توکن حاکمیتی چیست؟ با مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی بازار آشنا شوید

اگر از علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال باشید، احتمالاً تا‌به‌امروز نام توکن حاکمیتی (Governance Token) را شنیده‌اید. این نوع توکن‌ها مدتی است به نکته داغ در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) تبدیل شده‌اند.

در این مطلب، نیت داریم معنی و مکانیسم این توکن‌ها را بررسی کنیم؛ در نتیجه، اگر شما هم می‌خواهید با مزایا و معایب این توکن‌ها و فرق‌های آن‌ها با توکن‌های کاربردی آشنا شوید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

توکن حاکمیتی چیست؟

یکی از اهداف ساخت و عرضه بیت کوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال، افزایش کنترل افراد بر دارایی‌ها و غیرمتمرکز‌شدن فعالیت‌های مالی بود؛ هدفی که امروزه به‌عنوان پایه و اساس فعالیت ارز‌های دیجیتال و بلاک چین شناخته می‌گردد.

بعد از عرضه بیت کوین و پیشرفت استفاده از فناوری بلاک چین، سازمان‌های بلاک چینی هم در پی راهی برای فعالیت به‌صورت جامعه‌محور بودند تا قدرت فقط در‌اختیار یک شخص یا گروهی کوچک نباشد. درحال‌حاضر، این هدف با کمک توکن‌های حاکمیتی میسراست.

اغلب شرکت‌های سنتی متمرکز را یک فرد یا هیئت‌مدیره اداره می‌کند. این گروه‌های کوچک مدیریتی قدرت زیادی در‌اختیار دارند و نحوه مدیریت بودجه و استراتژی کلی پروژه را می‌توانند مشخص کنند.

این گروه مدیریتی برای تصمیمات خود الزامی به نظرخواهی یا تأیید جامعه پروژه و مشتریان ندارند؛ به‌همین‌علت، در اغلب اوقات شرکت هم‌سو با منافع این افراد مدیریتی فعالیت می‌کند.

برای رفع این مشکل، استفاده از توکن حاکمیتی در سازمان‌ها و شرکت‌های غیرمتمرکز بلاک چینی رواج پیدا کرده است تا روش حکمرانی و مدیریتی عادلانه و غیرمتمرکز و شفاف‌تری عرضه دهند.

به این سازمان‌ها سازمان غیرمتمرکز خودمختار یا دائو (DAO) گفته می‌گردد.که می‌توانند به‌روش کاملاً مستقل و بدون مدیریت مرکزی فعالیت کنند. توکن حاکمیتی این موقعیت را برای نهادهای مذکور فراهم کرده است تا عادلانه و سالم پیشرفت یابند.

چرا توکن حاکمیتی اهمیت بسیاری دارد؟

در‌واقع، توکن حاکمیتی ارزی دیجیتال است که به دارندگان قدرت می‌دهد تا درشرایط تغییرات پیشنهادی در شبکه و سازمان بلاک چینی حق رأی داشته باشند. بیشتر اوقات هر توکن حاکمیتی برابر با یک حق رأی است. امروزه، توکن‌های حاکمیتی به یکی از ویژگی‌های مهم اکوسیستم DeFi تبدیل شده‌اند.

با استفاده از توکن‌های حاکمیتی، قدرت در بین تمام شرکت‌کنندگان و علاقه‌مندان پروژه عادلانه تقسیم می‌گردد. این نکته می‌تواند راه‌حلی برای اغلب مشکلات شرکت‌ها و سازمان‌های سنتی مثل فساد در بین مدیریت و نبود شفافیت و تصمیمات اشتباه باشد.

این توکن‌ها به هر شرکت‌کننده و فعال در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز این موقعیت را می‌دهد تا نظر خود را به گوش پیشرفت‌دهندگان برسانند و در چگونگی فعالیت و مدیریت پروژه مشارکت داشته باشند. ضمناً، توکن‌های حاکمیتی سبب ایجاد جامعه‌ای وفادار برای پروژه غیرمتمرکز می‌گردد.و حس تعلق به آن پروژه را به دارندگان می‌دهند.

در کناراین، رأی‌گیری‌ها و مشارکت کاربران در پیشرفت پروژه هنگام تصمیمات سخت به پیشرفت‌دهندگان کمک می‌کند. شایان ذکر است که توکن حاکمیتی به پیشرفت‌دهندگان امکان می‌دهد تا با جامعه برخورد بیشتری برقرار کنند و با دریافت بازخورد از کاربران، مشکلات پروژه را شناسایی و رفع کنند.

توکن حاکمیتی چگونه کار می‌کند؟

اغلب پروژه‌های غیرمتمرکز به‌علت وفاداری و فعالیت‌ کاربران در شبکه این توکن‌ها را به آنان پاداش می‌دهند؛ البته امکان خرید این نوع از توکن‌‌ها هم وجود دارد. هر کاربر با داشتن توکن‌های حاکمیتی می‌تواند در رأی‌گیری‌ها و پیشرفت پروژه مشارکت کند.

در اکثر پروژه‌ها، رأی‌گیری‌ها از‌طریق قرارداد‌های هوشمند انجام و نتایج به‌روشخودکار اجرا می‌گردد. استفاده از قرارداد‌های هوشمند سبب می‌گردد.تا دست‌کاری و تغییر رأی‌ها میسرنباشد و سازمان‌های غیرمتمرکز می‌توانند از صحت آراء و رأی‌گیری مطمئن شوند.

