اثر کت فیش و تأثیر آن بر بازار ارز دیجیتال

سه‌ماهه آخر سال ۲۰۲۲ برای ارزهای دیجیتال بسیار کسل‌کننده سپری شد. تقریباً تمام بازار بدون امیدی برای رشد و صعود، در حرکتی فشرده در حال ریزش بود و درمقابلِ اخبار ناگوار هم به‌شدت آسیب‌پذیر ظاهر شد. امید به بهبود اوضاع که اواخر اکتبر ناچیزی جان گرفت، هم با سقوط غیرمنتظره صرافی FTX از بین رفت. این اتفاق در حالی رخ می‌داد که سایر دارایی‌های پرخطر نشانه‌هایی از رشد مجدد را نشان می‌دادند. پرسش مهم برای اغلب تحلیلگران بازار، علت اصلی این افت‌وخیز پیچیده بود. در بین تمام نظریه‌های مطرح‌شده برای بررسی بازار‌، شاید جای نظریه اثر کت فیش (گربه‌ماهی) خالی باشد.

اثر کت فیش یا اثر گربه‌ماهی به تأثیر مثبت رقیبی قدرتمند اشاره می‌کند که با تزریق انگیزه می‌تواند سبب تقویت رقبای ضعیف‌تر شود. به‌عبارت ساده‌تر، درحالی‌که اوضاع معامله‌گران در سایر بازارهای مالی بر وفق مراد است، دور از انتظار به‌نظر می‌رسد زمستان ارزهای دیجیتال هم دوام خیلیی پیدا کند.

در این مطلب، توضیح می‌دهیم که معنی اثر کت فیش در بازار ارز دیجیتال چیست و جریان صعودی بازارهای رقیب در چه شرایطی می‌تواند تأثیر مطلوبی بر رشد بازار ارزهای دیجیتال بگذارد. اگر شما هم متعجب هستید که گربه‌ماهی چه ارتباطی به بیت کوین و بازارهای مالی دارد، بهتر است تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

اثر کت فیش یا گربه‌ماهی چیست؟

اثر کت فیش به تأثیر مثبت و مرغبت رقبای قوی‌تر بر رقبای ضعیف‌تر گفته می‌گردد. این اصطلاح ماجرا و تاریخچه جدابی دارد. اسپانیایی‌ها عاشق ماهی ساردین تازه هستند. اما حمل‌ونقل ساردین پرهزینه است و ماه کنونیی با محیط خارج از دریا خیلی مناسب نیست. به‌همین‌علت، هنگامی‌که ماهی‌گیران ساردین تازه‌صیدشده را به بندر می‌رسانند، طولی نمی‌کشد که ماهی‌ها می‌میرند؛ اما ساردین مُرده زیاد طرفدار ندارد و فروخته نمی‌گردد.

برای اینکه ساردین‌ها زنده و تازه به بندر و محل فروش برسند، ماهی‌گیران چند گربه‌ماهی (کت فیش) را در محفظه حمل ساردین‌ها رها می‌کنند. کت فیش‌ها که گوشت‌خوار هستند و تلاش می‌کنند ساردین‌ها را بگیرند. ساردین‌ها هم برای فرار از دست شکارچی سریع‌تر شنا می‌کنند. بد‌ین‌ترتیب، ماهی‌گیران می‌توانند ساردین‌ها را تا رسیدن به بازار زنده نگه دارند.

در این ماجرا، ساردین‌ها راهی جز زنده و فعال ماندن ندارند. به‌همین‌ترتیب، الگوی مشابهی که رقیب قوی سبب شود رقیبی ضعیف‌تر فعال و پویا باقی بماند، در علم اقتصاد «اثر کت فیش» نامیده می‌گردد.

اثر کت فیش به بازار ارزهای دیجیتال وارد می‌گردد.

در ماه‌های آخر سال ۲۰۲۲، خبر خوش این بود که اثر کت فیش یا گربه‌ماهی به بازار ارزهای دیجیتال هم رسید؛ اما خبر بد و نامنتظره این بود که گربه‌ماهی غول‌آسایی ساردینی بزرگ یا صرافی FTX را خورد؛ اتفاقی که تأثیر منفی بسیاری بر سایر پروژه‌های مبتنی‌بر کریپتو گذاشت.

