دهمین روز آگوست سال 2017 بود که «ویتالیک بوترین» به همراه «جوزف پون»، نخستین پیش‌نویس پروژه‌ای با اسم «پلاسما» را عرضه کردند. اکنون با انتشار اخبار بیشتر پیرامون این پروژه، قصد داریم تا نگاهی نزدیک‌تر به این فناوری تازه داشته باشیم و شما را با نکته های متنوع آن آشنا کنیم. تا انتهای مطلب با زرین اکسچنج همراه باشید.
قبل از آغاز لازم به ذکر است که پلاسما، شکل و استفاده‌هایی مانند «شبکه لایتنینگ» دارد که در بلاک چین بیت کوین درحال استفاده میباشد. به همین منظور پیشنهاد میشود که قبل از خواندناین مطلب، کمی در خصوص شبکه لایتینگ بیت کوین تحقیق داشته باشید.
چرا وجود پلاسما لازم و ضروری میباشد؟
کاربرد حقیقی ارزهای دیجیتال در سال های جاری به مقیاس پذیری آنها (کارمزد پایین و تراکنش های پرسرعت)وابسته است. با عرض تاسف بیت کوین و اتریوم، به‌عنوان دو قطب بنیادی در زمینه کریپتو، در مبحث تعداد تراکنش‌ها در واحد زمان، با محدودیت‌های بسیاری دست و پنجه نرم میکنند. به همین سبب، بهره از شبکه‌های این ارزها در بعضی از کاربردها، قادر است موجب به‌زانو درآوردن آنها شود.
به‌عنوان نمونه، مبحث مقیاس‌پذیری ارزهای دیجیتال با مقایسه آنها با پلتفرم‌های متمرکزی مانند «ویزا کارت»، ضعف‌های آنها را بیشتر از قبل نشان میدهد. چرا که ویزا قدرت انجام بیشتر از 2,000 تراکنش بر ثانیه را در اختیار دارد و این رقم برای اتریوم، فقط پانزده تراکنش در ثانیه میباشد.
پلاسما تاتریوم چیست؟
پلاسما اتریوم ، راه‌حلی تازه در شبکه اتریوم میباشد که به این بلاک چین اجازه میدهد تا تراکنش‌های بسیار زیادتری را در واحد ثانیه صورت بدهد. دقیقا مثل لایتنینگ بیت کوین، پلاسما هم تراکنش‌ها را به شکل «بیرون از زنجیره» (Off-Chain) صورت میدهد و از شبکه بلاک چین اتریوم به جهت تأمین امنیت تراکنش‌ها استفاده میکند.
به همین سبب می‌توان پلاسما را به شکل «ترو بایت» و تکنیک‌هایی مانند «تغییر حالت» (State Channel)، راه حلی خارج بلاک چینی به‌حساب بیاورد. در همچین تکنیک‌هایی، عملیات‌های انجام شده از زنجیره اصلی اتریوم خارج و به شکل «آف چین» پردازش خواهند شد و در پایان چنین کاری سبب خواهد شد تا تراکنش‌ها به سرعت صورت گرفته و مقیاس‌پذیری شبکه بیشتر بشود. از سوی دیگر بهره از فناوری‌های این چنینی، قادر است امنیت و قطعیت عملیات‌های درون زنجیره‌ای را بوجود بیاورد.
در همین حال پلاسما به شبکه اتریوم این امکان را میدهد تا یک بلاک چین با اندازه کم و وابسته به زنجیره بنیادی را ایجاد کند که به‌اصطلاح «بلاک چین فرزند» (Child Blockchain) از آن نام میبرند. همچین زنجیره‌هایی، خود نیز قادرند زنجیره‌هایی وابسته را بسازند که آنها نیز از ویژگی هایی مشابه برخوردارند. لذا می‌توان گفت که پلاسما در زمینه ای از بلاک چین اصلی شاخه‌های متنوعی از آن را میسازد.
با انتشار پلاسما، شیوه اجرا و کنترل قراردادهای هوشمند بوسیله اتریوم تغییر زیادی نخواهد کرد. با استفاده از پلاسما، فقط تراکنش‌های تمام شده بر روی بلاک چین بنیادی اتریوم قرار خواهند گرفت. می‌توان این گونه در نظر گرفت که شاخه‌های طراحی شده بوسیله پلاسما، در بازه‌های زمانی مشخص شده ای، اطلاعات تراکنش‌ها را به زنجیره بنیادی منتقل میکنند.
در نتیجه فعالیت های پیچیده‌تری اجازه انجام بر روی زنجیره‌های وابسته را خواهند داشت که به توسعه‌دهندگان این اجازه را می‌دهند تا برنامه‌های تکمیلی را برای هزاران کاربر به اجرا دریباورند. زنجیره پلاسما قادر است با سرعتی بیشتر و کارمزد پایین تر نسبت به زنجیره بنیادی فعالیت کند چراکه نیازی به تکرار در تمام بلاک چین اتریوم نخواهد داشت.
