سم بنکمن فراید (Sam Bankman-Fried)؛ نامی که با اخبار و مطالب مرتبط با ارزهای دیجیتال گره خورده است. بسیاری او را نابغه‌ای می‌دانند که از شرایط به‌نفع خود استفاده کرده است؛ اما شماری عقیده دارند او یک فرد معمولی است که تنها با حضور در زمان و مکان مناسب توانسته به چنین جایگاه و ثروتی برسد.
عبارت معروفی در ادبیات مالی جهان وجود دارد که می‌گوید: «جایی که همه به‌دنبال پیداکردن طلا هستند، تو بیل بفروش». این جمله اشاره به تب‌وتاب طلا در سال‌های ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۵ در ایالت کالیفرنیای آمریکا دارد؛ جایی که اغلب افراد به امید کشف طلا و دست یافتن به ثروتی بادآورده راهی آن شدند، اما در نهایت تعداد کمی از آنها توانستند به طلا دست پیدا کنند.
در این میان افرادی که در کار فروش بیل و کلنگ برای استخراج طلا بودند، به ثروتی عظیم دست یافتند. همین مورد در حوزه ارزهای دیجیتال هم صادق است. اگر بیت کوین را طلای دیجیتال در نظر بگیریم که اغلب سرمایه‌گذاران به دنبال رسیدن به آن هستند، افرادی هم وجود دارند که با راه‌اندازی پلتفرم‌هایی برای خریدوفروش این طلای دیجیتال به ثروت هنگفتی رسیده‌اند.
سم بنکمن فراید یکی از همین بیل فروش‌هاست! فردی که با تأسیس صرافی FTX توانست در ۲۹ سالگی با به‌دست‌آوردن ثروتی برابر ۲۲.۵ میلیارد دلار در رده ۳۲ام فهرست ثروتمندترین افراد جهان قرار گیرد؛ جایی که ایلان ماسک در رده دوم و وارن بافت افسانه‌ای با ۹۱ سال سن در رده هشتم قرار دارد. در کنار سم بنکمن فراید چهره‌های معروف دیگری در حوزه ارزهای دیجیتال هم در این فهرست قرار دارند؛ برایان آرمسترانگ، مدیرعامل صرافی کوین بیس با ۱۱.۵ میلیارد دلار (رده ۶۰)، کریس لارسن، از موسسان ریپل با ۶ میلیارد دلار (رده ۱۷۲)، برادران دوقلو وینکلواس، موسسان صرافی جمینای با ۴.۳ میلیارد دلار (رده ۲۶۱ به‌شیوه مشترک) و جد مک کالب، موسس شرکت ریپل با ۳ میلیارد دلار (رده ۳۷۷) دارایی اشاره کرد.
مجله فوربز در شماره ماه اکتبر خود عکس پرتره‌ای از بنکمن فراید را روی جلد چاپ کرده و از او به‌عنوان «ثروتمندترین ۲۹ ساله جهان» نام برده است.
در ادامه خلاصه‌ای از این گزارش جذاب را می‌خوانیم و با خصوصیات شخصی و سبک زندگی این میلیاردر جوان حوزه ارزهای دیجیتال آشنا می‌شویم؛ از گیاهخواربودنش تا اینکه هیچ اعتقادی به ارزهای دیجیتال ندارد و فقط برای کسب پول به این حوزه وارد شده است!
جلد ماه اکتبر نشریه فوبرز
مردی با ایده‌های مفرق
در یک عصر مه‌آلود در روزهای پایانی تابستان، سم بنکمن فراید به‌آرامی به سمت رستوران الکتریک لمون (Electric Lemon) می‌رود. رستورانی شیک که در طبقه بیست و چهارم هتل پنج ستاره اکوئینوکس (Equinox) روی هم‌رفتهه هادسون یاردز (Hudson Yards) منهتن قرار دارد.
میلیاردر ۲۹ ساله حوزه ارزهای دیجیتال که با پرواز اختصاصی از هنگ‌کنگ آمده و یکی از برگزارکنندگان این مهمانی خصوصی است، سعی می‌کند بی‌سروصدا گوشه‌ای را برای نشستن انتخاب کند.
او لباسی معمولی به تن دارد و با اینکه می‌خواهد توجه دیگران را به خود جلب نکند؛ اما طولی نمی‌کشد که افراد زیادی دور او جمع می‌شوند و می‌خواهند از او عکس و امضا بگیرند و درباره بازار با او صحبت کنند.
صرافی ارز دیجیتال FTX که متعلق به سم بنکمن فراید است این امکان را برای معامله‌گران فراهم آورده است که دارایی‌های دیجیتالی مثل بیت کوین و اتریوم را خریدوفروش کنند. این صرافی در ماه ژوئیه موفق به جذب سرمایه ۹۰۰ میلیون دلاری از شرکت‌هایی مثل کوین بیس ونچرز (Coinbase Ventures) و سافت بنک (SoftBank) شد؛ سرمایه‌ای که ارزشش بعد از مدتی به ۱۸ میلیارد دلار رسید. این صرافی حدود ۱۰ درصد از ارزش اسمی ۳.۴ میلیارد دلاری بازار مشتقات (عمدتاً معاملات آینده و اختیار معامله) را که هر ماه سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال معامله می‌کنند مدیریت می‌کند.
صرافی FTX به‌شیوه متوسط ۰.۰۲ درصد از هر معامله‌ای را که انجام می‌گردد.به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کند. همین نرخ کارمزد موجب شد که در ۱۲ ماه گذشته درآمدی ۷۵۰ میلیون دلاری و سود ۳۵۰ میلیون دلاری نصیب این صرافی شود. از طرفی آلامدا ریسرچ (Alameda Research)، شرکت تکنونی او، سال گذشته یک میلیارد دلار سوددهی داشته است. اخیراً بنکمن فراید حضور در تلویزیون را هم به برنامه‌های خود اضافه کرده و در آنجا درباره قیمت بیت کوین، مقررات و آینده دارایی‌های دیجیتال اظهارنظر می‌کند.
پول در می‌آورم که ببخشم؟
چهار سال قبل، سم بنکمن فراید حتی یک بیت کوین هم نداشت، اما اکنون در آستانه تولد ۳۰ سالگی‌اش با ثروت خالص ۲۲.۵ میلیارد دلاری در رده ۳۲ام فهرست ۴۰۰ فرد ثروتمند فوربز (Forbes ۴۰۰) قرار دارد. به غیر از مارک زاکربرگ، هیچ کس در تاریخ با این سن و سال به چنین ثروتی دست نیافته است.
بنکمن فراید به‌هیچ عنوان تشویق‌کننده مردم برای سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال نیست. او حتی اعتقاد چندانی هم به این دارایی‌ها ندارد. او شخصی است که زندگی خود را وقف کسب درآمد بیشتر کرده است.
بنکمن فراید برایش اهمیتی ندارد از چه راهی کسب درآمد کند، او در عین حال برنامه زمانی مشخصی هم برای بخشیدن ثروتش ندارد. او تا امروز تنها ۲۵ میلیون دلار که حدود ۰.۱ از ثروتش را تشکیل می‌دهد به امور خیریه اختصاص داده است. همین اقدام او موجب شده که در فهرست فوربز ۴۰۰ در بین افرادی قرار بگیرد که سخاوتمندی کمی از خود نشان داده‌اند.
استیو جابز غرق در ساخت محصولات ساده و شیک بود، ایلان ماسک مدعی است که فعالیت‌هایش برای نجات بشر است. در این میان فلسفه «پول درآوردن برای بخشیدن» بنکمن فراید نکتهی مفرق است، چیزی که او را به‌سمت ارزهای دیجیتال هدایت کرد.
او به دنیای ارزهای دیجیتال پا گذاشت، صرفاً به این علت که می‌دانست از این طریق ثروتمند می‌گردد. او در پاسخ به این سؤال که اگر روزی فکر کند می‌تواند با انجام کار دیگری مثلاً معاملات قراردادهای آینده آب پرتقال پول بیشتری به دست بیاورد، آیا ارزهای دیجیتال را کنار می‌گذارد یا خیر؛ بدون ذره‌ای تأمل پاسخ می‌دهد: بله حتماً این کار را می‌کنم!
تحصیل در MIT
سم بنکمن فراید فرزند پدر و مادری حقوقدان از دانشگاه استنفورد است. بزرگ‌شدن او با خواندن داستان‌های هری پاتر، تماشای مپیشینات بیس‌بال سانفرانسیسکو جاینتس و گوش‌دادن به گفت‌وگوهای والدینش درباره مسائل سیاسی همراه بود.
بعد از فارغ‌التحصیلی از یک دبیرستان خصوصی کوچک در منطقه خلیج سانفرانسیسکو، بنکمن فراید در رشته فیزیک دانشگاه MIT ثبت‌نام کرد. او به‌جای آنکه زمان خود صرف درس‌خواندن کند بیشتر توجه‌اش به بازی‌های ویدئویی مثل استارکرفت (Starcraft) و لیگ آف لجندز (League of Legends) بود.