بسیاری به وضعیت حال‌حاضر بازار خیلی خوش‌بین نیستند. اما، سقوط صرافی FTX در بلندمدت شاید باز‌هم بتواند اتفاق خوش‌یُمنی قلمداد شود. حواشی ورشکستگی FTX موجب شد مؤسسه‌ها و سازمان‌های بسیاری عقب بنشینند و بازار را متزلزل کنند. با اینکه چنین اقدامی در نخست به تعداد زیادی از پروژه‌ها زیان زد، به‌مرور‌زمان می‌تواند پروژه‌های باقی‌مانده در فضای ارزهای دیجیتال را فعال‌تر کند.

به‌بیان بهتر، خروج سرمایه‌های کلان از بازار می‌تواند مقدار وابستگی سازمان‌ها و شرکت‌های کوچک‌تر را کاهش دهد و کمک کند تا پروژه‌ها بدون تکیه به سازمان‌های دیگر، روی پای خود بایستند. بدین‌ترتیب، فضای کریپتو می‌تواند با سرعت بیشتری مسیر رشد و ارتقا را طی کند و از ساختارهای قانونی و مدیریت تیم گرفته تا مکانیسم توزیع توکن، به بلوغ برسد.

در کنار‌این، اقدام سرمایه‌گذاران کلان برای خروج نقدینگی از دیدگاه بلندمدت نباید به‌عنوان مانعی در رشد بازار تلقی شود. درحقیقت، چنین شرایطی جای تقاضای جدید را بازمی‌کند و امکان‌های ورود سرمایه صنایع و سازمان‌های تازه‌نفس را افزایش می‌دهد.

مشکلات ادامه‌دار نقدینگی

بررسی تأثیر کت فیش بر ارز دیجیتال، بدون تحلیل مشکلات نقدینگی به‌ویژه در بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین اقتصاد جهان، یعنی ایالات متحده آمریکا، میسرنیست. بیایید به چند ماه به عقب بازگردیم و دقیق‌تر نگاه کنیم.

در ۲۲اکتبر۲۰۲۲ (۳۰مهر۱۴۰۱)، مدیر بانک فدرال رزرو سان‌فرانسیسکو در مصاحبه‌ای گفت رشد کنونی نرخ بهره بانکی ناچیزی سریع‌تر از حد معمول است. او افزود فدرال رزرو تلاش می‌کند سرعت آن را درحد ۲۵ تا ۵۰ نقطه‌پایه کاهش دهد؛ اما نمی‌تواند رشد نرخ بهره بانکی را به‌روش‌کلی متوقف کند.

به‌عنوان توضیح باید اضافه کنیم که نقطه‌پایه واحد رشد نرخ بهره بانکی است و هر ۱ نقطه‌پایه برابر ۰.۰۱ درصد برآورد می‌گردد. در نتیجه، کاهش ۲۵ نقطه‌پایه از نرخ بهره، برابر کاهش ۰.۲۵ درصدی نرخ بهره است.

یکی از اعضای هیئت‌مدیره فدرال رزرو، کریستوفر والر (Christopher Waller)، هم اظهار کرد که هرچه نرخ بهره بیشتر شود، باید اقدام سریع‌تری برای کاهش آن انجام داد. اظهارات مدیران ارشد فدرال رزرو شایعه کاهش نرخ بهره تا ماه دسامبر (آخر پاییز) را پررنگ کرد. این مسئله به خروج سرمایه از بازار سهام و ورود سرمایه به بازار کریپتو منجر شد؛ اتفاقی که بورس سهام ایالات متحده آمریکا را دچار مشکل کرد و موجب جهش بازار ارزهای دیجیتال شد.

