دور از انتظار است طی سال‌های اخیر از وب‌سایت‌های فارسی‌زبان، شبکه‌های اجتماعی یا پیام‌رسان‌ها و بسترهای درج آگهی آنلاین بازدید کرده و به تبلیغات یا آگهی‌هایی با عناوینی مثل «درآمد میلیونی با ۲ ساعت کار در روز»، «کار با گوشی و درآمد میلیونی» و مواردی از این دست برخورد نکرده باشید.

می‌توانیم بگوییم پشت تقریباً تمام این آگهی‌های اغواکننده که تعدادی از آنها هم به‌نوعی به ارزهای دیجیتال مربوط می‌شوند، افراد و گروه‌هایی هستند که نیتشان سؤاستفاده از اطلاعات هویتی و حساب‌های بانکی و کاربری اشخاص برای فعالیت‌های غیرقانونی‌ای مثل پول‌شویی (تبدیل سود حاصل از فعالیت غیرقانونی به دارایی‌های به‌ظاهر مشروع) است.

این شکل از تماماهبرداری‌ها با نام «حساب اجاره‌ای» شناخته می‌شوند و متأسفانه هم اکنون کماکان قربانی می‌گیرند. طی سال‌هایی که از پیدایش این پدیده می‌گذرد، روش‌های کلاهبرداری متنوع‌تر و پیچیده‌تر شده است؛ تا جایی که صرافی‌های داخلی ارز دیجیتال و کاربران آنها هم مدت زیادی است با این مسئله دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

اما افراد و گروه‌های کلاهبرداری با چه راه‌هایی اقدام به فریب و سؤاستفاده از اطلاعات و حساب‌های شخصی قربانیان می‌کنند و گرفتارشدن در چنین تله‌هایی چه پیامدی برای شخص قربانی دارد؟

عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران، در گفت‌وگویی با ارزدیجیتال درباره ریشه پیدایش پدیده حساب‌های اجاره‌ای، بیان داشت:

مردم کشور ما در شرایط اقتصادی مساعدی به سر نمی‌برند و اختلاف سطح درآمدی با متوسط هزینه‌کرد خانوارها به عدد چشم‌گیری رسیده است و این اختلاف بخش بزرگی از برخوردات اقتصادی و اجتماعی اشخاص و خانوار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

آشتیانی افزود:

اخیراً شاهد اوج‌گرفتن یکی از آسیب‌زاترین اتفاق‌های ممکن هستیم که اسم آن را حساب اجاره‌ای گذاشته‌اند. بدین گونه که افراد با در اختیار قراردادن هویت خود و مالکیت حساب‌های بانکی‌شان، کسب درآمدی می‌کنند که برای آنها از زهر هم خطرناک‌تر است.

مدیرعامل انجمن بلاکچین درباره مشکلاتی که اجاره‌دادن حساب می‌تواند برای اشخاص ایجاد می‌کند، می‌گوید:

هویت هر فرد در هر کشوری مبنای عرضه خدمات بانکی، ثبت اسناد ملکی و بسیاری موارد دیگر است. هر شخصی خود وظیفه حفاظت از اطلاعات هویتی و حساب‌های بانکی‌اش را بر عهده دارد و باید در برابر اتفاقاتی که در رابطه با هویت خودش پیش می‌آید، پاسخگو باشد.

آشتیانی ادامه داد:

طبق مقررات راجع به مبارزه با پول‌شویی، الزاماتی برای حساب‌های بانکی افراد در نظر گرفته شده است. به عنوان نمونه، حساب اشخاصی که گردش مالی بالا یا تعدا تراکنش‌هایی بیش از حد معمول داشته باشد، اصطلاحاً برچسب‌زنی می‌گردد.و صاحب حساب برای پرداخت مالیات یا پاسخ‌گویی درمورد منبع پول‌های واردشده به حساب خود، دارای وظیفه خواهد بود.

او افزود:

متأسفانه افراد سودجویی هستند که هم اکنون با تبلیغاتی اغواکننده و اعلام امکان کسب درآمد به افراد، به روش‌های متفاوتی مثل اجاره‌دادن حساب، ایجاد حساب کاربری در صرافی‌های رمزارز و بسیاری کسب‌وکارهای دیگر، در حقیقت از هویت افراد سؤاستفاده کرده و وظیفه گردش مالی، حجم پول یا حتی ریشه پول را که می‌تواند از محل جرم و فعالیت غیرقانونی باشد، بر گردن قربانی می‌اندازند. به نام این افراد در کسب‌وکارهای متفاوت آنلاین یا حتی غیرآنلاین ثبت‌نام انجام می‌دهند، از اطلاعات هویتی یا حساب بانکی این افراد سوءاستفاده کرده و با واریز پول با ریشه نامعلوم و کثیف به حساب آنها اقدام به تهیه کالا یا دارایی دیجیتال می‌‌کنند و در آخر متواری می‌شوند.

آشتیانی درباره پیامدهای سؤاستفاده از حساب‌های اجاره‌ای برای قربانیان، گفت:

تنها چیزی که در پایان باقی می‌ماند فردی است که صاحب حساب بوده و حالا با وظیفه‌های سنگین برآمده از در اختیار قراردادن حساب خود به شخصی دیگر روبرو است. نتیجه این اتفاقات این است که پلیس فتا رد پول را شناسایی می‌کند و به محلی که آن پول تبدیل به کالا یا دارایی شده می‌رسد و در نهایت فرد خریدار را مسئول تهیه آن کالا یا داریی می‌داند که با پول ناسالم انجام شده است. وظیفه قضایی و حقوقی پاسخگویی درمورد این پول هم که می‌تواند ریشه آن جرم، سرقت یا هر چیز دیگری باشد، با فرد صاحب حساب است. روی هم‌رفته، متأسفانه هم فرد اجاره‌دهنده حساب و هم کسب‌وکاری‌هایی که کالا را تحویل داده‌اند، مشغول این قضیه می‌شوند.

مدیرعامل انجمن بلاکچین، درباره مقابله دستگاه‌های نظارتی با این شکل از تماماهبرداری می‌گوید:

دستگاه‌های نظارتی تا به امروز اقداماتی را برای جلوگیری از تبلیغ در این شرایط کرده‌اند، اما متأسفانه شگرد تبلیغات و تلاش برای اغواکردن مردم در پوسته و پوشش دیگری انجام می‌گردد. به این صورت که شاید فردی به یکی از سایت‌های درج آگهی آنلاین مراجعه کند و آگهی‌‌هایی با عنوان «کسب درآمد از رمزارز» مشاهده کند و بعد از ورود، به‌تدریج و طی یک پروسه، فرد را ترغیب کنند تا اطلاعات هویت خود را در اختیارشان قرار دهد. ما ضعف‌هایی در این شرایط از منظر قانون‌گذاری داریم، اما متأسفانه سوءاستفاده‌گران پیوسته یک مرحله جلوتر هستند.

آشتیانی درباره حجم پجریانه‌های مروبط به حساب‌های اجاره‌ای بیان داشت:

هم اکنون پجریانه‌های بسیاری سنگینی در این شرایط وجود دارد و دادگاه‌های ما در حوزه جرایم اقتصادی پر شده‌اند از افرادی که با وثیقه‌های سنگین ۲۰ یا ۳۰میلیارد تومانی روبرو هستند، زمانیکه شاید هیچ پیشینه مراوده مالی‌ای در این ابعاد نداشته و با طمع دریافت مبالغ چشم‌گیری برای یک یا چند ماه، حساب خود را اجاره داده‌اند.

آشتیانی در پایان تأکید کرد:

افراد این نکته را مورد توجه داشته باشند که اجاره‌دادن حساب‌شان [و کسب درآمد از آن] هرگز عمری طولانی ندارد و پنیر مجانی فقط در تله موش پیدا می‌گردد. افراد باید از مهم‌ترین دارایی خودشان، یعنی هویتشان، حافظت کنند و هرگز نباید اطلاعات هویتی یا حساب بانکی خود را در اختیار فرد دیگری بگذارند چراکه قطعاً از آن سوءاستفاده خواهد شد. هرگونه وعده‌ای برای سوددهی بالا که در آن فرد را به اعطای حساب بانکی خود تشویق می‌کنند، شاید نخست جذاب به نظر برسد، اما تبعات بسیار سنگین حقوقی و قضایی برای آنها دارد و پیشنهاد اکید می‌کنم که هرگز این کار را انجام ندهند.