در بازار روش های مختلفی جهت سرمایه گذاری و یا معامله موجود است که هریک از آن ها تکنیک های خاص همرا با مزیت ها و معایبی دارند. با این وجود قصد و هدف همگان در این بازرا معلوم است و آن کسب سود از سپرده خود میباشد. جهت موفقیت در این امر باید با دانش و مهارت مورد نیاز وارد این عرصه شویم. یکی از روش های مرسوم فعالیت در این بازار قرارداد اختیار (Option Contract) میباشد که در این مطلب به بررسی آن میپردازیم.
قرارداد اختیار چیست؟
قرار داد اختیار یا آپشن به زبان ساده برای کاربر امکان خرید و یا فروش یک دارایی را در یک زمان مقرر و از پیش تعیین شده فراهم میکند که تا حدودی مشابه با قرارداد آتی میباشد ولی در قرارداد اختیار کاربر در زمان مقرر مجبور به خرید یک دارایی نیست و وظیفه ای در قبال آن ندارد.
قرار داد اختیار در واقع به دو نوع اصلی تقسیم میشوند، که اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) نام دارند. که کاربران برای سرمایه گذاری در چارچوب قرارداد اختیار ملزم به خریداری یکی از این دو هستند.
قرارداد اختیار خرید (Call Option): اینگونه قرارداد به کاربر این اختیار را میدهد که یک دارایی را در یک قیمت مقرر خریداری کنند. زمانی که معامله گران حرکت صعودی یک دارایی را پیش بینی میکنند، قرارداد Call را خریداری میکنند.
قرارداد اختیار فروش (Put Option): در این شکل از قرار داد شما در واقع حق فروش یک دارایی را در قیمت مقرر کسب میکنید این قرار داد در زمانی خریداری میشود که که حرکت سقوطی یک دارایی مشخص میشود.
هر قرار اختیار متشکل از 4 مولفه اصلی میباشد:
- اندازه (Size): منظور از اندازه درواقع همان میزان دارایی مورد قرار دارد است. مانند: یک بیت کوین یا یک دلار.
- تاریخ سررسید (Expiration Date): درواقع به زمانی میگویند که بعد از آن دیگر قرار دادی وجود ندارد که معامله از آن پیروی کند و در حقیقت قرار داد انقضا پیدا میکند.
- قیمت توافقی (Strike Price): درواقع به قیمتی میگویند در آغاز قرارداد تعیین میشود و دارایی با توجه به آن قیمت مورد خرید یا فروش قرار میگیرد، البته این در صورتی است که خریدار قصد در انجام قرارداد داشته باشد.
- قیمت قرارداد اختیار (Premium):در واقع میزان هزینه ایست که خریدار در قبال اخز حق قرارداد اختیار به عرضه کننده این قرارداد پرداخت میکند. با این وجود تمام مولفه ها میتوانند در قیمت یک قرارداد از سمت فروشنده یا خریدار تغییر پیدا کند.
مثالی جهت فهم بهتر قرارداد اختیار
علی که یک تریدر بیت کوین است، و به طور مثال هم اکنون قیمت بیت کوین 10.000 دلار میباشد. علی با بررسی ها و دانش خود پیش بینی میکند که تا دو ماه آتی قیمت بیت کوین به 14.000 دلار میرسد. او قادر است بلافاصله از صرافی ها یک بیت کوین خریداری کند که در دو ماه آینده سود دریافت کند. اما این امکان میدهد که ممکن است دپار ضرر شود. سرانجام او جهت پایین آوردن ریسک تصمیم بر قرار داد اختیار معامله میگیرد.