این پروژه چگونه فعالیت میکند؟
قبل از اینکه به شیوه عملکرد پلاسما نگاهی داشته باشیم، ضروری است تا استفاده‌های این فناوری در دنیای حقیقی را بررسی کنیم.
بیایید بدین شکل تصور کنیم که شما میخواهید تا یک بازی جمع‌آوری اشیای دیجیتالی را در پلتفرم اتریوم پایه گذاری کنید. اشیای جمع‌آوری‌شده هم توکن های ERC-721 میباشند که نمونه‌های دیگری از آنها در دسترس نیست (درست مثل بازی کریپتوکیتیز). ولی درعین‌حال ویژگی هایی در بازی وجود دارد که به بازیکنان این اجازه را می‌دهند که رو به روی یکدیگر قرار بگیرند (مثل بازی پوکمون گو). اجرای عملیات‌هایی به این صورت پیچیده بر روی زنجیره بنیادی هزینه زیادی خواهد داشت، به همین سبب شما تصمیم می‌گیرید که از پلاسما جهت اجرای بازی خود استفاده کنید.
قراردادهای هوشمند بر روی زنجیره اصلی اتریوم طراحی میشوند. این قراردادهای هوشمند درست مثل ریشه‌های زنجیره وابسته پلاسما فعالیت میکنند. این قسمت از زنجیره اصلی، قوانین پایه و لیست گزارش هش های زنجیره وابسته را در خود نگه میدارد و به کاربران این امکان را میدهد تا دارایی‌های خود را بین زنجیره اصلی و زنجیره وابسته اتریوم در گردش نگه دارند.
بعد از اینکه زنجیره وابسته در زمینه ای از زنجیره اصلی بوجود آمد، زنجیره وابسته دارای الگوریتم اجماعی جدا از زنجیره اصلی اتریوم فعالیت خواهد کرد. در این نمونه از «اثبات سهام» بهره میگیریم. این مکانیزم اجماع بر اساس توان ماینرها در هش کردن بلاک چین ساخته نمیشوند، بلکه در اینجا تعداد بلاک‌های بوجود آمده ملاک خواهد بود. از سوی دیگر در صورت رعایت نکردن قوانین و ساخت بلاکی مشکوک، تراکنش مورد نظر نابود خواهد شد. چنین الگوریتمی از مثال «اثبات کار» پرسرعت تر خواهد بود و اجازه ساخت سریع‌تر بلاک‌ها را فراهم خواهد کرد.
اکنون با آغاز زنجیره وابسته، می‌توان قوانین اصلی بازی را مشخص کرد و قرارداد هوشمند بازی را به همراه تمامی لزومات آن بر روی زنجیره وابسته گسترش داد. در این مرحله توکن ها همچنان ERC721 میباشد که در آغاز بر روی زنجیره اصلی اتریوم ساخته و سپس به کمک پلاسما، به زنجیره وابسته انتقال یافته است.
بعد از اجرای کامل زنجیره وابسته ، خلق کندگان بلاک طی بازه‌های زمانی مشخص شده اعتبار زنجیره و سالم بودن تراکنش‌ها با در نظر گرفتن قوانین اجماع را بر روی زنجیره بنیادی به تایید میرسانند. در این قسمت هر کاربری که بازی را به اتمام برساند، در حقیقت بدون ارتباط مستقیم با زنجیره بنیادی، نرم‌افزار را به اجرا درخواهد آورد.
آیا پلاسما دارای امنیت است؟
به احتمال زیاد پس از خواندن مطالبی که برای شما جمع آوری کردیم، این پرسش در ذهنتان جرقه زده باشد که «پلاسما چه اندازه امنیت دارد؟» یا شاید «آیا تراکنش‌های زنجیره وابسته غیرقابل‌تصرف و مورد اعتماد میباشند؟» جهت پیدا کردن جواب به این پرسش ها تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
تصور کنیم که یک موسسه یا فرد بخصوصی کنترل صد در صدی بر ساخت و نظارت زنجیره وابسته را در دست داشته باشد و قادر باشد هش ریت ها، سهام‌ها و …غیره را دستکاری کند. در اینجا پلاسما به شکل ضامن است که هر شخصی در هر هنگامی که قصد داشته باشد قادر است سرمایه‌های خود را به بلاک چین بنیادی انتقال دهد. از این سو حتی اگر یک هکر قصد داشته باشد کنترل شبکه را اشغال کند در بدترین حالت فقط قادر است شما را مجاب به ترک زنجیره مورد نظر نماید.
الگوریتم امنیتی بنیادی پلاسما، «خروجی‌های پروژه پلاسما» (Plasma exits) عنوان دارد. به کمک این ویژگی تمام شرکت‌کنندگانی که از پلاسما بهره میبرند، قادرند هر هنگامی که دوست دارند دارایی‌های خود را از زنجیره‌های وابسته بیرون بکشند و به زنجیره اصلی اتریوم انتقال دهند.