خوشحالی کم‌دوام سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال

بااین‌حال، خوشحالی سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال مدت زیادی طول نکشید؛ چون در ماه دسامبر هم نرخ بهره برای چهارمین ماه متوالی و ششمین‌بار در سال کنونی تا ۷۵ نقطه‌واحد افزایش یافت. این مسئله بهره وام مسکن را هم ۷.۵ تا ۹ درصد بیشتر کرد تا شاهد بیشترین حد خود در ۱۵ سال گذشته باشد. جیمز پاول (James Powell)، رئیس فدرال رزرو، در اظهارنظر دلسردکننده‌تری گفت:

حتی اگر تورم کاهش یابد، افزایش نرخ بهره متوقف نخواهد شد و افزایش واقعی نرخ بیشتر از حد توقع بازار خواهد بود.

در تصویر زیر، آمار راجع به تورم ایالات متحده آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ را مشاهده می‌کنید. شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) معیاری برای سنجش تورم است که متوسط تغییر قیمت سبد کالا و خدمات مصرف‌کنندگان را ارزیابی می‌کند.

افزایش شدید نرخ بهره بانکی و سیاست‌های مالی کنونی در ایالات متحده آمریکا سبب شده است تا سرمایه‌گذاران نتوانند با قطعیت در بازارهای مالی آستین بالا بزنند. اغلب سرمایه‌گذاران به پذیرش رکود و تورم کنونی تمشتاقی ندارند و در توقع واهی بهبود اوضاع به‌سر می‌برند.

هم‌اکنون، توقع می‌رود در کوتاه‌مدت تلاش‌هایی برای کاهش نرخ بهره و تورم انجام شود. اما فدرال رزرو در کنار تزریق دلار به سایر صنایع، در پی افزایش قیمت مسکن و سهام به‌ویژه بعد از انتخابات میان‌دوره‌ای سال ۲۰۲۲ آمریکا هستند.

درمجموع، دور از انتظار به‌نظر می‌رسد سیاست‌های مالی فدرال رزرو بتواند سنگی از پیش‌پای سرمایه‌گذاران کریپتو بردارد. در نتیجه، افراد فعلاً ترجیح می‌دهند سراغ دارایی‌های کم‌خطرتر بجریان. افزون‌براین‌، رسوایی FTX هم سبب شده است تا سایر دارایی‌ها وضعیت مثبت‌تر و مستحکم‌تری از بیت کوین و ارزهای دیجیتال نشان دهند.

ترس از سقوط بازار یا خلق موقعیت

در کنار معضل نقدینگی که خارج از فضای کریپتو شکل گرفت و بر این فضا تأثیرگذار بود، تحولات بزرگی هم داخل صنعت ارزهای دیجیتال در جریان بود.

بعد از فروش توییتر به ایلان ماسک، شایعاتی مبنی‌بر تغییرات اساسی در توییتر از‌جمله ادغام این پلتفرم با درگاه پرداخت‌ ارز دیجیتال و تغییرات بلاک چینی شدت گرفت. شایعات یادشده سبب افزایش قیمت و سودآوری آلت کوین‌هایی شد که به بهانه دوج کوین اوج گرفته‌اند. این افزایش قیمت جان دوباره‌ای به کل بازار بخشید.

در کنار‌این، وضعیت نابه‌سامان کل بازارهای بین‌المللی در اوایل پاییز۲۰۲۲ سبب شد معامله‌گران موقعیت شورت (Short) با اهرم‌های سنگین‌تری روی کاهش قیمت بازار سرمایه‌گذاری کنند. بااین‌حال، نسبت موقعیت‌های لانگ به شورت در بلندمدت تقریباً نزدیک به ۱ باقی ماند.

این شرایط از امیدواری کلی سرمایه‌گذاران بازار حکایت می‌کرد. همین امر سبب لیکوییدشدن اغلب موقعیت‌های شورت و درنتیجه، تزریق احساسات صعودی به بازار شد؛ پروسهی که افزایش نسبی قیمت در پایان ماه اکتبر را تشدید کرد.

بیشتر بخوانید: موقعیت Short چیست؟ با کاهش قیمت سود کنید!

