کلاهبرداری پانزی چیست؟ چگونه کلاهبرداری پانزی را تشخیص دهیم؟

کلاهبرداری پانزی چیست؟

پانزی یک مدل کلاهبرداری است. چگونه؟ برای خیلی از ما ها پیش آمده است. که در اوج بیکاری و یا بی پولی شخص آشنا و یا حتی فامیلی پیش ما می آید. و می گوید غم مخور. می توانی به راحتی میلیاردر شوی. وقتی حرف میلیاردر شدن یک دفعه ای به میان می آید به احتمال زیاد هدف یک نوع کلاهبرداری است. که ما به آن طرح پانزی و یا کلاهبرداری پانزی می گوییم. در نگاه اول شاید بگویید چه دارم که بخواهد از من کلاهبرداری شود؟ ولی این طور ها هم نیست. شما کمی بیشتر از آن چه خودتان تصور می کنید دارید. ممکن است خانه و یا یک ماشین داشته باشید. این ها را هم که نداشته باشید حداقل کلیه که را دارید.

 

کلیه های تان را نفروشید

تعجب نکنید. کسانی که دسته به چنین کاری می زنند. خیلی برای شان فرقی ندارد که شما قرار است پول را از کجا بیاورید و به آنان تحویل دهید. آن ها فقط به نتیجه ی کار و بعد فرار کردن فکر می کنند. یادم می آید زمانی یکی از به ظاهر دوستانم، قصد داشت به همین طریق مرا سر کیسه کند. آن زمان شغل خوبی نداشتم و درآمدم فوق العاده کم بود. ولی با همه ی این ها شکایتی نداشتم و زندگیم را می کردم. یک دفعه سر و کله ی یکی از هم خدمتی هایم پیدا شد. که بیش از دو سال بود که او را ندیده بودم. اول گفت که دلش برای من تنگ شده است.

قرار ملاقاتی با من گذاشت. در ضمن قرار ملاقات، حرکات عجیبی انجام می داد که توجه من را جلب کند. مثلا موبالش الکی زنگ می خورد و شروع به حرف زدن می کرد. و می گفت: “بله مهندس الآن می گویم بچه ها بیست میلیون شما را برای تان واریز کنند”. و غیره. خوب که توجه من را جلب کرد از پرسید راستی از شغلت راضی هستی؟ چه قدر درآمد داری؟ گفتم شکایتی ندارم. گفت چه قدر می گیری؟ گفتم دویست و نوزده هزار تومن. لبخندی زد و گفت این پولی نیست می خواهی با ما کار کنی و ادامه ی ماجرا. شروع کرد به صحبت کردن. از من طلب یک سرمایه اولیه کرد که با آن کار کند و سود خیلی زیادی به من بدهد.

من گفتم ندارم. برایم از شخصی مثال زد. که برای جور کردن سرمایه کلیه خودش را فروخته بود و حالا سوار BMW می شد. در واقع داشت راه کار به من ارائه می داد. می گفت حتی اگر پول نداری، می توانی کلیه ات را بفروشی. خب من که فهمیدم و رابطه ام را با او قطع کردم. بعدا متوجه شدم نام چنین روش کلاهبرداری ای پانزی است.

 

چه چیز باعث می شود اعتماد مردم جلب شود؟

کلاهبردای پانزی ریزه کاری های زیادی دارد که باعث می شوند مردم به راحتی به کلاهبردار اعتماد کنند. مثلا این که واقعا به نفرات قدیمی برای مدتی سود می دهند. دقیقا همان مبلغی که قولش را داده بودند. این سود ها را جلوی چشمان نفرات جدید پرداخت می کنند. تا آن ها ببینند و اعتماد شان جلب شود. در یک روش دیگر یک وقفه بین پرداخت سود ها می اندازند. ولی بعدا واقعا سود را پرداخت می کنند. در این حالت بقیه متقاعد می شوند که اصطلاحا ” دیر یا زود دارد. ولی سوخت و سوز ندارد”.

مثلا به نفر شماره یک قول پرداخت سودش را یک ماه بعد می دهند. ولی به جای آن دو ماه بعد سود هر دو ماه را می دهند. بقیه هم می بینند که اگر چه ممکن است این پرداخت ها کمی طول بکشد. ولی واقعا پرداخت می شود. قدیمی تر ها هم که سود شان را عملا گرفته اند. این سرمایه گذاری را به بقیه توصیه می کنند. این سبک کلاهبرداری ادامه پیدا می کند. تا این که سرمایه گذار جدیدی وارد نمی شود. در واقع سیستم کلاهبرداری پانزی به جایی می رسد که ورودی جدیدی نخواهد داشت. و چون خون جدید به رگ های کلاهبرداری پانزی نمی رسد فرد کلاهبردار فرار می کند. آن هم با حجم زیادی از سرمایه های مردم.

