در روزهای اخیر، به نظر میرسد که اغلب بانک‌های مرکزی بزرگ، در فکر ارز دیجیتال میباشند. فرانسه در حال حاضر در سدد انجام آزمایش‌های نخستین ارز دیجیتال ملی خود میباشد؛ ارزی که قادر است راه را برای یوروی دیجیتال نیز هموار تر سازد. ولی این آزمایش‌ها متشکل از چه موارد و گزینه هایی است و چه تاثیری بر روی اکوسیستم ارزهای دیجیتال خواهد گذاشت؟ جهت بررسی این موضوع به مطلبی از کوین تلگراف رجوع کرده و به آن میپردازیم.
ارز دیجیتال ملی فرانسه
با توجه به سندی که در تاریخ ۳۰ مارس (۱۱ فروردین) منتشر شد، بانک مرکزی فرانسه در تلاش برای ایجاد یک ارز دیجیتال ملی است تا قادر باشد مبادلات بین بانکی را بهبود بخشد. جهت ایجاد این ارز، بانک مرکزی فرانسه قصد دارد که از خبره ترین نیروهای اروپا بهره ببرد. این بانک با دعوت از متقاضیان متنوع حقیقی و حقوقی، قصد دارد مزایای خلق یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را به شکل عملی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
تا تاریخ ۱۰ جولای (۱۹ تیر ماه)، بانک مرکزی ده درخواست را بر اساس تصمیم‌گیری در خصوص ابتکارات کاربردی، انتخاب خواهد کرد. با کمال تعجب، بانک مرکزی فرانسه پیاده‌سازی CBDC خود را تنها به بلاک چین محدود نکرده و شرایط را جهت به‌کارگیری سایر راهکارهای فناورانه باز گذاشته است!
اهداف بانک مرکزی فرانسه از این آزمایش‌ها را یمتوان به سه قسمت اصلی تقسیم کرد: در قسمت اول برای نشان دادن اینکه چطور یک CBDC قادر است مبادلات بین بانکی را صورت بدهد. دوم جهت اینکه سایر مزایای ارز دیجیتال را بشناسد و بررسی کند و سوم جهت اینکه تاثیر این نوع ارز را بر روی ثبات مالی برآورد و شناسایی کند.
بانک مرکزی فرانسه بر روی این مسئله که تحقیقات کاملا تجربی هستند و به شکل بلند مدت ادامه نخواهند داشت، تاکید کرد. همچنین از این پلتفرم نمی شود جهت اهداف تجاری استفاده کرد، بلکه فقط در تراکنش های درون بانکی استفاده خواهد شد و هدف بزرگتر و عظیم تر آن، جایگزین شدن در جهت تعویض سیستم‌های سنتی است. علاوه بر این، آزمایش‌های انجام شده، جهت بررسی دقیق تر یوروی دیجیتال مورد استفاده قرار خواهند گرفت. بدین ترتیب، آیا یک CBDC قادر است سیستم‌های سنتی و قدیمی منطقه اروپا را دستخوش تغییر کند؟ تاثیرات مهم و بزرگ آن بر روی عرصه ارز دیجیتال چگونه خواهد بود؟
مزایا و معایب ارز دیجیتال بانک مرکزی
یکی از جنبه‌های اصلی ریسک در ارزهای دیجیتال، کاربردپذیری آن‌ها میباشد. انواع متموعی از CBDCها وجود دارد که هر یک از آن‌ها نیز کاربرد منحصر به فرد خود را دارند؛ بعضی در معاملات کوچک و بعضی دیگر در معاملات بزرگ و سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرند. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی که جهت معاملات کوچک استفاده میشوند، در حقیقت همان پول‌های فیات دیجیتالی میباشند که از سوی بانک‌های مرکزی تهیه و عرضه میشوند. اما یک ارز دیجیتال بانک مرکزی که برای پرداخت‌های بزرگ و زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، قادر است عملکردی تماما مثل ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی داشته باشد که موجب بهبود و سهولت در مبادلات بین بانکی خواهد شد. ارز دیجیتالی که بانک مرکزی فرانسه قصد عرضه آن را دارد، از همین نوع است. ولی نوع سوم، یعنی ارز دیجیتال بانک مرکزی ترکیبی یا هیبریدی، در حقیقت ترکیبی از قابلیت های دو نوع ارز ذکر شده را برای کاربران فراهم میکند و کاربرد آن را به سطح بانک‌های تجاری بالاتر میبرد.