او تصور می‌کرد که روزی استاد فیزیک می‌گردد. اما بیش از آنکه به فیزیک علاقه داشته باشد علم اخلاق او را مجذوب خود کرده بود. همین توجه به مسائل اخلاقی سبب شد بنکمن فراید به یک گیاه‌خوار تبدیل شود. او دربارهٔ این نکته می‌گوید:
در یک مرغ‌داری صنعتی، یک جوجه برای پنج هفته شکنجه می‌گردد.و شما نیم‌ساعته آن را می‌خورید، توجیه این نکته برای من سخت بود.
او به‌شیوه عمیق دربارهٔ فلسفه فایده‌گرایی (Utilitarian Philosophy) مطالعه کرده و به‌شیوه ویژه‌ای جذب مفهوم «نوع‌دوستی یا دگرخواهی» شده است. یک فرد نوع‌دوست بدون توجه به احساسات و تنها برحسب اطلاعات تصمیم می‌گیرد کِی و کجا دست به کار خیر و عام‌المنفعه بزند که بیشترین تأثیر را داشته باشد. در نهایت بنکمن فراید ایده رسیدن به درجات بالای علم فیزیک را کنار گذاشت و به‌دنبال کاری رفت که درآمدی در ابعادی جهانی داشته باشد.
آشنایی با ارزهای دیجیتال و تأسیس FTX
بنکمن فراید از قبیل چهره‌های مشهور حوزه ارزهای دیجیتال است که خیلی دیر پا به این دنیای جدید گذاشت او چندان توجهی به روزهای اولیه و پرالتهاب ارزهای دیجیتال نداشت. او در آخرین سال ۲۰۱۷ که بیت کوین جریان صعودی فوق‌العاده‌ای داشت و از ۲,۵۰۰ دلار به حدود ۲۰ هزار دلار رسید، با ارزهای دیجیتال آشنا و آگاه شد که موقعیت‌های زیادی در این بازار وجود دارد. او دریافت که می‌تواند بیت کوین را در آمریکا بخرد و در ژاپن با ۳۰ درصد بیشتر آن را بفروشد. بنکمن فراید دربارهٔ آن روزها می‌گوید:
من بدون آن که بدانم ارز دیجیتال چیست، مشغول آن شدم. فقط به این علت که به نظر می‌رسید، می‌توان معاملات مناسبی در این حوزه انجام داد.
در آخرین سال ۲۰۱۷ با یک میلیون دلاری که از پس‌اندازهای خود و کمک دوستان و خانواده جمع کرده بود، شرکت آلامدا ریسرچ را تأسیس کرد. او به همراه چند نفر دیگر از دوستانش خانه‌ای اجاره کردند و به‌صورت جدی وارد حوزه معاملات آربیتراژ شدند. گاهی اوقات آنها به‌علت مشکلاتی که صرافی‌های خارجی داشتند نمی‌توانستند به‌سرعت ین ژاپن را به دلار آمریکا تبدیل کنند. او مدعی است در اوج فعالیت‌هایشان در ژانویه ۲۰۱۸، روزانه ۲۵ میلیون دلار بیت کوین انتقال داده است.
کارکرد صرافی‌های حوزه ارزهای دیجیتال خیلی زود موجب ناامیدی بنکمن فراید شد. این صرافی‌ها برای مبادله چند بیت کوین کارکرد مناسبی داشتند؛ اما برای معامله‌گران حرفه‌ای که تراکنش‌های سنگینی را با سرعت بالا انجام دهند، کارکردشان چندان قابل‌قبول نبود. در همین شرایط بود که بنکمن فراید تصمیم گرفت صرافی خودش را تأسیس کند.
در سال ۲۰۱۹ با درآمد حاصل از آلامدا ریسرچ و هشت میلیون دلاری که از چند شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر دریافت کرده بود، موفق شد FTX را راه‌اندازی کند. او خیلی زود بخشی از سهام FTX را به ازای ۷۰ میلیون دلار به بایننس فروخت.
رشد این صرافی تازه‌تأسیس در نخست کند بود. ده‌ها کارمند صرافی تلاش می‌کردند تا معامله‌گران را به این صرافی جدید جذب کنند. بنکمن فراید خیلی زود توانست فضایی مناسب برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای‌تری که به‌دنبال معاملات مشتقه یا قراردادهای آینده بودند، فراهم کند. اغلب معامله‌گرانی که در حوزه مشتقات فعالیت می‌کنند اعتقادی به هویت ارزهای دیجیتال ندارند و تنها به‌دنبال دست‌یافتن پول بیشتری هستند؛ یکی از همین افراد سم بنکمن فراید است.