 

رابطه ارز دیجیتالی و کلاهبرداری پانزی

یک روش مرسوم برای اجرای طرح پانزی این است. که یک نفر یا یک تیم سایتی را تاسیس می کنند. سپس فراخوان جذب سرمایه گذار می دهند. از سرمایه گذاران مبالغ هنگفتی را می گیرند. تا آن را در زمینه ی ارز های دیجیتال به کار بگیرند. طرح شان مثلا خرید و فروش ارز دیجیتال است. مانند پرفکت مانی و یا بیت کوین. کلاهبردار به مردم می گوید من با پول های شما این ارز ها را خریداری می کنم. وقتی که قیمت شان بالا رفت می فروشم. و هر ماه به شما یک سود چهل درصدی می دهم. خب کدام بانک است که چنین سودی بدهد؟ هر کسی وسوسه می شود تا پولش را در چنین سیستمی تزریق کند.

مدل دیگر آن سرمایه گذاری در بازار بورسی جهانی است. فارکس. می گوید با پول شما ها سهام خرید و فروش می کنم. سپس هر ماه به شما 40 درصد سود می دهم. دقت کنید. در هر دو مثال افراد چیزی را به شما پیشنهاد می کنند که می دانند شما سراغش نمی روید. می دانند افراد زیادی دنبال فارکس نیستند. و یا هر کسی به دنبال ارز دیجیتال نیست. چرا خرید سهام در بورس ایران را پیشنهاد نمی دهند؟ چون می دانند خودتان هم می توانید پروفایل بورسی در یک کارگزاری داشته باشید. بنابر این چیزی را پیشنهاد می کنند که به احتمال قوی خودتان سمت آن نمی روید. و ترجیح می دهید شخص دیگری چنین کاری را برای شما انجام دهد. مخصوصا که کارش هم همین باشد.

البته در این بین افراد دیگری هم هستند که در همین بازار بورس خودمان هم سرمایه گذاری نمی کنند. حالا یا حال و حوصله اش را ندارند و یا چیز دیگر. خب می شود به این افراد به راحتی پیشنهاد کار با پول شان را در بورس کشور هم داد. البته هیچ سرمایه گذاری واقعی وجود ندارد. و فقط با پول های مردم بازی می کنند. اصطلاحا “این کلاه و آن کلاه می کنند”.

 

تاثیر اینترنت در گسترش کلاهبردای پانزی

طرح های پانزی از قدیم هم بوده اند. و چیز جدیدی نیستند. منتها آمدن اینترنت به گسترش آن ها بسیار کمک کرده است. دلیلش هم این است که دایره ی این کار وسیع تر شده است. قدیم که اینترنت نبود طرح های پانزی محدود به اقوام و فامیل و یا آشنایان می شد. اما حالا با داشتن یک وب سایت یا حتی پیج اینستاگرامی هم می توان این کار را انجام داد. حالا مخاطب این طرح ها و سیستم های من در آوردی می تواند هر کسی باشد. با رفتن به یک پیج اینستاگرامی و دیدن وعده های و تبلیغاتش مردم وسوسه می شوند.

 

معنی کلمه ی پانزی ” Ponzi” چیست؟

این اسم را به خاطر کلاهبردار معروفی به نام چارلز پانزی به این طرح ها داده اند. زیرا روش کار او هم به همین طرح ها شباهت داشته است. او کوپن های اداره ی پست را به مردم می فروخت. به مردم می گفت که اگر چهل و پنج رو صبر کنند 50 درصد سود می کنند. و اگر نود روز صبر می کردند، 100 درصد سود می کنند. خب طبعا همه حاضر می شدند مدت بیشتری صبر کنند. ضمنا تمام پول های شان را بیاورند و سرمایه گذاری کنند. او با پول هایی که از نفرات جدید دریافت می کرد سود نفرات قبلی را پرداخت. نفرات قبلی هم که عایدی داشتند، دیگران را تشویق به سرمایه گذاری می کردند.

او با همین فرمان توانست بیش از بیست میلیون دلار از مردم کلاهبرداری کند. آن هم در سال 1920 که دوره ی رکود اقتصادی آمریکا بود. و چون برای اولین بار او از این روش استفاده نمود. نام چنین سیستمی را پانزی گذاشتند.