به اعتقاد مارتین نلسون (Martin Nelson)، مدیر ارشد اجرایی ام۱۰ (M10)، که یک فراهم کننده خدمات پرداخت بین‌المللی بین بانک‌هاست، مزایای بهره از CBDC تا حد بالایی به نوع آن وابسته است. نلسون با در نظر گرفتن مزیت های CBDCهایی که جهت پرداخت‌های بزرگ استفاده میشوند در مقابل به سیستم‌های سنتی قدیمی و جا افتاده، اظهار داشت:
یک CBDC بزرگ قادر است نسبت به شرایط فعلی مزیت های مهمی داشته باشد. این مزایا عبارتند از؛ ویژگی برنامه‌ریزی، فراهم کردن امکان صورت دادن معاملات فرامرزی و یک گام به سوی نزدیک‌تر شدن به ساخت یک CBDC ترکیبی. CBDC ترکیبی، در حقیقت عاملی جهت گسترش ارز دیجیتال در میان عموم مردم به کمک واسطه‌ای نظیر بانک یا یک ارائه‌دهنده خدمات پول اینترنتی میباشد.
در حالی که فرانسه در تلاش است بر روی آزمایش CBDC بزرگ تمرکز داشته باشد، ایده یوروی دیجیتال نیز در آینده غیر قابل رد کردن است. هوگو رنودین (Hugo Renaudin)، مدیر عامل و یکی از موسسین صرافی ارز دیجیتال ال‌جی‌او (LGO) در اظهاراتش گفت:
برای بانک مرکزی اهمیت زیادی دارد که در جریان باشد پول صادر شده کجاست و چه کسی آن را در دست دارد. به همین سبب ارزهای دیجیتال ترکیبی بانک مرکزی، یک قدم منطقی و رو به پیشرفت برای سیستم‌های مالی به حساب می‌آیند. در حال حاضر، پاسخی را نمیتوانید برای این دو سوال بیابید.
رنودین سعد از این به نسخه نخستین از لایحه محرک مالی مبارزه با ویروس کرونا که در دولت ایالات متحده مورد تحقیق قرار گرفته است، اشاره میکند. در این لایحه، درخواستی جهت ساخت دلار دیجیتال نیز وجود داشت. رنودین با اشاره به این مسئله که ارزهای فیات مقیاس‌پذیری کافی ندارند، افزود:
ارسال چک برای مردم که قسمتی از طرح جامع محرک اقتصادی جهت مبارزه با بیماری کووید-۱۹ است، تبدیل به یک کابوس لجستیکی برای دولت ایالات متحده آمریکا شده است. ولی با پول برنامه‌نویسی شده‌ای نظیر CBDC، فرستادن پول به تعداد زیادی از مردم و دریافت دوباره آن ها، بسیار آسان تر خواهد بود.
با این وجود، رنودین هشدار داد که گذار به فیات دیجیتالی، فاقد چالش و معضلات احتمالی نخواهد بود. در صورتی که یک CBDC در داخل چارچوب مناسب مورد استفاده قرار نگیرد، قادر است بر روی حریم خصوصی تاثیرگذار باشد و به دولت‌ها این اجازه را بدهد تا هر هنگامی که دلشان خواست، در امور مالی شهروندان دست ببرند. رنودین این راه‌حل را یک شمشیر دولبه خواند:
این ارزها کنترل مضاعفی برای تهیه کنندگان خود فراهم میکنند تا قادر باشند تراکنش‌ها، مانده‌حساب، حساب‌های بدهی و اعتباری را مورد بررسی و تجسس قرار دهند.
آیا بلاک چین میتواند راهکاری برای این مشکل باشد؟
با توجه به گفته های پاسکال گوتیه (Pascal Gauthier)، مدیرعامل شرکت سازنده کیف پول سخت‌افزاری لجر، با در نظر گرفتن اینکه بلاک چین قابلیت ترمیم و نوسازی سیستم بانکی پر خدشه ی کنونی را دارد، کنار گذاشتن این تکنولوژی حتما تصمیمی غیرمنطقی و بحث برانگیز است. گوتیه همچنین در مورد مسائل مربوط به حریم خصوصی نگرانی خودرا بیان کرد و اشاره کرد که هر سیستم نوینی باید وضعیت ناشناس خود را حفظ کند و بلاک چین قادر است راهکاری کارآمد جهت بهبود این مسولهباشد. پاسکال اظهار کرد:
اگر این ارز تنهاا یک ارز دیجیتال ساده باقی بماند، مزایایی به ارمغان نخواهد آورد. اما اگر این ارز بر روی یک بلاک چین عمومی عرضه شود، دو مزیت بنیادی وجود خواهد داشت؛ یکی برای شهروندان، که قادرند کلیدهای خصوصی خود را تنها در دسترس خود داشته و در حقیقت بانک‌دار خود باشند. مزیت بعدی برای حکومت خواهد بود، به صورتی که با ساخت یک بلاک چین عمومی قادرند با ردیابی پول متوجه شوند که آیا به درستی فرستاده و استفاده شده است یا نه. البته این عمل نباید مشخصات افراد را افشا کند.
بانک مرکزی فرانسه، مشکلی با بلاک چین نیست، ولی اغلب سعی دارد در رویارویی با انواع فناوری‌ها، بی‌طرف بماند. با این وجود، الکس بیتلین (Alex Baitlin) بنیان گذار تراستولوژی (Trustology)، که یک شرکت متخصص در عرصه کیف پول‌های امانی است، اشهار کرده است:
با اینکه تعداد زیادی تکنولوژی جایگزین وجود دارد، ولی بلاک چین همچنان مناسب ترین انتخاب است. اگر بانک مرکزی فرانسه منحصرا بر روی تبادل پولی تمرکز داشته باشد، تکنولوژی جایگزینی مانند هش‌گراف (Hashgraph) گزینه خوب و قابل بررسی بنظر میرسد. ولی هدف بانک مرکزی فرانسه این نبوده و سعی دارد بر روی مبادلات بین بانکی تمرکز کند که در این حالت به تغییرناپذیری سوابق تراکنش‌ها، واضح و آنی بودن معاملات، نیاز خواهد بود. بدین تریتب، در چنین وضعیتی بلاک چین گزینه بسیار بهتری است.
بلاک چین یا دفتر کل توزیع شده؟
علیرغم برنامه های اولیه جهت اجرای آزمایشی یک CBDC، بانک مرکزی سوئد (Sveriges Riksbank) هنوز هم علاقه زیادی به استفاده از بلاک چین ندارد و اعتقاد دارد این تکنولوژی آن طور که باید کارآزموده نیست. البته این شکل تفکر مربوط به گذشته‌ی نزدیک است؛ بانک مرکزی سوئد در قالب پروژه‌ای به نام ای-کرونا (e-krona)، در حال آزمایش یک CBDC میباشد. به گفته این بانک، پروژه مورد نظر با بهره‌گیری از فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT)، که شبیه به فناوری بلاک چین است، عملیاتی شده است.
فرانسه نیز قادر است در آزمایش CBDC خود از دفتر کل توزیع شدهبهره ببرد. با این وجود، اگرچه استفاده از این فناوری، قادر است قدمی مثبت در راستای غیرمتمرکزسازی محسوب شود، ولی خیلی بر این باورند که دفتر کل توزیع شده در برابر با بلاک چین از اهمیت پایین تری برخوردار است. به گفته دیوید والسن (David Walsen)، موسس هج‌ترید (Hedgetrade)، که یک پلتفرم ترید واقع در اروپاست، بلاک چین و دفتر کل توزیع شده دو مسئله و جریان کاملا متفاوتند. دیوید اظهار کرد:
جهره بهره از یک ارز دیجیتال بانک مرکزی مانند ای-کرونا، مجوزها و موارد دشوار و ملزومات سختی وجود دارد.
یوروی دیجیتال و اتکای آن به بیت کوین
چند ماه است که طرح هایی جهت راه‌اندازی یوروی دیجیتال در حال بررسی میباشد. بانک مرکزی فرانسه اهداف وابسته به یک CBDC جهت پرداخت‌های بزرگ را در نوامبر ۲۰۱۹ (آبان ۹۸) به صورت رسمی تایید کرده است. در حال حاضر با ابتکار عمل شکل گرفته در سوئد و احتمالا به زودی در فرانسه، سرانجام چارچوب مجموع در نزدیکی ایجاد شدن است. هر چند به گفته نلسون، قبل از تحقق یوروی دیجیتال به انجام آزمایش‌های به مراتب سخت تر و زیادتری نیاز خواهد بود، ولی حتی آن زمان هم این ارز به دست همه مردم نخواهد رسید. وی در ادامه سهنان خود اضافه کرد:
آزمایش CBDC بوسیله بانک‌های مرکزی در ادامه سال و سال آینده سرعت بیشتری خواهد گرفت. قبل از تصمیم‌گیری پایانی، نتایج این آزمایش‌ها با دقت بررسی میشوند. ممکن است پیش از اینکه یک نسخه عمومی در دسترس عموم قرار بگیرد، یک CBDC جهت پرداخت‌های بزرگ طراحی شود.