معامله‌گرانی که در حوزه مشتقات فعالیت دارند تمشتاق دارند معاملات بیشتر و با مبالغ سنگین‌تری در مقابل سرمایه‌گذاران خرد انجام دهند. همین نکته کارمزد بیشتری را به جیب FTX می‌ریخت. از آنجا که مجوزهای لازم را برای فعالیت در حوزه بازار مشتقات ایالات متحده قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌ای دارد، بنکمن فراید کسب‌وکار خود را در هنگ‌کنگ راه‌اندازی کرد.
این انتخاب به او کمک کرد تا نظر مشتریان آسیایی که توجه ویژه‌ای به معاملات ارزهای دیجیتال داشتند را به سمت‌و‌سوی FTX جلب کند.
با این وجود در آخرین ماه سپتامبر (اوایل مهر) در توییتر اعلام کرد که نیت دارد دفتر مرکزی ۱۵۰ نفره خود را به باهاما منتقل کند تا از مقررات شفاف‌تر این کشور در حوزه ارزهای دیجیتال استفاده کند.
FTX با گذشت دو سال از فعالیتش بسیار بزرگ و گسترده شده است. حجم معاملات مشتقات روزانه آن به ۱۱.۵ میلیارد دلار می‌رسد که این مقدار، FTX را بعد از بایننس، اوککس (OKEx) و بای بیت (Bybit) در جایگاه چهارم قرار داده است. یک سال پیش، این عدد برای FTX فقط یک میلیارد دلار در روز بود و این صرافی تنها ۲۰۰هزار کاربر داشت؛ اما اکنون تعداد کاربران FTX به دو میلیون نفر افزایش پیدا کرده است.
بخشیدن ثروت؛ شاید وقتی دیگر
برنامه بنکمن فراید برای بخشیدن ثروتش چندان مشخص نیست و تا امروز بخش ناچیزی از ثروت خود را به کارهای خیریه اختصاص داده است. او میلیاردها دلار برای توسعه کسب‌وکار خود هزینه کرده و اخیراً ۲.۳ میلیارد دلار برای بازخرید ۱۵ درصد سهامی که در نخستی تأسیس به بایننس فروخته بود، پرداخت کرده است.
سبک‌و‌سنگین‌کردن میان کسب درآمد بیشتر یا بخشیدن آن، نکتهی است که برای قرن‌ها میلیاردرها را عذاب داده است. وارن بافت با همسر فقید خود سوزان، سال‌ها بر سر اینکه چطور ثروت خود را ببخشند اختلاف نظر داشتند.
با افزایش پول و ثروث مشکلات جهان هم روزبه‌روز بیشتر می‌گردد.
در ماجرای وارن بافت و همسرش سوزان، این سوزان بود که پیروز میدان شد و وارن بافت در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد که نیت دارد تقریباً تمام ثروت خود را ببخشد.
چاک فینی (Chuck Feeney)، موسس ۹۰ ساله گروه DFS که تمام دارایی هشت میلیارد دلاری خود را در سال ۲۰۱۹ وقف کرده است در این خصوص می‌گوید:
وقتی می‌توان توسط حمایت از اهداف ارزشمند کارهای خیر و پسندیده انجام داد، علتی نمی‌بینم که بخواهم این کار را به تأخیر بیندازم.
نگرانی دیگری هم وجود دارد. از آنجا که استخراج ارزهای دیجیتال مصرف انرژی زیادی را طلب می‌کند و به‌تبع آن به محیط زیست آسیب می‌رسد؛ آیا کسب درآمد از ارزهای دیجیتال با رسالت بنکمن فراید برای انجام کارهای خیرخواهانه در تضاد نیست؟ خود او چنین عقیده‌ای ندارد و می‌گوید:
این دلواپسی‌ها [در خصوص آلایندگی‌های زیست محیطی ارزهای دیجیتال] ملموس هستند؛ اما گاهی اوقات درباره آنها اغراق می‌گردد. اگر به مقدار کربن تولیدشده به ازای هر یک دلار فعالیت اقتصادی نگاه کنیم، تأثیرات ارزهای دیجیتال چندان بزرگ نیست. تولید کربن ارزهای دیجیتال در نهایت ۲ یا ۳ برابر یک شرکت معمولی صنعتی است اما نه ۲۰ یا ۳۰ برابر.