علی به سایت های مخصوص فروش قراردد اختیار خرید و فروش مراجعه رد و به سبب تحلیل صعودی خود یک قرارداد اختیار خرید با معلومات زیر میخرد:
- اندازه: یک واحد بیت کوین
- تاریخ سررسید: دو ماه (مثلاً 10 می 2020۰)
- قیمت فعلی بیت کوین: 10.000 دلار
- قیمت توافقی یا قیمت اعمال: 13.000 دلار
- قیمت قرارداد اختیار (وجه تضمین به فروشنده در زمان خرید): 400 دلار
با توجه به معلومات قرارداد علی 400 دلار در ازای یک قرارداد اختیار بیت کوین از نوع خرید (Call) برای دو ماه آینده پرداخت کرده است. در هنگام سررسید قرار داد(2 ماه دیگر) دو پدیده بیشتر وجود ندارد: 1- بیت کوین به بیشتر از 13.000 دلار افزایش پیدا کرده 2- بیت کوین به بیشتر از 13.000 دلار افزایش نیافته.
در صورتی که بیت کوین به 14.000 دلار افزایش پیدا کند. او قادر است با پرداخت 13.000دلار یک بیت کوین که در واقع نرخ آن 14هزار دلار است را دریافت کند و با احتساب 400 دلاری که در ازای قرار داد پرداخت کرده بود او 600 دلار سود کرده است.
ولی در آن روی سکه اگر بیت کوین بجای افزایش ماهش یابد و مثلا به 8.000 دلار برسد. علی میتواند با اختیار کامل بیت کوین را خریداری نکند و ضرر آن تنها 400 دلار است که بابت خرید قرارداد اختیار پرداخت کرده بود. با این حساب بجای 2.000 دلار ضرر تنها متحمل 400 دلار ضرر شده است.
با این وجود اگر علی پیش بینی کند که قیمت بیت کوین در حال ریزش است قادر است قرارداد اختیار فروش (Put Option) را تهیه کند و از کاهش قیمت بیت کوین به سود برسد. برخی از ماینرهای بیت کوین جهت کاهش ریسک خود پس از استخراج، از قرارداد های اختیار بهره میگیرند.
در مجموع اگر قیمت توافقی پایین تر از قیمت بازار باشد، معامله‌گر قادر است دارایی مورد قرارداد را با تخفیف دریافت کند و بعد از بررسی قیمت اختیار، انتخاب کند که جهت رسیدن به سود، قرارداد را به اجرا دربیاورد. ولی در صورتی که قیمت توافقی بالاتر از قیمت بازار باشد، معامله‌گردیگر نیاز به اجرای قرارداد ندارد و قرارداد در حقیقت ناسرانجام میشود. هنگامی که قرارداد به انجام نمیرسد، تنها هزینه و یا ضرری که معامله گر متحمل آن میشود، هزینه خرید قرارداد اختیار میباشد که در آغاز پرداخت کرده بود.
در نظر داشته باشید فقط خریدار است قادر است تصمیم بر فروش یا خرید دارایی، را به انجام برساند یا خیر. فروشنده با توجه به انتخاب خریدار، ملزم به انجام قرارداد میباشد. در واقع یعنی اگر خریدار تصمیم بر خرید دارد و قرارداد را اجرا میکند، فروشنده ملزم به فروش دارایی پایه به او میباشد. از سویی دیگر در قرارداد فروضش اگر خریدار تصمیم بر فروش دارایی مطابق با قرارداد را داد، فروشنده ملزم به خرید دارایی پایه از او میباشد. با این حساب فروشندگان بیشتر ذدر معرض ریسک و ضرر میباشند زیرا خریدار تنها ضرری که میتواند متحمل شود هزینه خرید قرارداد اختیار میباشد و بیشتر از آن ممکن نیست ضرر کنند ولی فروشندگان اندازه ریسک و ضررشان به نوسانات دارایی مورد معامله بستگی دارد.
دو نوع قرارداد اختیار: آمریکایی و اروپایی
در بعضی از قرارداد ها که این امکان را به مامله گر میدهند که قبل از تاریخ سر رسید، قرارداد را به اجرا دربیاورند، قرارداد اختیار آمریکایی میگویند. ولی در قرارداد های اروپایی تنها انکان اجرای قرارداد در زمان مقرر شده ممکن است و کسی چنین اجازه که قبل از تاریخ سر رسید قرارداد را اجرا کند را ندارد. لازم به ذکر است که این دو نوع قرارداد آمریکایی و اروپایی هیچگونه ارتباطی به جغرافیای قرارداد ها ندارد و در سراسر دنیا این دو قرارداد مورد ساتفاده قرار میگیرد.