 

متوسط پایداری و عملکرد طرح های کلاهبرداری پانزی

نمی توان گفت هر طرح دقیقا چه زمانی خاتمه می یابد. ولی متوسط پایداری این چنین طرح ها به دو فاکتور بستگی دارد. یکی این که سرمایه گذار جدید و سرمایه اش تا کی وجود داشته باشند. و دیگر این که صاحب طرح چه زمانی راضی شود. ولی به نظر می رسد که طبق قوانین تصاعد عمر این طرح ها 24 ماه باشد. البته شرکت های سوری و طرح هایی هم بوده اند که عمر بیشتری داشته اند. گلد کوئست یکی از انواع کلاهبرداری پانزی بود. جالب است بدانید که گلد کوئست از 1377 در ایران شروع به فعالیت نمود.

پس از مدتی جمع شد. اما جسته و گریخته گفته می شود که هنوز هم در ایران مشغول فعالیت است. خود گولد کوئست زیر مجموعه کوئست اینتر نشنال است. پس از مدتی که دید مردم به کلی در مورد گلد کوئست بد شده بود. فعالین این عرصه خود را نماینده شرکت کوئست می خواندند. و می گفتند ما هم می دانیم که گلد کوئست کلاهبردار بوده است. ولی کوئست اینتر نشنال خیلی فرق می کند. به هر حال ممکن است عملکرد همه ی این سیستم ها کمی با هم فرق کند. ولی ریشه ی آن ها یکی است. اگر یک بار این سیستم را بشناسید می توانید تمام این طرح ها را تشخیص دهید.

 

تبلیغات در این سیستم ها

برای آن که این سیستم ها نفرات جدید را جذب کنند ترفند های زیادی اعمال می کنند. گاهی میزان سود ها را در برهه های زمانی مشخص بالا می برند تا نفرات جدید تر وارد شوند. گاهی هم پرداختی ها را کمی زیاد تر می کنند. ولی یک روش پایه ثابت برای همه ی آن ها وجود دارد. این روش هم کمک می کند که نفرات قبلی فعال باقی بمانند. و هم کمک می کند تا نفرات جدید زودتر وارد شوند. و در عین حال سریعا دست به کار جذب نفرات دیگر شوند.

این روش القای جو هیجانی و گاها خشن است. جلساتی بر پا می شود. داد و بیداد هایی راه می افتد. گاهی به شخصیت نفرات جدید توهین می شود. بله تعجب نکنید. توهین می شود. آن ها را با انواع و اقسام حیوانات مقایسه می کنند. از چیز هایی سخن می گویند که احتمال می دهند نفرات جدید روی آن حساس هستند. مثلا از فقر و وضعیت خانوادگی افراد جدید. و هزاران چیز دیگر تا سیستم پایداری خود را از دست ندهد.

 

شباهت های اکثر طرح های Ponzi  به هم چیست؟

• هیچ وقت معلوم نیست طراح و یا حداقل سر سلسله ی این طرح چه کسی است. وقتی هم که سوال می کنید شما را به هر ترتیبی دور می زنند.
• تضمین کردن سود هایی که بانک ها هم از پرداختش عاجزند.
• توضیح دقیقی نمی دهند که چگونه با پول شما کار می کنند. مثلا به طور کلی می گویند در کار خرید و فروش ارز دیجیتال هستند. و وقتی جزئیات بیشتری می خواهید به شما می گیند “تو پولت را بگیر. با جزئیاتش چه کار داری؟” اغلب افراد با همین حرف قانع می شوند. یا مثلا می گویند تو که از این مسائل سر در نمیاری. پس توضیح آن هم بی فایده است.
• از طرق نامتعارف سرمایه ی شما را می گیرند. مثلا آن را نقدا می گیرند و هیچ رسید دریافتی نمی دهند. یا این که آن را به صورت بیت کوین و یا هر ارز دیگری می گیرند. تا به این ترتیب قابل ردگیری نباشد. به هر ترتیب سعی می کنند هیچ مدرکی به شما ندهند.
• مجوز ندارند. زیرا هیچ نهاد قانونی ای آن ها را تایید نمی کند. البته در موارد نادر قانون گریزی می کنند. یعنی با باند بازی و راه های این چنینی مجوز هم می گیرند. مثلا شرکت گلد کوئست تا مدت زیادی مجوز هم داشت. همه مردم تهران می توانستند دفتر مرکزی آن را هم ببینند. گاهی هم ساختار این شرکت ها به قدری موجه است که به راحتی مجوز می گیرند.
• هیچ راه تماسی برای هیچ یک از طرفین وجود ندارد. به این ترتیب نمی توانید سراغ طراح بروید. فقط باید امید وار باشید که خودش بیاید.