بزرگ‌ترین چالش پیش رو
اما شاید بزرگ‌ترین چالش او این باشد که برنامه و مسیر بعدی چیست، چه راهی باید پیدا کند تا رشد عظیم FTX را بدون مشغولی با نهادهای قانون‌گذار حفظ کند.
ارزهای دیجیتال در کشورهایی چون چین، بولیوی و ترکیه کاملاً ممنوع شده یا با محدودیت‌های شدیدی روبرو شده‌اند. در ایالات متحده کنگره در سال کنونی حداقل ۱۸ لایحه دربارهٔ ارزهای دیجیتال عرضه کرده که مستقیماً بر روی این صنعت تأثیر می‌گذارد.
در همین حال بنکمن فراید ۹۰۰ میلیون دلار پول نقد صرافی خود را به کار گرفته تا پایگاه کاربرانش را توسعه دهد و بتواند مجوز فعالیت در حوزه‌های حساس قضایی را به دست آورد. در ماه اوت اعلام شد که صرافی FTX شرکت لجرایکس (LedgerX) را خریداری کرده است. این شرکت پیش از این توانسته بود از کمیسیون معاملات آینده ایالات متحده برای معامله مشتقات ارزهای دیجیتال مجوز دریافت کند.
این بدان معناست که FTX ممکن است قبل از بایننس، کوین بیس و کراکن به اولین صرافی بزرگی تبدیل شود که معاملات مشتقات ارزهای دیجیتال را در آمریکا عرضه می‌دهد.
او همچنین صدها میلیون دلار به بازاریابی اختصاص داده است. پرداخت ۲۱۰ میلیون دلار برای تبلیغ برند FTX در لیگ بازی‌های کامپیوتری، امضای یک قرارداد ۱۳۵ میلیون دلاری برای تغییر نام ورزشگاه میامی هیت (Miami Heat’s) به FTX، اجرای یک کمپین ۳۰ میلیون دلاری برای تبلیغ این صرافی توسط افراد مشهوری مثل کوین اولیری (Kevin O’Leary)، مجری معروف، تام بریدی (Tom Brady)، اسطوره فوتبال آمریکایی و استفن کری (Steph Curry)، سوپراستار لیگ بسکتبال NBA و … از قبیل اقدامات او در حوزه بازاریابی است.
هدف بنکمن فراید معرفی و جاانداختن FTX به‌عنوان شرکتی ایمن و بالغ است. این‌طور گویا که اگر شرکتی به بخشی از گفتمان روزمره تبدیل شود، برای قانون‌گذاران بسیار سخت است که بخواهند آن را تعطیل کنند.
بنکمن فراید نیت دارد پایش را فراتر از حوزه ارزهای دیجیتال بگذارد. او سال گذشته FTX را به‌سمت بازارهای پیش‌بینی هدایت کرد که به معامله‌گران اجازه می‌دهد روی مپیشینات در دنیای واقعی مثل فینال فوتبال آمریکایی یا Super Bowl یا انتخابات ریاست جمهوری شرط‌بندی کنند. او همچنین طرح‌های توسعه‌ای گسترده‌تری در سر دارد و در این باره می‌گوید:
امیدوارم روزی مشتریان قادر باشند هر چیزی را از قراردادهای اختیار اتریوم گرفته تا سهام مایکروسافت یا سهام یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک را در FTX خریدوفروش کنند.
او به‌عنوان یکی بزرگ‌ترین ذینفعان رونق ارزهای دیجیتال می‌گوید:
خارج از دارایی‌های دیجیتال دنیای وسیعی وجود دارد. من فکر نمی‌کنم که ارزهای دیجیتال برای همیشه حاصل‌خیزترین زمین باشد.
با ادامه توسعه و محبوبت دارایی‌های دیجیتال، تعداد افراد فعال در حوزه ارزهای دیجیتال که به فهرست ثروتمندترین‌های جهان وارد می‌شوند هر سال در حال افزایش است. اگر وارن بافت که اعتقادی به ارزهای دیجیتال ندارد با سال‌ها فعالیت در زمینه سرمایه‌گذاری در ۶۰ سالگی به یک میلیاردر تبدیل شد، اکنون بازار نوپای ارزهای دیجیتال موقعیت‌هایی را در اختیار افراد قرار می‌دهد تا در شروع جوانی به این درجه از موفقیت برسند.