عوامل موثر در قیمت قرارداد اختیار
وجه تضمین در قرارداد اختیار معمولا تحت تاثیر موارد بسیاری قرار میگیرد ولی این 4 مورد از اصلی ترین این موراد میباشند:
- قیمت دارایی پایه
- قیمت توافقی
- زمان مورد قرارداد تا تاریخ سررسید
- و نوسان (یا شاخص) بازار مربوطه.
هرکدام از این 4 مورد میتواند تاثیر خاص خودرا بر روی قیمت قرارداد بگذارد. برای درک بهتر به جدول زیر توجه کنید:
| قیمت اختیار خرید | قیمت اختیار فروش | |
|---|---|---|
| صعود قیمت دارایی | افزایش | کاهش |
| قیمت توافقی بالاتر | کاهش | افزایش |
| نزدیکی به زمان سررسید | کاهش | کاهش |
| نوسانات بازار | افزایش | افزایش |
بر اساس این جدول خواهید فهمید که هریبک از موارد بالا میتواند تاثیر متفاوتی با یکدیگر بر روی قیمت قرارداد بگذارند و هرکدام نقش خاص و اصلی خودرا در قرارداد بازی میکنند.
انواع روش‌های معامله با قرارداد اختیار
خرید یا فروش قراردادهای اختیار این امکان برای کاربران فراهم میکند تا بتوانند با ریسک کمتر هم به سود برسند و هم از سپرده خود حفاظت کنند. اگر در هنگام سررسید قرارداد نرخ دارایی افزایش یافته باشد، فردی که قرارداد اخیتیار خرید (Call) خریده است سود کسب خواهد کرد. و از سویی دیگر اگر قیمت دارایی مورد قرارداد کاهش یافته باشد فردی که قرارداد اختیار فروش (Put) خریده است سود کسب خواهد کرد. در مجموع به 4 شیوه میتوان در بازار بواسطه قراردادهای اختیار معامله کرد:
1- خرید قرارداد اختیار خرید (Call)؛ امید به افزایش قیمت
کاربری که اینگونه قراردادرا تهیه میکند امید به این دارد که بازار قرار است حرکت صعودی داشته باشد، بیشتر کاربران در این وضعیت خود دست بکار شده و دارایی مورد نظر را خریداری میکنند، ولی ریسک معاملات بسیار بالاست و برخی از کاربران قصد ندارند خودرا درگیر چنین ریسکی کنند و روی به خریدن قراردادهای اختیار معامله میاورند و محدوده خاصی برای متضرر شدن خود انتخاب میکنند و در انتظار سود منتظر میمانند.
2- فروشِ قرارداد فروش (Put)؛ امید به افزایش قیمت
در این شکل از قرارداد اختیار که با ارزیابی حرکت صعودی یک دارایی معامله میشود، معامله‌گرانی که ارزیابی میکنند که قیمت بالا خواهد رفت، یک قرارداد اختیار فروش را می‌فروشند. با فروشِ قرارداد اختیار فروش، معامله‌گر قبول میکند که در هننگام سررسید قرارداد، در حالتی که خریدار قصد داشته باشد از حق خود جهت فروش دارایی موردقرارداد استفاده کند، آن را با قیمت توافقی خریداری کند. اگر قیمت دارایی در هنگام سررسید از قیمت توافقی بالاتر باشد، خریدار قرارداد ترجیح خواهد داد که دارایی را بفروش نرساند، و با این وجود فروشنده قرارداد به اندازه قیمت قرارداد اختیار کسب سود میکند.
3- خریدِ قرارداد فروش (Put)؛ امید به کاهش قیمت
این قرارداد برعکس دو بالا با ارزیابی حرکت سقوطی یک دارایی معامله میشود. کاربرانی در مورد یک دارایی نگاه نزولی دارند، قرارداد اختیار فروش را تهیه میکنند. این قرارداد این فرصت را ایجاد میکند که دارایی برخلاف الگوی بازار با قیمت تعیین شده بفروشند.مشابه موراد بالایی این قرارداد نیز ریسک ناشی ماز نوسان بازار را برای افراد محدود به مقدار کمی میکند.
4- فروشِ قرارداد خرید (Call)؛ امید به کاهش قیمت
این قرارداد نیز مانند مورد بالایی با نگاه نزولی به یک دارایی شکل میگیرد. با فروش این قرارداد افراد مقرر میکنند که در در صورتی که افراد بخواهند از حقوق تعیین شده خود جهت خرید دارایی استفاده کنند، میبایست دارایی مورد قرارداد را با قیمت مقرر شده به او بفروشند.
حروف یونانی در اختیار معامله
حروف و الفبای یونانی، زبانی برای ارتباط در اختیار معامله میباشند که از ان ها جهت سنجیدن بعضی از موارد تأثیرگذار بر نرخ یک قرارداد استفاده میکنند. این حروف همچنین مقدارهای آماری نیز هستند که جهت اندازه‌گیری مقدار ریسک یک قرارداد و تغییرات آن طی زمان استفاده میشود.
دلتا
دلتا (Delta) جهت اندازه‌گیری مقدار نوسان قیمت قرارداد اختیار معامله در مقابل با نرخ دارایی پایه مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال، اگر دلتا ۰٫۶ باشد معنی این را میدهد که قرارداد اختیار در واقع در مقابل هر ۱ دلار نوسان قیمت دارایی، به مقدار ۰٫۶۰ دلار (۶۰ سنت) نوسان پیدا خواهد کرد. به طور خلاصه و ساده، دلتا نوسانات دارایی نسبت به قیمت قرارداد را نشان میدهد.
گاما
گاما (Gamma) جهت سنجیدن مقدار تغییرات دلتا در طی زمان استفاده میشود. در واقع یعنی اگر دلتا در طول زمان از ۰٫۶ به ۰٫۴۵ تغییرئ پیدا کند، گامای قرارداد اختیار معامله ۰٫۱۵ برآورد خواهد شد.
تِتا
تتا (Theta) جهت سنجیدن نوسان قیمت مبنی بر کتهش یک روزه زمان قرارداد استفاده میشود.تتا در واثع بیانگر نوسان قیمت اختیار با نزدیک تر گردیدن به تاریخ سررسید میباشد.
وگا
وگا (Vega) جهت سنجیدن مقدار نوسان در قیمت قرارداد در مقابل تغییر 1 درصدی در تغییرات دارایی پایه استفاده میشود. به زمان صریح تر،ر تاثیر نوسانات دارایی را بر روی قرارداد اندازه میگیری میکند. بالارقتن میزان وگا بیانگر بالارفتندر نرخ اختیار خرید و فروش میباشد.
رو
رو (Rho – رُ) جهت سنجیدن نوسان قیمت مورد انتظار در مقابل تغییرات میزان بهره استفاده میشود. میزان بهره رو به بالا قطعت موجب بالارفتن نرخ اختیار خرید و پایین امدن نرخ اختیار فروش میباشد. در مجموع، میزان رُ در اختیار خرید “مثبت” و در اختیار فروش “منفی” میباشد.
مزایا و معایب قراردادهای اختیار
مزایا
- جهت پوشش ریسک در مقابل ریسک‌های بازار متناسب است.
- در معاملات پرریسک انعطاف‌پذیری بالاتری دارد.
- امکان استفاده از ترکیب‌ها و راهبردهای معاملاتی زیاد با الگوهای ریسک/ پاداش خاص و خوبی را بوجود میاورد.
- قادر هست در همه روندهای بازار (صعودی، نزولی و بازارهای خنثی) کسب سود کند.
- با دانش کافی میتوان از آن جهت پایین آوردن هزینه‌ها در زمان ورود به موقعیت معاملاتی استفاده کرد.
- امکان ایجاد همزمان چند معامله را بوجود میاورد.
معایب
- در برخی مواقع درک مکانیسم‌های اجرایی و برآورد قیمت اختیار بسیار سخت است.
- ریسک‌های متعددی مخصوصا برای فروشندگان (ناشران) قرارداد وجود دارد.
- ابزارهای معاملاتی آن نسب به سایر راهبردهای معمولی پیچیده‌تر است.
- بازارهای اختیار معامله بیشتر نقدشوندگی کمی را دارند و همین امر موجب میشود اغلب معامله‌گران به آن علاقه زیادی نداشته باشند.
- قیمت اختیار قراردادهای اختیار معامله به شدت مورد تغییر میباشد و ارزش زمانی آنها در طول زمانی که به زمان سررسید نزدیکتر میشود کاهش می‌یابد.
قرارداد اختیار در مقایسه با قرارداد آتی
قراردادهای اختیار و آتی دو ابزار مورد استفاده در معاملات میباشند که شباهت های زیادی با یکدیگر دارند ولی یک تفاوت بسیار بزرگ در ان ها موجب جدایی آنان است که آن هم سیستم تسویه آن ها میباشد. برخلاف قرارداد های اختیار، قراردادهای آتی اغلب در زمان سررسید به اجرا درمیایند. در واقع این یعنی خریداران ملزم میباشند که دارایی را در زمان تعیین شده معامله کنند ولی در نوع اختیار تنها تصمیمی سرمایه گذار است که در زمان سررسید چه کاری میخواهد بکند اگر در زمان سررسید خریدار قصد انجام معامله را داشهه باشد، فروشنده ملزم به انجام معامله است.
چگونه قرارداد اختیار را معامله کنیم؟
جهت انجام معاملات بوسیله قراردادهای اختیار، نیاز هست کهخ به صرافی ها و کارگزاری هایی که از این گونه قراردادها پیروی میکنند مراجعه کنید و انتخاب این صرافی ها وابسته به نوع دارایی مورد نظر شما میباشد.
برای مثال صرافی های زیر از معهاملات در قالب اختیار بیت کوین پشتیبانی میکنند:
البته لازم به ذکر است که به دلیل تحریم ها علیه ایران امکان بلوکه شدن سرمایه خود در این صرافی ها در نظر بگیرید. و قبل از انجام هرگونه معامله و یا ثبت نام از عملکرد خود مطمعن شوید.
همچنین به آن مقدار که فکر میکنید انجام این قراردادها به سهولت امکان پذیر نمیباشد و نیاز به دانش کافی دارد. پس قبل از ورود به بازار مطالعه کافی داشته باشید و دانش و تکنیم خودرا بسنجید تا بتوانید با تسلط خوب وارد این معاملات شوید.
جمع‌بندی
اختیار معامله همانطور که نامش بیان میکند، برای معامله گر امکان خرید و فروش یک دارایی در یک زمان مقرر بدون در نظر گرفتن نرخ آن در آن زمان را فراهم میکند. اینگونه قرارداد ها نوع های گوناگون دارند و کاربران با مطالعه بر روی اینگونه خدمات قادرند از راه های زیادی کسب سود داشته باشند.
با این وجود، لازم به ذکر است قرارداد اختیار معامله مثل اغلب قراردادها ریسک هایی را با خود به همرا دارد. پس بهتر است پیش از بهرمند شدن از این قراردادهای اختیار، با مطالعه و تحقیق درک مناسبی از بازار و قراردادها پیدا کنیم و ریسک ها و نقاط قوت و ضعف آن را بسنجیم. همچنین معامله‌گران میبایست راهبردهای کنترل ریسک را همراه با تحلیل‌ها و بررسی های تکنیکال و فاندامنتال جهت محدود کردن ضرر ها و خطرهای احتمالی به خوبی مورد برسی و نظارت قرار دهند.
