا شهروندان ساکن در دیگر کشورها را به کمک تلفن همراه و تبلت میسر نمود.
برای نمونه ، ویرجینیای غربی، در سال ۲۰۱۸ امکان رأی‌گیری موبایلی بر پایه بلاک چین را برای انتخابات ایالتی و فدرال کاملا در دسترس قرار دارد. شهرهای دنور (Denver) در ایالت کلرادو، یوتا کانتی در ایالت یوتا و دو شهرستان دیگر در ایالت اورگان نیز قبل تر و در سال ۲۰۱۹ چندین پروژه را جهت اخذ آرا به شکل الکترونیکی جهت انتخابات شهرداری‌ها محک زده اند. در مجموع، ۲۹ شهرستان در پنج ایالت متنوع، اپلیکیشن رأی‌گیری موبایلی «Voatz» را در انتخابات رسمی خودشان آزمایش نموده اند.
در تمامی نمونه های ذکرشده، مسئولان برگزاری انتخابات در کمال شگفتی اظهار کردند که به‌کمک بلاک چین، فرایند اخذ و شمارش آرا خیلی آسان‌تر و واضح تر شده است.
به همین دلیل، خیلی از طرفداران تمرکززدایی خواهان بهره برداری از فناوری بلاک چین در تمامی انتخابات ایالات متحده میباشند.
به سبب عملکرد فوق العاده سیستم رأی‌گیری موبایلی، چهره‌های برجسته سیاسی فراوانی لب به تحسین سیستم رأی‌گیری موبایلی بر پایه بلاک چین باز کرده اند که از جمله آنها می‌توان به بردلی تاسک (Bradley Tusk)، کارآفرین، نیکوکار، استراتژیست و بنیان‌گذار بنیاد خیریه تاسک اشاره نمود. همچنین مایک کویین (Mike Queen)، از مقامات ایالتی ویرجینیای غربی و جوسلین بوکارو (Jocelyn Bucaro)، رئیس ستاد انتخابات دنور، از دیگر شخصیت های برجسته و نامداری میباشند که از سیستم انتخاباتی موبایلی تحسین و تمجید کرده اند.
با این وجود، نباید از یاد ببریم که ما در دوران دوقطبی‌های اجتماعی زندگی می‌کنیم و خیلی با رأی‌گیری موبایلی یا بلاک چینی مخالف دارند و خواهند داشت. از جمله این افراد می‌توان به جرمی اپستاین (Jeremy Epstein)، عضو انجمن تجهیزات رایانشی کمیته سیاست‌گذاری فناوری ایالات متحده اشاره کنیم. نکته حائز اهمست در این بین ، آن است که اپستاین قبل تر در تدوین گزارشی با عنوان «رأی‌گیری ایمیلی و اینترنتی: تهدید نادیده‌گرفته‌شده جهت امنیت انتخابات» مشارکت خودرا داشته است.
طی این گزارش که نهادهای متنوعی از قبیل بنیاد درد مشترک (Common Cause)، ائتلاف دفاع ملی انتخابات و مؤسسه آر استریت (R Street) در تدوین آن مشارکت داشته‌اند، از رأی‌گیری اینترنتی و بلاک چینی به‌عنوان یکی از اهداف اصلی حملات سایبری سازمان‌های اطلاعاتی خارجی اسم برده و تصریح نموده است که انتقال برگه‌های رأی روی اینترنت چه در قالب فکس، ایمیل یا سیستم‌های بلاک چینی قادر است برای منافع ملی خطرناک باشد.
با وجود مزیت‌ها و معایب هر یک از شیوه های سنتی و موبایلی اخذ رأی، آیا راهکاری وجود دارد که قادر باشد از آرای شهروندان در مقابل تقلب محافظت کند؟ در این شیوه ها ، چگونه می‌توان رأی‌دهندگان را احراز هویت نمود؟ از چه راه‌کارهایی می‌توان جهت اجرای فرایند تأیید هویت در فرایند اخذ رأی استفاده نمود و این راه‌کارها به چه صورت عمل خواهند کرد؟
آیا بلاک چین راه‌حل مناسبی میباشد؟
اپلیکشین Voatz که قبل تر به آن اشاره کردیم، از همان اول کار به‌دنبال آسیب‌پذیری‌ها و نشانه‌های بروز خطر خواهد گشت. چنانچه این اپلیکیشن تشخیص بدهد که یک تلفن همراه به‌خطر افتاده، به کاربر آن اجازه شرکت در رأی‌گیری را نخواهد داد. اگر این اپلیکیشن قادر باشد از آزمایش‌های امنیتی سربلند بیرون بیاید، رأی‌دهنده به سهولت قادر خواهد بود روی گوشی خود و از طریق اثر انگشت یا شیوه تشخیص چهره، احراز هویت گردد.
سپس رأی‌دهنده با فراهم کردنمدارک هویتی خود از قبیل گواهینامه رانندگی یا گذرنامه و گرفتن یک سلفی قادر است احراز هویت خود را به پایان برساند. در پایان ، او با لمس حسگر اثر انگشت گوشی خود، ثابت خواهد کرد که گوشی واقعاً در دستان خود او قرار گرفته. در این مرحله، اپلیکیشن Voatz، سلفی گرفته‌شده از رأی‌دهنده را با مدارک هویتی وی انطباق خواهد داد و بعد از بررسی دوباره تمامی داده های ثبت‌شده، تأیید میکند که رأی‌دهنده قادر است رأی خود را ثبت نماید یا خبر.