 

طرح های هرمی با کلاهبرداری پانزی چه تفاوت هایی دارند؟

ظاهرا هیچ تفاوتی ندارند. ولی در طرح های هرمی شما مجبورید شخص دیگری را هم وارد کنید. در حالی که در طرح پانزی اجباری ندارید. مهم این است که سرمایه خودتان را بدهید. دیگر آن که در طرح های هرمی کالایی هر چند نا چیز برای فریب وجود دارد. ولی در کلاهبرداری پانزی فقط سرمایه می دهید و سود تحویل می گیرید. از دیگر تفاوت های این دو می توان به این نکته اشاره نمود. که طرح های پانزی به هیچ عنوان نمی توانند مجوز بگیرند. ولی آن طور که گفتیم، گاها طرح های هرمی مجوز هم می گیرند.

 

ارز دیجیتال بهترین اعتبار

ارز های دیجیتالی به دلیل این که قابل رهگیری نیستند برای کلاهبرداری پانزی بسیار عالی هستند. بنابر این کلاهبرداران ترجیح می دهند بیشتر از چنین اعتباری استفاده کنند. این اعتبار دیده نمی شود. رسید هم ندارد. قابلیت دیگری که ارز دیجیتال دارد این است که می توان آن را از تمام جهان دریافت نمود. پس خیلی از مرز ها را بر می دارد.

 

قضیه بیت کانکت چه بود؟

نوعی از کلاهبرداری پانزی در زمان خودش بود. بیت کانکت یک پلتفرم برای واگذاری وام های دیجیتالی بود. این سیستم در سال دو هزار و هفده رونق گرفت. به طوری که هر واحد آن که به BCC شناخته می شد. پانصد دلار قیمت داشت. پس از مدتی نهاد ها و موسسات تخصصی مالی متوجه پانزی بودن طرح شدند. این ماجرا مربوط به دو هزار و هجده بود. پس از این که متوجه شدند قیمت توکن آن از 400 به 7 دلار رسید. آن هم فقط طی چند ساعت. ولی حالا دیگر قیمتی ندارد و استفاده نمی شود.

 

استخراج ارز دیجیتال با سرمایه افراد

وب سایت هایی وجود دارند که سرمایه جذب می کنند. به قول خودشان با این سرمایه اقدام به ماین و استخراج ارز دیجیتال می کنند. اما تنها کاری که می کنند این است. که پول افراد جدید را به عنوان سود به نفرات قدیمی می دهند. البته نباید کار همه ی این وب سایت ها را زیر سوال برد. زیرا برخی از آن ها واقعا استخراج ابری انجام می دهند. پس مشکل چیست؟ مشکل زمانی به وجود می آید که حرف از تضمین سود زده می شود. کلاهبرداران می گویند ما تضمین می کنیم. که در این فاصله زمانی این سود هنگفت به شما تعلق بگیرد.

 

 

گرفتن پول در قبال توکن های ساختگی

برخی افراد به این روش عمل می کنند که یک سری توکن منتشر می کنند. این توکن ها هیچ پشتوانه و ارزشی ندارند. از خود مردم به صورت ارز دیجیتالی مبالغی را دریافت می کنند. قرار است این ارز ها خودشان پشتوانه ی توکن جدید باشند. و از این رهگذر سود تضمینی خوبی هم به مردم داده شود. ولی پشت پرده همان فعالیت های پانزی است. و فقط یک سری توکن بی ارزش رد و بدل می گردد. و در نهایت پول مردم از بین می رود.

 

ربات تلگرامی که کلاهبرداری می کند

این ماجرای کلاهبرداری محدود به آدم ها نیست. گاهی ربات های تلگرام هم کلاهبرداری می کنند. به این ترتیب که به شما قول ماینینگ ارز دیجیتال می دهند. و در ابتدا به شما صد عدد الماس هدیه می کنند. شما مشغول می شوید. درآمدتان اصلا مطلوب نیست. حالا برای این که بهتر درآمد کسب کنید مجبورید زیر مجموعه بگیرید. پس اول عضویت خود را با پول و بیت کوین تغییر می دهید. حالا اقدام به گرفتن زیر مجموعه و حتی دستگاه ماین مجازی می کنید. یک راه دیگر هم دارید. آن هم این که لینک دعوت مخصوص خود را به سایر دوستان تان بفرستید. به این ترتیب آن ها هم سرمایه ی خود را به ربات می آورند. آیا در کل ماین و استخراجی صورت می گیرد؟ هرگز. این هم یک ترفند پانزی است. و شما در نهایت پول تان را از دست داده اید.