زمانی که یکی از کاربران پلاسما چین قصد داشته باشد دارایی‌های خود را به زنجیره اصلی انتقال بدهد، قادر است از گزینه «تراکنش خروجی» بهره ببرد. به‌واسطه این تراکنش و به کمک گزارش‌ها و سابقه های پیشین تراکنش، تائید اصالت حساب صورت خواهد گرفت و کاربر قادر است دارایی‌های خود را به زنجیره اصلی منتقل کند. در اینجا قسمتی با عنوان «مقدار زمان چالش» موجود خواهد بود. این مکانیزم در خیلی از راه‌حل‌های خارج زنجیره‌ای مثل لایتنینگ شبکه بیت کوین نیز در دسترس است. در این مرحله شما به تمام اشخاص حاضر این امکان را می‌دهید که ادعای شما مبنی بر درست بودن اصالت دارایی‌ها را به چالش کشیده وئ سپس تایید کنید. در پلاسما این تائید می‌تواند به کمک سوابق تراکنش انجام بپذیرد، درحالی‌که لایتنینگ یک پیغام امضاشده از شخص دیگر را به‌منزله تائید برنامه ریزی میکند.
علاوه بر این برای اینکه اشخاص دیگر را تشویق به تائید سابقه خود کنید، لازم است به قرار دادن مبلغی کم به شکل پاداش خواهید بود. این حالت دقیقا مثل هنگامی خواهد بود که شما چیزی را سرقت کرده باشید و بگویید «پنج دلار به شما می‌دهم اگر قادر باشید من را دستگیر کنید!»
در حالت معمولی چنانچه «باب» قصد داشته باشد X اندازه اتریوم را به زنجیره اصلی برگرداند، در ابتدا باید تراکنش خروجی را برگزیند و به‌عنوان ضمانت، مبلغی را به شکل پاداش مشخص نماید. اگر شخصی این تراکنش را به چالش نکشاند ، اندازه اتریوم موردنظر به زنجیره اصلی برگردانده خواهد شد. اچنانچه تراکنش قادر نشود از چالش با موفقیت رد شود، تراکنش انجام نخواهد شد و جایزه به شخصی که آن را به چالش کشانده، خواهد رسید. لذا تمام کاربران پلاسما از گزارش بلاک‌های مشکوک بر روی زنجیره وابسته، پاداش بدست خواهند آورد.
مزایای این پروژه
- پلاسما این اجازه را به بلاک چین اتریوم میدهد تا تراکنش‌های زیادتر از میزان کنونی را صورت بدهد.
- به کمک پلاسما، بسیاری از برنامه‌های کاربردی رقابتی که در برابر شرکت، سود مالی جهت کاربران خواهند داشت، به لطف زیاد شدن ظرفیت تراکنش‌ها، اجازه ایجاد پیدا خواهند کرد. از سوی دیگر سرعت تراکنش‌ها به مقداری زیاد خواهد شد که نرم‌افزارهای غیرمتمرکز نگران زیاد شدن سفارش‌ها و تراکنش‌ها نخواهند بود.
- به سبب کمتر شدن نگران کننده نودها، فرایند انجام تراکنش‌ها، پرسرعت تر شده و کارمزدها به پایین ترین مقدار خود خواهند رسید.
- به کمک پلاسما، زنجیره بنیادی از شر اطلاعات بی مصرف راحت خواهد شد. به همین سبب توان پردازشی بسیاری بر نودهای اتریوم بوجود خواهد آمد.
- پلاسما با خیلی از راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری داخل زنجیره‌ای (On-Chain) هماهنگ میباشد. «شاردینگ» و تغییر در اندازه بلاک‌ها و …غیره از این قبیل تکنیک‌ها میباشند.
- پلاسما قادر است مقیاس‌پذیری دفتر کل را مناسب تر از قبل کند. در نتیجه فضای ذخیره‌سازی فراوان تری برای نرم‌افزارهای بر پایه اتریوم بوجود میاید.
آیا این پروژه معایبی نیز دارد؟
یکی از بنیادی ترین نگرانی‌ها در خصوص پروزه پلاسما این بوده که چنانچه تمام افراد که از زنجیره وابسته بهره میبرند، با یکدیگر قصد بیرون رفتن از زنجیره را داشته باشند، چه اتفاقی رخ خواهد داد. در صورتی که مقدار گسترده‌ای از برداشت سرمایه‌ها از زنجیره وابسته انجام بپذیرد، امکان دارد زنجیره بنیادی اتریوم قدرت پردازش همه آنها را در مدت‌زمان مورد نظر را نداشته باشد، این موضوع یعنی این امکان وجود دارد که بعضی کاربران سرمایه‌های خود را از دست بدهند. خوشبختانه تکنیک‌های زیادی برای درگیر نشدن این مشکل وجود دارد. بالا بردن مقدار زمان چالش از قبیل همین تکنیک‌ها محسوب میشود.
پلاسما چه هنگامی قابل استفاده میشود؟
پروژه پلاسما هم اکنون در مراحل آغازین خود قرار دارد. از همین رو تاریخ معین عرضه آن هنوز مشخص نمیباشد. درصورتی که نیاز به دریافت اطلاعات زیادتر و تخصصی‌تر پیرامون این مسئله را دارید می‌توانید به نوشته های سایت رسمی این پروژه سری بزنید.