علاوه بر این، رأی‌دهندگان قادر هستند از دیگر اپلیکیشن‌ها یا دستگاه‌ها از قبیل ساعت هوشمند اپل واچ، گوگل اتنتیکیتور (Google Authenticator) یا یوبی‌کی (YubiKey) جهت انجام امور مربوط به احراز هویت خود استفاده نمایند. همچنین آنها قادر هستند جهت محکم‌کاری بیشتر، از پیامک یا حتی ایمیل جهت دریافت کد تأییدیه و احراز هویت خود استفاده کنند.
امنیت سایبری در رأی‌گیری بلاک چینی
از منظر امنیت سایبری، تمام نرم‌افزارها در معرض آسیب‌پذیری میباشند و نمی‌توان از احتمال وقوع حملات منع سرویس (Denial-of-Service) در آنها جلوگیری نمود. لذا با این اوصاف، داشتن شیوه های پشتیبان جهت تقویت زیرساخت‌ها جهت جلوگیری از حملات و ساخت خرابی در سامانه‌های رأی‌گیری،از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود.
در این بین ، قسمت بلاک چینی سیستم رأی‌گیری الکترونیک با کمترین احتمال بروز نقص‌های امنیتی در خدمت افراد خواهد بود. البته بلاک چین، فقط یکی از چندین مؤلفه مؤثر در رأی‌گیری میباشد که شامل مراحل مختلفی از قبیل احراز، تأیید و تأمین امنیت هویت میباشد.
بلاک چین در اپلیکیشن Voatz یک هدف بخصوص را دنبال میکند و آن توزیع اطلاعات ثبت شده ی رأی‌گیری با هدف سخت کردن حملات از راه دور میباشد. علاوه بر این، بلاک چین، امکان حسابرسی بر پایه رمزنگاریِ آرا را در اختیار مجریان انتخابات خواهد گذاشت.
مهم‌ترین خطر امنیتی که رأی‌گیری به روش بلاک چین را تهدید خواهد کرد، به قسمتی در حوزه انتخاباتی مربوط میگردد که در آن برگه‌های رأی با یک هش یا کلید رمزنگاری چاپ میگردند. این برگه‌ها بعد از ذخیره‌شدن در سامانه‌های رأی‌گیری، به‌شکل دیجیتال درخواهند آمد و سپس بوسیله سامانه‌های قرائت‌گر خوانده خواهند شد. در این مرحله، سرنخ فرایند رأی‌گیری در اپلیکشین Voatz از دست خارج میگردد.
علاوه بر مسائل امنیتی، ابهام دیگری که در رأی‌گیری بر پایه بلاک چین مطرح میباشد، چگونگی پردازش آرای جمع شده و تأیید اصالت برگه‌های رأی در راهکار بلاک چینی میباشد.
به‌عنوان نمونه، در اپلیکیشن Voatz، از یک زیرساخت بلاک چینی ۳۲ نودی روی خدمات وب آمازون (Amazon Web Services) و مایکروسافت آژور (Microsoft Azure) بهره گرفته میشود که هر یک میزبان ۱۶ نود در سرتاسر خاک ایالات متحده میباشند. کلودفلر (Cloudflare) نیز از جمله شرکت‌هایی میباشد که خدمات محافظت در مقابل حملات DDoS را فراهم میکند و به‌گفته مدیران اپلیکیشن Voatz، این سامانه با استفاده از رمزگذاری سرتاسر و احراز هویت چندعاملی در نودهای زیرساخت از امنیت خود محافظت خواهد کرد.
راهکار رأی‌گیری بلاک چینی دیگری در سال ۲۰۱۶ در کلمبیا مورد استفاده قرار گرفت. این راهکار با عنوان «رأی‌گیری بلاک چینی در خدمت صلح»، در همه‌پرسی شکل گرفته در سال ۲۰۱۶ در کلمبیا از طرف سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی (OECD) پیاده سازی گردید. در این راهکار، سازمانی غیرانتفاعی موسوم به بنیاد دموکراسی زمین (Democracy Earth Foundation)، با ساخت یک پلتفرم بلاک چینی به کلمبیایی‌های مقیم خارج از کشور این اجازه را داد تا قادر باشند به شکل نمادین در همه‌پرسی طرح توافق‌نامه صلح بین دولت و نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (FARC) شرکت داشته باشند. نکتهٔ حائز اهمیت در این بین ، امکان ساخت پوشش دموکراتیک بوسیله بلاک چین میباشد.
کلام آخر
مبالغه‌آمیز نخواهد بود اگر بگوییم که در آینده‌ای نزدیک، خیلی از کشورها بلاک چین را یک فناوری موفقیت آمیز جهت برگزاری انتخابات در جوامعی قلمداد خواهند نمود که سریع‌تر از همیشه به طرف دیجیتالی شدن حرکت خواهد کرد.
با تمام این موارد ذکر شده، اگر هم فناوری بلاک چین به بلوغ خود برسد و به شکل مؤثری مشروعیت و صحت سامانه‌های اخذ رأی را تسهیل بدهد، آیا عبور از محدودیت‌ها و موانع فرهنگی و فقر سواد دیجیتالی به سهولت امکان‌پذیر خواهد بود؟
