اگر زمانی به شما پیشنهاد سودهای زیاد و کلان ( مانند ماهانه بیشتر از 10 درصد) در ازای سرمایه شما داده شد، به احتمال زیاد با یک طرح پانزی روبرو شده اید که قصد کلاهبرداری با سرمایه شمارا دارد و سرمایه ای ک با تلاش کسب کرده اید را از شما بدزدد. در این مطلب قصد داریم به ترفند های پانزی و هریم و شیوه تعیین آن ها بپردازیم تا شما نیز از شر این افراد سودجو رها شوید.
طرح پانزی چیست؟
یک طرح پانزی (Ponzi scheme)، حیله ای جهت کلاهبرداری میباشد که طی آن فرد کلاهبردار یا تهیه کننده طرح پانزی، افراد نا آشنا را تشویق به سپردن پولشان جهت سرمایه گذاری به خود میکند، با این وعده که آن هارا پولدار خواهد کرد و سودی زیاد برای آن ها کسب خواهد کرد.
در آغاز جهت جهت جلب کردن اطمینان افراد، از طریق سرمایه افراد جدید، سود افراد قدیمی تر را پرداخت میکند تا قادر باشد افراد بیتشری را به کاره خود جذب کند. این برنامه در پایان به سبب پر شدن و فقدان سرمایه گذاران تازه نابود خواهد شد و کلاهبردار با سرمایه هنگفتی از پول های مردم فرار خواهد کرد.
جهت فهم بهتر طرح پانزی به مثال زیر نگاه داشته باشید (اسامی و اعداد و ارقام نمایشی هستند):
علی یک کلاهبردار است که در تلاش برای انجام طرح پانزی خود میباشد. او یک وب سایت و شرکت جعلی را برنامه ریزی میکند و در آن به افراد دیگر وعده سود 200 هزارتومنی در ماه تنها با سپردن 1 میلیون توامن را میدهد و میگوید که یکی از کارمندان بورس نیویوک میباشد و قادر است به هر اندازه پول شما 20 درصد سود برای شما در نظر بگیرد.
ولی در واقعیت هیچ سرمایه گذاری و گردشی در کار نیست و تنها با پول افراد بازی میشود.
بعد از مدتی تبلیغات و جذب افراد ساده لوح، اکنون علی میلیون ها سرمایه را در حساب خود جکع آوری کرده است. جهت اینکه برنامه ادامه داشته باشد و سرمایه بیشتری را کسب کند. علی از سرمایه سپرده گذاران جدید، سود سپرده گذاران قدیمی را واریز میکند. این امر سبب میشود تا سپرده گذاران قبلی این طرح را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنند و افراد بیشتری را به این منجلاب بکشانند.
بعد از اینکه علی سرمایه مورد نظر خودرا بدست آورد و دیگر سرمایه گذاران جدید جذب نکرد. با سرمایه بدست آمده فرار میکند و سرمایه افراد از دست میرود.
فضای اینترنت نیز سبب شد تا این برنامه ها همگیر تر بشوند و گسترش بیشتری بیایند زیرا تبلیغات و گسترش اسان تر بوده و واریز ها را میتواند بدون نام و نشان انجام داد. همچنین فرار کردن از زیر این برنامه برای طراحان پانزی اسان تر میباشد.
اینفوگرافیکی جامع جهت آشنایی کامل با طرح پانزی:
نام طرح پانزی از کجا می‌آید؟
نام طرح پانزی از کجا می‌آید؟
نام طرح پانزی در واقع اشاره به چارلز پانزی (Charles Ponzi) یکی از معروف ترین کلاهبرداران تاریخ دارد. وی با روختن کوپن های تخفیف اداره پست، به افراد سپرده گذار قول 50 درصد سود طی 45 روز و یا 100 درصد سود در 90 روز را میداد. شیوه پانزی این بود که با بهره از پول سرمایه گذاران قدیمی به علاوه سرمایه گذاران تازه، سود نخستین نخستین هارا پرداخت میکرد. چارلز پانزی سرانجام موفق شد با برنماه ابداعی خودش، طی دهه 1920 در آمریکا، مبلغی بیشتر از 20 میلیون دلار را کسب کرده و فرار کند.
طول عمر طرح پانزی چقدر است؟
به همان صورت ک قبل تر گفتیم ، برنمامه پانزی تا هنگامی که سپرده گذاران به اندازه کافی به برنماه اضافه شوند و یا فرد پانزی از سرمایه بدست آمده خشنود باشد ادامه خواهد داشت. بعد از اینکه پول مورد نظر فراهم شد و سپرده گذاران جدید جذب برنماه نشدند. فرد پانزی از پرداخت سود جلوگیری میکند. طبق بررسی ها و تحلیل ها یک طرح پانزی قادر نیست بیشتر از دو سال فعالیت داشته باشد.
برنامه پانزی چگونه کار میکند؟
در مجموع تمام طرح پانزی ها یک روند را ادامه میدهند ولی شیوه انجام فعالیت یا تبلیغات میتواند فرق داشته باشد. بتن و اصلیت تمام برنامه های پانزی شبیه به یکدیگر است و تنها نوع تبلیغات و حرف ها میتواند فرق داشته باشد.
روند و حرکت اصلی در تمام طرح های پانزی:
1- تبلیغات فریبنده
در آغاز با تبلیغات دروغین ( اغلب در فضاهای مجازی و خانوادگی)، تعدادی کم جذب برنامه شده و مقدار اندکی سپرده گذاری خواهند کرد. لازم به ذکر است که برخی از برنامه های پانزی مشابه با شیوه های بازاریابی فعالیت میکند که اگر فرد دیگری را به سیستم معرفی کنید سود بیشتری کسب خواهید کرد.
2- واریز سودهای اولیه و جلب اعتماد
سود مبالغ افراد به شکل مرتب و کامل و دقیق پرداخت میشود تا اعتماد و اطمینان لازم بوجود بیاید و افراد بیشتری به برنامه جذب شوند. این سود های اولیه یا با بهره از سرمایه گذاران تازه وارد و یا از سرمایه فرد پانزی پرداخت خواهد شد.
3- ورود حجم زیادی از سرمایه
بعد از بوجود آمدن اعتماد و اطمینان کافی، خیل بزرگی از مبالغ به سیستم وارد میشوند. سرمایه گذاران قدیمی تر سعی کرده اند سپرده خودرا بیشتر کنند و. همچنین اطرافیان خودرا به این برنماه وارد کرده اند. در این قسمت سود های نجومی و کاذب موجب میشود برخی از افراد اقدام به دریافت وام های کلان از بانک ها و فروختن وسایل خود برای شرکت در این برنامه کنند. که در واقع ضرر خودرا بجای سود خود بالا میبرند.
4- فروپاشی برنامه
بخش های 1 و 2 و 3 چندین بار تکرار خواهد شد تا هنگامی که سرمایه گذار تازه این جذب نشود و مقدار قابل توجهی پول جمع آوری شده باشد. بعد از آن، مدیر طرح پانزی سرمایه هارا برمیدارد و به یکباره ناپدید خواهد شد.
تشخیص طرح پانزی
با این حال که افراد سود جوی پانزی در اشکال و شاهر های متنفاوت پیدا میشوند، تمام انواع آن، یک سری وجه های تشابه دارند که از این قرارند:
سودهای کلان و تضمینی
وعده سود های کلان و حتمی از وجه های تشابه تمام طرح پانزی ها میباشد. هرجاای که این سخنان را شنیدید، به طرح پانزی بودن ان یقین داشته باشید. حال منظور از کلان بودن سود این برنامه ها این اس که اگر با سرمایه خود کار کنید، بازهم سود آم کمتر از پانزی است. برای نمونه پیشنهاد ماهانه 10 الی 20 درصد سود حتمی، در دنیای سرمایه گذاری کمی مشکوک است. این موضوع را در نظر داشته باشید که به چه نحوی ممکن است بدون ریسک و خطرات احتمالی این میزان را بدست آورد؟
ناشناس بودن فرد برنامه ریز
طی یک برنماه پانزی مشخصات زیادی درخصوص گروه طراح یا مدیریت تیم موجود نیست و اگر هم وجود داشته باشد، اغلب از مشخصات تقبلی بهره گرفته میشود. یک برنامه ریز طرح پانزی قطعا از شناخته شدن پرهیز خواهد کرد.