باز‌هم خوشحالی معامله‌گران صعودی دیری نپایید. با رویداد نامنتظره سقوط صرافی FTX باردیگر بازار به رنگ خون درآمد. این اتفاق به ورشکستگی شرکت سرمایه‌گذاری آلامدا ریسرچ (Alameda Research) هم منجر شد.

جریان ورشکستگی آلامدا ریسرچ شروع شد!

آلامدا زیر‌نظر سم بنکمن‌فرید (Sam Bankman-Fried)، مدیرعامل صرافی FTX، فعالیت می‌کرد و حدود ۷۰درصد از ۲۰۰میلیون واحد توکن بومی صرافی اف‌تی‌اکس، یعنی FTT را در‌اختیار داشت. گزارش‌ها بیانگر سرمایه‌گذاری ۵.۸میلیارد‌دلاری آلامدا (۸۸درصد از دارایی خالص شرکت) با استفاده از توکن FTT بود.

این آمار سبب نگرانی سرمایه‌گذاران درشرایط سلامت مالی آلامدا و بحران نقدینگی FTT شد؛ وضعیتی که با مداخله و اظهارنظر صرافی بایننس، بزرگ‌ترین رقیب صرافی FTX، شدت گرفت. درمقابل، مدیرعامل آلامدا ریسرچ، کرولین الیسون (Caroline Ellison)، هم فوراً به جبهه‌گیری بایننس در حساب توییتری خود واکنش نشان داد.

الیسون نوشت گزارش‌های راجع به ترازنامه آلامدا کامل نیستند و بیش از ۱۰میلیارد دلار از دارایی‌های این شرکت را منعکس نمی‌کنند. سم بنکمن‌فرید هم اعلام کرد که اوضاع شرکت آلامدا طبیعی است؛ اما فروش سنگین توکن FTT و سیل برداشت وجه از صرافی FTX سبب شد این صرافی با شکاف نقدینگی ۸میلیارد‌دلاری روبه‌رو شود.

بیشتر بخوانید: بدترین اتفاقات ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۲

در تصویر زیر، شرکت‌ها و پروژه‌هایی را مشاهده می‌کنید که سم‌ بنکمن‌فرید با واسطه‌های متفاوت آن‌ها را مدیریت یا روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کرد. علیرقم چنین فهرست بلندبالایی از پروژه‌های وابسته، ریزش سنگین بازار بعد از رسوایی بنکمن‌فرید اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد.

تشخیص زمان رشد قیمت ارزهای دیجیتال

صرافی FTX که نتوانست کمک و اعتماد سازمان‌ها را جلب کند، سرانجام رسماً به ورشکستگی تن داد و سبب سقوط مجدد بازار شد. بازگرداندن اعتمادی که با سقوط FTX از بین رفت، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بازار در یک سال گذشته بود. در این بین، اِعمال قوانین و مقررات سختگیرانه‌تر مقام‌های دولتی برای ارزهای دیجیتال هم به این اوضاع نابسامان دامن زد.

شوربختانه بعد از هیاهوی FTX، دوران طلایی قوانین مسامحه‌کار کریپتو هم به‌سر آمد. مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال اکنون می‌دانند که دیگر نمی‌توانند مانند گذشته به‌راحتی مقام‌های قضایی و قانون‌گذاری را دور بزنند. زیر نگاه موشکافانه قوانین جدید، تمام افراد فعال در این فضا باید با احتیاط بیشتری در‌شرایط کنترل ریسک و حسابرسی در این فضا گام بردارند و دست از پا خطا نکنند.

اگر جریان دخالت قانون‌گذاران در صنعت کریپتو آهسته طی می‌شد، می‌توانستیم به به‌حداقل‌رساندن آسیب و اصطکاک قضایی در این صنعت دلخوش باشیم. اما، بعد از ماجرای جنجالی FTX، دیدگاه مقام‌های قانون‌گذاری هم با شک‌و‌تردید همراه شد و به وضع و اِعمال قوانین دست‌وپاگیر انجامید.