به اعتقاد گوتیه، این منطقی نیست که بانک مرکزی اتحادیه اروپا برای مدت زیادی منتظر نشته است. وی معتقد است در ادامه فعالیت های بخش خصوصی و دست یافته هایی مانند ارز دیجیتال لیبرا که بوسیله فیسبوک توسعه یافته است، سیستم مالی قدیمی میبایست به سرعت واکنش خوبی نشان دهد. گوتیه تاکید کرد:
بانک‌های مرکزی و سیستم‌های مالی قدیمی به جهت حفظ مشتریان خود، میبایست با تکنولوژی های نوین همراه شوند. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی در حقیقت واکنش بانک‌های مرکزی به لیبرا و به شکل کلی‌تر، واکنشی در مقابل تهدیدها از طرف ارزهای دیجیتال خصوصی میباشد.
این پرسش بوجود میاید که با شروع یوروی دیجیتال، ارزهای دیجیتال چه واکنشی خواهند داشت؟ به نظر رنودین، عرضه یوروی دیجیتال میتواند موجب به وجود آمدن زیرساخت قابل اعتماد تری جهت ارزهای دیجیتال شود؛ ارزهایی که هم اکنون به هیچ سیستم پرداخت دیگری وصل نیستند. او در ادامه گفت:
کیف پول‌ها و تراکنش های درون شبکه‌ای هنوز کم کاربرد و در حال حاضر تعداد پایینی از کسب‌وکارهای غیرکریپتویی از پیکره ی فناوری داده های (IT) لازم جهت استفاده از این ارزها برخوردارند. اگر این تکنولوژی ها به درستی با یوروی دیجیتال سازگاری پیدا کنند، وضعیت تغییر خواهد کرد و قطع موجب می‌شود اشخاص و کسب‌وکارها به آسانی با بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال ارتباط خوبی داشته باشند.
با این وجود، نلسون اعتقاد دارد هنگامی که یک CBDC ترکیبی یا ارز دیجیتال ملی جهت پرداخت‌های خرد وارد تراکنش شود، بیت کوین قادر است بخشی از جذابیت خود را از دست بدهد؛ این در حالی است که یک CBDC جهت پرداخت‌های بزرگ، به احتمال بالا هیچ تاثیری بر روی این ارز دیجیتال نخواهد گذاشت. نلسون افزود:
وجود یک CBDC ترکیبی قادر است باعث کم شدن تقاضا برای بیت کوین باشد، ولی حتی در این موضوع نیز قطعیت وجود نخواهد داشت. بیت کوین اکنون یک کلاس دارایی جایگزین است که اغلب بواسطه سفته‌بازان استفاده می‌شود. یوروی دیجیتال با بیت کوین وارد رقابت نخواهد شد.
در طرف مقابل، به اعتقاد والسن در حالی که ارزهای دیجیتال بانک مرکزی قادرند تهدیدی برای ارزهای دیجیتال دیگر محسوب شوند، ولی مشخصه های ذاتی بیت کوین در عرصه حفظ حریم خصوصی و امنیت، میتواند هر فیات دیجیتالی را مقلوب کند. والسن افزود:
ارزهای دیجیتال به خوبی خودرا ثابت کرده اند و در قسمت هایی مانند حریم خصوصی، امنیت و آزادی مالی، قابلیت های ویژه ای را فراهم کرده اند.
در مجموع، آزمایش‌های بانک مرکزی فرانسه جهت خلق یک CBDC، قدم مثبت تقریبا عظیمی جهت تسهیل سیستم مالی قدیمی به حساب می‌آید. با این وجود، چنانچه قرار است یک فیات دیجیتالی ارائه شود، بانک‌های مرکزی میبایست توجه ویژه ای به مسائلی مانند حریم خصوصی و امنیت داشته باشند. در غیر این صورت اشخاصی که از این موضوع آگاهی داشته باشند، به طرف ارزهای دیجیتال کشیده خواهند شد.