شفاف و واضح نبودن جزییات امور
یک روند پانزی هیچگاه به شکل واضح از امور و کارهای خود توضیح نمیدهد و شیوه بدست آوردن سودهای زیاد خودرا باز نمیکند. برای نمونه برخی از پانزی ها اشهار دارند که پوا افراد را در بازارهای سرمایه گذاری بورس و یا استخراج ارزهای دیجیتال سرمایه گذاری میکنند ولی اظهار نمیکنند که به چه نحوی این کار را میکنند و به چه نحوی از ریسک ها و خطرات در امانند و تضمین سرمایه میکنند.
فاقد اطلاعات تماس معتبر
برنامه های پانزی اغلب ادرس یا شماره تماس ثابت و معتبری ارائه نمیدهد و در دسترس ندارند و یا اینکه از آدرس های دروغین یا دفتر کارهای موقت استفاده میکنند. بی هویت بودن از مهم ترین شاخصه های برنامه های پانزی محسوب میشود.
شیوه های عجیب پرداخت و دریافت پول
برنامه پانزی همیشه در تلاش است تا تراکنش های خودرا بوسیله درگاه های غیرقانونی و یا ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین انجام دهد تا ردگیری آن به سهولت امکان پذیر نباشد.
فاقد مجوزهای قانونی
برنامه های پانزی به هیچ عنوان قادر به دریافت مجوز های قانونی نیستند. ولی در برخی اوقات یک برنماه پانزی به قدری قوی است که قارد به گمراه کردن قانون نیز میشود ویا با پارتی مجوز را بدست میاورند.
تفاوت‌های طرح هرمی و پانزی
طرح پانزی با شرکت های کلاهبرداری هرمی شباهت های فراوانی دارد که موجب میشود بعضی افراد این دورا یکی تلقی کنند. ولی حقیقت این است که شرکت های هرمی با طرح پانزی دقیق یکی نیست و مواردی متفاوت با یکدیگر را دارا میباشند و این دورا از یکدیگر جدا میسازد.
شرکت هرمی چیست ؟
شرکت های هرمی روشی هستند که به اشخاص قول میدهند که در صورت جذب افراد جدید به شبکه و سرمایه گذاری آن ها ، قادر به دریافت سودهای کلان میباشند. یک شرکت هرمی اغلب متشکل از خدمات یا کالاهایی میباشد که میبایست توسط فرد زیر مجموعه خریداری شود تا به فرد سرگروه سود برسد.
جهت فهم بیشتر شرکت های هرمی به مثال زیر توجه کنید (اسامی و اعداد و ارقام فرضی هستند):
یک کلاهبردار هرمی مقادیر زیادی خاک فاقد ارزش در اختیار دارد. او تبلیغات فراوانی صورت میدهد و ادعا میکند که خاک او متمایز با خاک های دیگر است و اگر داخل آن گیاهی بکارید رشد سریعتری خواهد داشت. با این حساب ارزش خاک نسبت به خاک های دیگر بازار افزایش پیدا میکند. او به یک فرد نااشنا به بازار بنام علی پیشنهاد میدهد که با واریز 100 عزار تومن میزان قابل توجهی خاک را خریداری کند، ولی داستان هنوز ادامه دارد.
کلاهبردار به علی میگوید که قادر است با برنماه هرمی خود پولدار شود. به این شیوه که با معرفی دوستانش و خرید کردن آن ها از خاک ها، به سود سطوحی دست پیدا خواهد کرد. با این حساب کلاهبردار به اسانی قادر میشود تا جنس و خاک عادی خودرا به چند برابر قیمت بفروش برساند و اگر فروشی در میان نباشد، سودی لازم به پرداخت نیست. کلاهبردار از محمد به عنوان ابزاری جهت تبلیغات و گسترش فعالیت خود بهره میبرد، تبلیغاتی ارزان و دارای تضمین سود.
دو حالت برای آینده این برنماه های هرمی ممکن است:
1- تا هنگامی که افراد جدید اضافه شوند، برنامه ادامه خواهد داشت و کلاهبردار هم به سهولت سود خود را کسب خواهد کرد زیرا قادر شده اجناس بی کیفیت خودرا به قیمت بالا بفروشد و علتی جهت عدم دریافت سود نیست. بعد از مدتی که دیگر افراد تازه اضافه نشدند، اعضای بالادستی نیز وسد کسب نمیکنند و برنامه خود به خود به اتمام خواهد رسید.
2- بعد از گذشت مدتی، کلاهبردار قادر است محصولی ارائه ندهد و با مبالغ فراوانی که جذب کرده است ناپدید شود.
شباهت‌های طرح پانزی و هرمی
- هردو با دادن قول درخصوص سود های کلان، افراد را به خود جذب میکنند.
- هردو جهت ادامه داشتن روند و برنامه خود نیاز به حضور افراد تازه دارند.
تفاوت‌های طرح پانزی و هرمی
- طرح پانزی ادعا دارد که مبالغ را صرف سرمایه گذاری در بازار خواهد کرد ولی برنامه های هرمی با فروش انواع محصولات و اجناس به سود خواهند رسید.
- طرح پانزی قادر است شبکه ای نباشد ولی برنماه های هرمی نوعی شبکه میباشند. به این شیوه که افراد قدیمی، افراد جدید را را اضافه و معرفی میکنند.
- طرح پانزی تماما کلاهبرداری محسوب میشود و قانون قادر به برخورد با آن است ولی برنماه های هرمی با وجود مشکل و معضلات، قادرند خودرا قانونی کنند.
طرح‌های پانزی و هرمی در ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال با دارا بودن قابلیت هایی خاص، توانسته اند کار را برای کلاهبرداران هرمی و طرح پانزی به سهولت امکان پذیر کنند و هم اکنون اغلب طرح پانزی با بهره از ارزهای دیجیتال برنامه ریزی میشوند.
رهیابی پرداخت ها بواسطه ارزهای دیجیتال بسیار دشوارتر از ارزهای سنتی و فیات است. برای تراکنش و پرداخت شما ملزم به افتتاح حساب در بانک و در اختیار گذاشتن مشخصات خود با دیگران نیستید، در نتیجه ردی از یک کلاهبردار باقی نخواهد ماند. در ضمن تراکنش و پرداخت بواسطه ارزهای دیجیتال تنها در یک کشور ممکن نیست و میتوانید در وسعت کل زمین از آن ها استفاده کنید.
با در نظر گرفتن تمام این ها، ارزهای دیجیتال بهترین روش جهت تراکنش و پرداخت های طرح پانزی و شبکه های هرمی محسوب میشود.
بیت‌کانکت – بزرگترین پانزی تاریخ ارزهای دیجیتال
بیت کانکت (Bitconnect) یک برنامه کاربردی سپرده گذاری و وام دهی حوزه ارزهای دیجیتال بود که در سال 2017 از محبوبیت زیادی برخوردار بود. ارز دیجیتال مخصوص آن یعنی BCC با ارزش بیشتر از 500 دلار در بالای لیست ارزهای دیجیتال جا گرفته بود و تمام صرافی های بزرگ دنیا نیز از آن پشتیبانی میکردند.
در ژانویه 2018، بعد از نظارت بخش های تنظیم کننده به امورات این پلتفرم متوجه شدند طرح پانزی در این قسمت جریان دارد. در نتیجه بیت کانکت نابود شد، بعد از پخش شدن اخبار مبنی بر فعالیت بیت کانکت توکن BCC بیشتر از 90 درصد ارزش خودرا طی کمتر از چند ساعت از دست داد. طی همان ماه ارزش این توکن از 400 دلار به حدود 7 دلار ریزش کرد و در حال حاضر نیز این توکن مرده است و ارزش آن مساوی با صفر میباشد.
استخراج یا ماینینگ ابری (Cloud mining)
استخراج یا ماینینگ ابری (Cloud mining)سهم عمده ای از طرح پانزی و کلاهبرداری در زمینه ارزهای دیجیتال به سایت های مانینگ و استخراج ابری اختصاص داده شده که ادعا دارند با پول افراد سپرده گذار قادرند ارز های دیجیتال استخراج نمایند. بیشتر این سایت ها با بهره از طرح پانزی، با ساتفاده از سرمایه ی سپرده گذاران تازه، سود سپرده گذاران قدیمی را میدهند. سود های کلان و زیاد بدون توجه به نوسانات و ریسک های این فعالیت، واضح نبودن امورات انجام شده، فاقد آدرس و شماره تماس معتبر و… از مشخصات طرح پانزی در استخراج و ماینینگ میباشد.
ماستخراج ابری غیرممکن نیست، ولی سایت های بزرگ ماینینگ تنها توان پردازش هش میفروشند، ن اینکه وعده سود های کلان و تصمینی به افراد بدهند.
فروش توکن‌های بی‌ارزش
این شویه در واقع طرح پانزی یا هرمی به شمار نمیاید ولی مکملی جهت تهیه طرح پانزی و شبکه های هرمی میباشد. شیوه فعالیت این برنامه ها به این شکل است در آغاز مبلغ هنگفتی به صورت بیت کوین یا سایر رمزارزهای بزرگ از افراد دریافت میکنند تا در ازای آن سود های کلان به آن ها ارائه دهند. ولی در پایان، این سودها با ارزهای دیجیتالی که ساخته خودشان است و فاقد ارزش میباشند پرداخت میشود. و افراد را به بالا رفتن ارزش آن ها امیدوار نگه میدارند.
استخراج ارز دیجیتال در ربات‌های تلگرامی
ربات های تلگرام نیز یکی دیگر از ابزار برای کلاهبرداری محسوب میشود که از هیچ برای طراحان خود پول بوجود میاورد. قول ها و شیوه فعالیت این ربات ها اغلب به این شکل است:
فرد مورد سرقت در ابتدا در ازای عضو ربات شدن مقداری الماس هدیه دریافت میکند. بواسطه الماس ها قادر است در ربات تلگرام دستگاه ماینینگ مجازی تهیه کند تا قادر باشد بیت کوین استخراج کند. در ادامه فرد جهت در اختیار داشتن الماس های بیشتر چند راه دارد که اصلی ترین آن ها به این صورت است:
- با ساتفاده از معرفی و جذب دوستان و آشنایان خودف الماس هایی را به عنوان دستمزد دریافت کند.
- بواسطه بیت کوین، الماس خودرا تهیه کنید.
متاسفانه در این ربات های تلگرام هیچ فعالیتی مبنی بر استخراج انجام نمیشود و فقط قصد گردانندگان ربات تهیه بیشتر الماس کاربران با ساتفاده از بیت کوین است. همچنین افرادی که قصد بهره از شیوه دوم یعنی جذب عضو را دارند در هنگام برداشت مبالغ خود با پیغامی روبرو میشوند که که میگوید جهت برداشت مبلغ میبایست یکی از افراد جذش شده شما با بیت کوین الماس تهیه کرده باشند. به این صورت جهت دریافت مبالغ استخراجی خود حتما باید افراد شما به ربات بیت کوین داده باشند. این یکی از پیشرفته ترین و مدرن ترین طرح پانزی در سراسر دنیا میباشد.
سرمایه‌گذاری در املاک، خودرو، بورس، انرژی و …
شیوه دیگر از طرح پانزی در ارزهای دیجیتال که بسیار رواج دارند، سایت هایی میباشند که میگویند سرمایه شما را در بازارهای خارجی املاک، خودرو، بورس و یا هرچیز دیگری سپرده گذاری و معامله میکنند. بعضی از این سایت ها در برخی مواقع حتی سند های دروغین در رابطه با املاک نیز برای کاربران تهیه میکنند.
تشخیص این سایت ها و روش ها با در نظر گرفتن شیوه های تشخیصی که بالاتر گفتیم، با کمی دقت به سهولت امکان پذیر است
جمع‌بندی
طرح پانزی شیوه ای برای کلاهبرداری میباشد با قول دادن سودهای کلان و حتمی، از افراد ساده لوح مبالغی را جمع اوری میکند. جهت بوجود آوردن اعتماد و اطمینان در ماه های آغازین سود ها به صورت مرتب به افراد واریز میشود. این امر با بهره از مبالغ سپرده گذاران تازه جذب شده صورت میپذیرد. بعد از مدتی که مبلغ هنگفتی جمع آوری شد و دیگر سپرده گذاران جدید به این طرح ها روی نیاوردند. کلاهبرداران دیگر مبالغی را پرداخت نمیکنند و پا به فرار میگذارند.
مشخص کردن و فهمیدن طرح های پانزی امری دشوار نیست. اصلی ترین شیوه تشخیص این برنامه ها سود های دور از انتظار یا غیر منطقی و فاقد هویت بودن افراد گرداننده آن است. به سبب قابلیت های ویژه ارزهای دیجیتال مانند حریم شخصی پرداخت ها و رهگیر نبودن تراکنش ها شاهد زیاد شدن طرح پانزی های فراوان در این عرصه هستیم که تا هنگام قانون گذاری در این زمینه، افراد باید خودشان مراقب تصمیمات خود و سرمایه خود باشند تا گرفتار اینگونه افراد و طرح ها نشوند.