اصلاحات و قانون‌گذاری‌های بیش‌ازحد می‌تواند پیامد جبران‌ناپذیری برای این صنعت به‌همراه داشته باشد. افزایش نرخ بهره بانکی در ایالات متحده آمریکا هم می‌تواند بازارهای ارز دیجیتال را دچار رکود کند؛ چون از شروع سال ۲۰۲۲ تا این ساعت، همبستگی مستقیمی بین بازار سهام و دارایی‌های پرخطری مانند ارزهای دیجیتال مشاهده شده است.

اگر فضای ارزهای دیجیتال تحت‌تأثیر اثر کت فیشِ بازارهای سنتی‌تر مثل سهام ایالات متحده آمریکا باشد، فعلاً نمی‌توانیم منتظر رشد برجستهی در فضای ارزهای دیجیتال باشیم.

با افزایش نرخ بهره و تورم فزاینده و رکود بالقوه، آشکار است که سرمایه‌گذاران هم به ورود سرمایه به بازار ارزهای دیجیتال رغبتی نداشته باشند. نتیجه دومینوی اتفاقات ناگوار بازارهای مالی، تداوم «زمستان کریپتویی» است.

دورنمای آینده بازار چگونه است؟

قیمت اکثر توکن‌ها با افت شدید روبرو شده است و معامله‌گران توقع ندارند به‌‌زودی سیگنال خاصی مبنی‌بر رشد بازار دریافت کنند. ضمناً با افزایش رکود اقتصادی در سرتاسر جهان، تمرکز روی اقدامات فدرال رزرو برای کاهش نرخ بهره بانکی بیشتر شده است.

در تصویر زیر، نسبت سود خروجی مصرف‌شده (SORP) بیت کوین را از شروع سال ۲۰۲۱ تا اواخر سال ۲۰۲۲ مشاهده می‌کنید. اگر بخواهیم وارد جزئیات نشویم، می‌توانیم بگوییم شاخص SORP در تعریفی ساده مقدار سود معامله‌گران بیت کوین را نشان می‌دهد که چگونه از اوایل تابستان‌۲۰۲۲ در سراشیبی واضحی گرفتار شده است.

اگر فدرال رزرو گام مثبتی برای کاهش نرخ بهره بردارد، در کوتاه‌مدت می‌تواند معامله‌گران را به رشد بازار دارایی‌های دیجیتال خوش‌بین کند. در ماه‌های آینده، بهتر است اطلاعات وزارت کار ایالات متحده آمریکا و نرخ تورم این کشور را زیرنظر بگیریم؛ چون درصورت پژوهشگر‌نشدن هدف کاهش نرخ بهره، هنوز نمی‌توانیم با قطعیت به آینده بازار امیدوار باشیم.

ناگفته نماند رسوایی FTX هم مزید برعلت شد. اگر تمام این اتفاقات را با‌هم در نظر بگیریم، دور از انتظار به‌نظر می‌رسد بازار بتواند پیش از پایان سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ تکان خاصی به خود بدهد و ادامه مسیر را در کانال صعودی طی کند.

بی‌شک اغلب معامله‌گران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای دنیای کریپتو برای پیش‌بینی آینده بازار، ترجیح می‌دهند اخبار راجع به حوزه نوآوری و فناوری را پیگیری کنند و منتظر تغییر سیاست‌های دولت‌ها نمی‌مثل. باوجوداین، نباید فراموش کنیم که افزایش نرخ بهره بانکی و تورم در بازارهای سنتی سرتاسر جهان می‌تواند عامل بسیار تأثیرگذاری بر جریان رشد بازار ارزهای دیجیتال باشد.

همان‌طور‌که با بررسی اتفاق‌های چند ماه اخیر آگاه شدیم، همبستگی مستقیمی بین بازارهای سهام و سایر دارایی‌ها با بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد. در نتیجه، توجه به احتمال ایجاد تأثیر کت فیش بر ارز دیجیتال موقع پیش‌بینی آینده بازار این دارایی‌ها، امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

سؤالات شایع

در پایان، به دو پرسش شایع درباره نکته مقاله حاضر پاسخ می‌‌دهیم: