اسپوفینگ (Spoofing) یا سفارش‌های جعلی؛ فریبی که باید مراقبش باشید

اگر تا این ساعت در بازار ارزهای دیجیتال معامله کرده باشید، حتماً آگاه شده‌اید که با چه بازار پیش‌بینی‌نشدنی و پرنوسانی روبه‌رو هستید. این خاصیت به‌ همان‌ اندازه که می‌تواند برای تریدرها سودآور باشد، برای کلاه‌برداری و سودجویی در بازار هم بستری مناسب فراهم می‌کند. در چنین فضایی، کلاه‌برداران می‌توانند معامله‌گران کم تجربه را که دانش کافی درباره این بازار ندارند و شاید گرفتار احساسات بازار شوند، با راهکارهای متفاوت غیراخلاقی یا غیرقانونی به‌دام بیندازند. یکی از این روش‌ها تکنیکی موسوم به اسپوفینگ (Spoofing) است.

به‌روش‌کلی، اسپوفینگ نوعی دست‌کاری بازار است که در آن معامله‌گر با ایجاد احساسات نادرست درباره تقاضا در بازار، قیمت دارایی‌ها را به‌نفع خود دست‌کاری می‌کند. آشنایی با نحوه انجام اسپوفینگ به کاربران کمک می‌کند تا قربانی سودجویی دیگران نشوند و بتوانند راهبرد سرمایه‌گذاری خود را در شرایطی متعادل به پیش ببرند.

بیشتر بخوانید: بازار ارزهای دیجیتال چگونه دستکاری می‌گردد.

در این مقاله، درباره اسپوفینگ و مکانیسم آن و قانونی یا غیرقانونی بودنش و فرق آن با روش کلاه‌برداری دیگری به‌ نام لِیِرینگ (Layering) صحبت می‌کنیم. در انتهای مطلب هم، تأثیر مخرب اسپوفینگ بر بازارهای مالی و روش‌های مقابله با آن را توضیح می‌دهیم. اگر قبلاً به‌دام اسپوفینگ افتاده‌اید یا کم تجربه هستید و می‌خواهید از خودتان دربرابر این نوع کلاه‌برداری‌ها محافظت کنید، این مطلب را از دست ندهید.

اسپوفینگ چگونه کار می‌کند؟

اسپوفینگ (Spoofing) روش معاملاتی مخربی برای دست‌کاری بازار از‌طریق ثبت سفارش‌های خرید یا فروش جعلی و لغو آن‌ها درست قبل از انجام معامله است. به‌زبان ساده‌تر، در این روش معامله‌گرِ سودجو سفارش‌هایی برای خرید یا فروش دارایی‌هایی از‌جمله سهام یا کالا یا ارز دیجیتال را در دفتر سفارش ثبت و درست قبل از انجام معامله سفارش‌ها را لغو می‌کند. این کار سبب ایجاد تغییراتی در قیمت می‌گردد.که تریدر سودجو می‌تواند از آن به‌نفع خود بهره‌برداری کند.

همان‌طور‌که احتمالاً می‌دانید، عامل مشخص قیمت‌ها در بازار عرضه‌ و تقاضاست؛ در نتیجه، دست‌کاری این عامل می‌تواند به کسب سود منجر شود. هدف از اسپوفینگ هم دقیقاً تلاش برای ایجاد خیالی کاذب از فشار خرید یا فروش در بازار است. وقتی تعداد زیادی سفارش خرید یا فروش در بازار وارد می‌گردد. این توهم را در دیگران ایجاد می‌کند که تقاضا برای آن دارایی خاص افزایش یا کمتر شده است؛ در نتیجه، آنان هم دست به کار می‌شوند و شروع به خرید یا فروش می‌کنند.

این کار سبب افزایش یا کاهش قیمت آن دارایی می‌گردد. وقتی قیمت بازار به سطح مطلوب رسید، معامله‌گر سودجو سفارش‌های جعلی‌اش را لغو می‌کند. بعد از لغو سفارش‌ها، قیمت تا مدتی کماکان به جریانی که در پیش گرفته است، ادامه می‌دهد. در این زمان، کلاه‌بردار موقعیت دارد معاملاتش را در طرف مقابل بازار انجام دهد؛ یعنی اگر قیمت بیشتر شده است، ارزهای خود را بفروشد و اگر کمتر شده باشد، ارز مدنظر خود را بخرد.

ازآن‌جاکه روش مناسبی برای تشخیص واقعی یا جعلی‌ بودن سفارش‌ها وجود ندارد، بازار بیشتر اوقات واکنش شدیدی دربرابر آن‌ها نشان می‌دهد؛ به‌همین‌علت، اسپوفینگ می‌تواند روشی کارآمد برای سودجویی باشد؛ مبه‌ویژه اگر سفارش‌ها در نقاط حمایت یا مقاومت قرار داده شوند.

اسپوفینگ اغلب از‌طریق معاملات با فرکانس بالا (HFT) انجام می‌گردد. چراکه برای دست‌کاری حرکات قیمت در بازار، به تعداد زیادی سفارش جعلی نیاز است. ازآن‌جاکه تنظیم یا لغو این حجم از سفارش‌ها به‌صورت دستی دشوار است، سودجویان از الگوریتم‌ها یا ربات‌هایی برای ثبت و لغو خودکار سفارش‌ها استفاده می‌کنند.

نمونه‌ای از اسپوفینگ

فرض کنید معامله‌گر ۱۰هزار واحد از ارز دیجیتال خاصی را در‌اختیار دارد و می‌خواهد آن‌ها را بفروشد. او از الگوریتمی برای ارسال صدها سفارش خرید استفاده می‌کند. این الگوریتم به‌گونه‌ای تنظیم شده است که کمی قبل از اجرای سفارش‌ها، آن‌ها را لغو کند.

در این نمونه، حجم زیاد سفارش خرید سبب می‌گردد.دیگران خیال کنند تقاضای زیادی برای آن ارز دیجیتال خاص در بازار به‌وجود آمده است. ازآن‌جاکه افزایش تقاضا به‌معنای افزایش قیمت است، قیمت آن ارز دیجیتال کماکان افزایش می‌یابد. وقتی قیمت به‌ مقدار مطلوب افزایش یافت، آن معامله‌گر سودجو ۱۰هزار واحد ارز خود را می‌فروشد و سود درخورتوجهی کسب می‌کند. درواقع، این فرد عملاً بازار را دست‌کاری کرده است تا سود خود را افزایش دهد.

برای نمونه دیگر، فرض کنید بیت کوین سطح مقاومت قوی در ۱۰٬۵۰۰ دلار دارد. در تحلیل تکنیکال، اصطلاح مقاومت به ناحیه‌ای اشاره می‌کند که در آن، قیمت به سقف خود می‌رسد. طبیعتاً این ناحیه جایی است که توقع داریم فروشندگان پیشنهادهای فروش خود را عرضه دهند تا دارایی‌شان را در بیشترین قیمت فروخته باشند. اگر ارز مدنظر نتواند از سطح مقاومت عبور کند، شاید به‌شدت سقوط کند؛ درحالی‌که اگر مقاومت را بشکند و از آن ناحیه خارج شود، احتمال ادامه جریان صعودی بیشتر است.

حال اگر ۱۰٬۵۰۰ دلار سطح مقاومتی قدرتمندی برای بیت کوین باشد، ربات‌های اسپوفینگ حجم زیادی از سفارش‌های فروش جعلی را کمی بیشتر از آن سطح ثبت می‌کنند. وقتی خریداران این حجم سفارش فروش را بیشتر از چنین سطح تکنیکال مهمی می‌بینند، خیال می‌کنند که این سطح مقاومت شکسته نخواهد شد. این خیال سبب کاهش قیمت می‌گردد.و معامله‌گری که اسپوفینگ کرده است، در طرف مقابل بازار می‌تواند بیت کوین را با قیمت کمتری بخرد.

آیا اسپوفینگ قانونی است؟

در اغلب بازارهای بزرگ دنیا ازجمله بازار سهام در آمریکا و بریتانیا، اسپوفینگ غیرقانونی است. در آمریکا، اسپوفینگ با قانون داد- فرانک (Dodd-Frank Act) که در سال ۲۰۱۰ تصویب شد، غیرقانونی اعلام شده است. کمیسیون معاملات آینده کالای آمریکا (CFTC) در فصل ۷۴۷ این قانون، اسپوفینگ را مستقیماً به‌عنوان یکی از موجبات اختلال در بازار بیان کرده است.

با‌این‌حال، در صنعت ارزهای دیجیتال اوضاع کمی مفرق است. هنوز قانون‌گذاری مشخصی در این شرایط وجود ندارد؛ به‌همین‌علت، قوانین ضداسپوفینگ روی بازار کریپتو اِعمال نشده است. یکی از علل همین موضوع آن است که برای اجرای قوانین ضداسپوفینگ، نخست باید اسپوفینگ را اثبات کرد که می‌دانیم این کار در بازار ارزهای دیجیتال چقدر دشوار است.

فرق اسپوفینگ و لِیِرینگ

اسپوفینگ و لِیِرینگ (Layering) هر دو نوعی از دست‌کاری بازار هستند. در هر دو، معامله‌گر با ارسال سفارش‌های غیرواقعی، اما مشاهده‌پذیر دیگران را فریب می‌دهد و آنان را درباره سطح واقعی عرضه یا تقاضا به‌اشتباه می‌اندازد. حال فرق اسپوفینگ و لِیِرینگ چیست؟

تعدادی از قانون‌گذاران از اصطلاح اسپوفینگ و لِیِرینگ به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که تعدادی دیگر بین آن‌ها تمایز قائل‌اند؛ از‌جمله سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA) که نهاد خودتنظیمی خصوصی در آمریکاست. طبق تعریف این سازمان، لِیِرینگ به‌معنای واردکردن چند سفارش جعلی در چند سطح قیمت است؛ ولی اسپوفینگ به‌معنای واردکردن یک یا چند سفارش غیرواقعی فقط در یک سطح قیمت در دفتر سفارش‌هاست.

در اسپوفینگ، معامله‌گر متقلب یک سفارش واحد یا مجموعه‌ای از سفارش‌های خرید یا فروش مشاهده‌شدنی را وارد دفتر سفارش می‌کند. این سفارش‌ها قیمت پیشنهادی خرید یا فروش جدیدی عرضه یا حجم پیشنهادهای خرید یا فروش قبلی را افزایش می‌دهند. بعد از اینکه قیمت تغییر کرد، فرد متقلب معامله‌ای واقعی را با قیمت دلخواه خود در طرف مقابل بازار انجام می‌دهد؛ یعنی اگر سفارش اسپوفینگ خرید وارد کرده است، معامله فروش انجام می‌دهد و برعکس. معامله‌گر سفارش‌های جعلی را قبل یا بعد از خرید اصلی لغو و از اجرای آن‌ها جلوگیری می‌کند.

فرقی نمی‌کند معامله اصلی با بهترین قیمت پیشنهادی قبل از شروع اسپوفینگ انجام شود یا با بهترین قیمت‌های پیشنهادی جدیدی که بعد از انجام اسپوفینگ ثبت می‌گردد. به‌هر‌حال، معامله‌گر متقلب معاملات واقعی‌اش را با قیمت بهتری از قبل از اجرای اسپوفینگ انجام داده و این به‌وضوح بیانگر دست‌کاری در بازار است.

بیشتر بخوانید: سه نوع تریدر در بازار ارزهای دیجیتال که سبب بدبختی سرمایه‌گذاران می‌شوند

در طرف دیگر، لِیِرینگ شکل ویژه‌ای از اسپوفینگ است که در آن فرد متقلب چند سفارش متوالی مشاهده‌پذیر را در یک طرف بازار در چند سطح قیمتی ثبت می‌کند. این سفارش‌ها به‌صورت متوالی ظاهر می‌شوند و بهترین پیشنهاد خرید یا فروش جدید را مشخص می‌کنند و کماکان با هر سفارش جدید فعال باقی می‌مثل. می‌توانیم بگوییم لِیِرینگ از چند لایه اسپوفینگ تشکیل شده است.

به‌زبان ساده‌تر، معامله‌گر متقلب در نخست سفارش‌هایی برای خرید یا فروش در قیمت پیشنهادی بازار یا نزدیک به آن ثبت می‌کند. بعد از‌آن، معامله‌گر سفارش‌های خرید یا فروش بعدی را با قیمت‌های بیشتر یا کمتر وارد می‌کند. وقتی قیمت به‌اندازه کافی افزایش یا کاهش یافت، معامله‌گر معامله واقعی را در بهترین قیمت انجام می‌دهد و تمام سفارش‌های قبلی را لغو می‌کند. در این‌جا هم، معامله‌گر معامله را با قیمتی مطلوب‌تر از آنچه بدون لِیِرینگ به آن دست می‌یافت، انجام می‌دهد.

پیامدهای اسپوفینگ و اثرگذاری آن بر بازار مالی

اسپوفینگ در کنار غیرقانونی‌بودن، اثرهای مخربی هم بر بازار می‌گذارد. علت این مسئله آن است که اسپوفینگ می‌تواند تغییرات مصنوعی در قیمت ایجاد و عرضه و تقاضا را دست‌کاری کند. افرادی که اسپوفینگ می‌کنند، از این تغییرات به سودهای کلان می‌رسند؛ به‌همین‌علت، قانون‌گذاران در آمریکا از مدت‌ها پیش نگرانی خود را بابت دست‌کاری بازار کریپتو ابراز کرده‌اند.

از دسامبر‌۲۰۲۰، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) همه پیشنهادهای راجع به صندوق‌های قابل‌معامله در بورس (EFT) آنی برای بیت کوین را رد کرده است. چندین عامل برای رد این طرح‌های پیشنهادی مطرح شده و یکی از آن‌ها این است که بازار بیت کوین دربرابر دست‌کاری مصونیت ندارد. با‌این‌حال، این شرایط شاید در‌صورت بالغ‌ترشدن بازارهای بیت کوین، با افزایش نقدشوندگی آن و پذیرش نهادی تغییر کند.

بیشتر بخوانید: عرضه ETF بیت کوین در آمریکا؛ هر آنچه باید بدانید

نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که اسپوفینگ می‌تواند بر بازارهای متفاوت راجع به یک دارایی تأثیر بگذارد. به عنوان نمونه، سفارش‌های اسپوفینگ بزرگ در بازار مشتقات دارایی خاص می‌توانند بر بازار آنی آن دارایی هم اثر بگذارند و برعکس.

چه زمانی ریسک انجام اسپوفینگ بیشتر است؟

هرچه احتمال حرکات غیرمنتظره بازار بیشتر باشد، اسپوفینگ ریسک بیشتری دارد و شاید به‌دلخواه معامله‌گر متقلب پیش نرود؛ مبه‌ویژه زمانی‌که بازار آنی جریان کلی بازار را هدایت می‌کند.

به عنوان نمونه، فرض کنید معامله‌گر سودجو می‌خواهد چند سفارش فروش جعلی را بیشتر از یک سطح مقاومت ثبت کند. اگر مقارن یک رالی صعودی قوی اتفاق بیفتد و معامله‌گران خُرد گرفتار ترسِ ازدست‌دادن یا فومو (FOMO) شوند، نوسان‌های شدیدی در بازار ایجاد می‌گردد.و شاید سفارش‌های فروش جعلی به‌سرعت تکمیل شوند. این اتفاقی است که معامله‌گر متقلب نمی‌خواهد رخ دهد. ضمناً، فشار خرید کوتاه یا سقوط بسیار سریع قیمت شاید حتی یک سفارش بزرگ را تنها در چند ثانیه پر کند. در چنین شرایطی، اسپوفینگ بیشتر اوقات کارآمد نیست و چه‌بسا به‌زیان معامله‌گر متقلب تمام شود.

راه‌های حفاظت دربرابر اسپوفینگ

یکی از روش‌های مفید برای محافظت دربرابر اسپوفینگ در بازار ارزهای دیجیتال، استفاده از بسترهای معتبر است. برای بیشتر سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال، محیط معاملاتی مطلوب محیطی است که آنان را از تماماه‌برداری‌ها و تقلب‌های احتمالی مصون نگه دارد؛ اما تضمینی قطعی برای چنین چیزی وجود ندارد؛ در نتیجه، احتیاط شرط واجب است. اگر می‌خواهید از اسپوفینگ دور بمانید، بهتر است همیشه با بسترهای معتبر کار کنید و گرفتار احساسات نشوید.

امروزه، اغلب صرافی‌ها تمام تلاش خود را برای تقویت سیستم امنیتی و نظارتی خود به‌کار می‌گیرند تا مطمئن شوند که مشتریان در‌برابر اسپوفینگ امنیت دارند. بااین‌حال، این پروسه دوطرفه است؛ یعنی کاربران هم باید سهم خود را ادا کنند. همیشه باید مراقب دست‌کاری قیمت در بازار باشید؛ چون این فضا پرریسک است و ارزهای دیجیتال با اینکه می‌توانند راندمان رضایت‌بخشی داشته باشند، گاهی شاید سود مطلوبی به سرمایه‌گذاران ندهند.

هرچند تشخیص اسپوفینگ در این بازارِ به‌شدت پیش‌بینی‌ناپذیر دشوار است، احتمال دارد الگوهایی وجود داشته باشند که بتوان از آن‌ها برای مشخص معقول بودن یا نبودن تغییرات قیمت در یک مقطع زمانی کمک گرفت. راه‌حل بعدی استواری به راهبرد سرمایه‌گذاری مفید است. بهتر است گرفتار چرخه اخبار یا احساسات بازار نشوید و معامله یا سرمایه‌گذاری خود را بر‌اساس آن‌ها انجام ندهید. با تحقیق کافی می‌توانید راهبرد سرمایه‌گذاری مناسبی برای خود بیابید. وقتی راهبرد خود را انتخاب کردید، سعی کنید پیوسته به آن استوار باشید.

پرسش‌های شایع درباره اسپوفینگ

جمع‌بندی

اسپوفینگ تکنیکی برای دست‌کاری بازار است که در آن معامله‌گر سودجو با واردکردن سفارش‌های جعلی و بعد از‌آن لغو آن‌ها، تقاضای بازار و در‌نتیجه قیمت ارز دیجیتال خاصی را به سود خود تغییر می‌دهد. شاید شناسایی این روش دشوار باشد؛ اما ناممکن نیست. اینکه آیا لغو تعدادی از سفارش‌ها واقعاً اسپوفینگ است یا خیر، نیازمند برخورداری از امکان تجزیه‌وتحلیلِ نیّتی است که پشت سفارش‌ها قرار دارد.

به‌حداقل‌رساندن اسپوفینگ در هر بازاری مطلوب است؛ چون به حفظ محیطی متعادل برای همه مشارکت‌کنندگان در آن بازار کمک می‌کند. این مسئله به‌ویژه برای بازار پرنوسان ارزهای دیجیتال بسیار مهم است. ازآن‌‌جاکه قانون‌گذاران اغلب دست‌کاری بازار را به‌عنوان علتی برای رد صندوق‌های بیت کوین ذکر می‌کنند، تلاش برای به‌حداقل‌رساندن اسپوفینگ می‌تواند در درازمدت به سود بازار ارزهای دیجیتال باشد.