رأی‌گیری‌ها در بخشی به نام حاکمیت (Governance) انجام می‌گردد.و در آن پیشنهاد‌های عرضه‌شده پیشرفت‌دهندگان یا جامعه مشاهده‌شدنی است. در حاکمیت تمام کاربران می‌توانند با اتصال کیف پول و داشتن توکن‌های حاکمیتی پروژه، به اجرا شدن یا نشدن پیشنهادها رأی دهند.

سرانجام و بعد از پایان رأی‌گیری، پیشنهادی تأیید و اجرایی می‌گردد.که اکثر جامعه به آن رأی مثبت داده‌اند. توکن‌های حاکمیتی در پروسه رأی‌گیری از بین نمی‌جریان و افراد مالکیت خود را بر این توکن‌ها حفظ می‌کنند.

فرق توکن‌های حاکمیتی با توکن کاربردی

اکوسیستم ارز‌های دیجیتال و فناوری بلاک چین بسیار گسترده است و در کنار توکن‌های حاکمیتی، توکن‌های دیگری مثل توکن‌های کاربردی (Utility Token) هم ارائه شده‌اند که هرکدام اهداف و مزایا و معایب خود را دارند.

توکن‌های کاربردی از‌جمله توکن‌های محبوب در فضای ارز دیجیتال هستند و احتمالاً با اغلب آن‌ها مثل بایننس کوین (BNB) آشنا هستید.

مهم‌ترین فرق میان توکن حاکمیتی و توکن کاربردی، هدف فعالیت آن‌هاست. در‌حالی‌که توکن‌های حاکمیتی در جامعه غیرمتمرکز برای رأی‌گیری و مدیریت پروژه استفاده می‌شوند، توکن‌های کاربردی در عرضه دسترسی به خدمات انحصاری یا فعالیت‌های مالی مثل پرداخت کارمزد و تأمین سرمایه کاربرد دارند.

ارزش‌گذاری این توکن‌های هم با یکدیگر مفرق است و ارزش توکن‌های حاکمیتی رابطه مستقیمی با نحوه کارکرد و ارزش ذاتی پروژه و سازمان دارد؛ ولی قیمت توکن‌های کاربردی تحت‌تأثیر موجبات متفاوتی می‌تواند تغییر کند و ارتباط مستقیمی با ارزش‌گذاری شرکت یا پروژه مرتبط ندارد.

امنیت از دیگر موجباتی است که هنگام مقایسه توکن‌های حاکمیتی و کاربردی باید به آن توجه کنیم. توکن‌های حاکمیتی از امنیت بیشتری بهره‌مند‌ند و کلاه‌برداران به‌راحتی نمی‌توانند توکن‌های حاکمیتی تقلبی را ایجاد و عرضه کنند؛ جریانی که برای توکن‌های کاربردی آسان‌تر است و عرضه‌های اولیه سکه (ICO) تقلبی برای این نوع از توکن‌ها را شاهد هستیم.

آشنایی با تعدادی از مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی

اگر به سرمایه‌گذاری و استفاده از توکن‌های حاکمیتی علاقه‌مند شده‌اید، درحال‌حاضر گزینه‌های زیادی در بازار وجود دارند و صد‌ها پروژه متنوع بلاک چینی توکن‌های حاکمیتی خود را عرضه کرده‌اند. در‌ادامه، تعدادی از مهم‌ترین توکن‌‌های حاکمیتی بازار آورده شده است.

یرن فایننس (YFI)

YFI توکن بومی پروتکل یرن فایننس است که با هدف تأمین مالی و عرضه خدمات تکنونی به پروژه‌های غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. پیشرفت‌دهندگان یرن فایننس به‌منظور ایجاد پروژه جامعه‌محور، توکن حاکمیتی YFI را عرضه کرده‌اند که به کاربران امکان می‌دهد تا در تصمیمات و تغییرات پروتکل حق رأی داشته باشند و تصمیم‌گیری کنند.

اتریوم نیم سرویس (ENS)

ENS از دیگر توکن‌های حاکمیتی برجسته بازار است. اتریوم نیم سرویس در آخرین سال ۲۰۲۰ ارائه شد و در زمان افتتاح سر‌و‌صدای زیادی در فضای ارز‌های دیجیتال و وب ۳.۰ به‌پا کرد. با رشد و پیشرفت استفاده از این سرویس، توکن حاکمیتی ENS هم موفق شد تا توجهات زیادی را به خود جلب کند.

میکر (MKR)

میکر امروزه یکی از برجستهین بسترهای وام‌دهی دیفای و وب ۳.۰ است که توکن حاکمیتی آن MKR نام دارد. کاربران با در‌اختیار داشتن توکن MKR، می‌توانند در پیشنهادها و تغییرات قوانین میکر حق رأی داشته باشند.

یونی سواپ (UNI)

در چند سال گذشته، صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار محبوب شده‌اند و یونی سواپ از‌جمله برجستهین آن‌ها به‌شمار می‌رود. یونی سواپ توکن بومی خود را به نام UNI عرضه کرده است که دارندگان آن مثل دیگر توکن‌های حاکمیتی می‌توانند در جریان پیشرفت یونی سواپ مشارکت کنند.

کامپاند (COMP)

کامپاند پروتکل دیفای فعال در حوزه وام دهی غیرمتمرکز است و توکن حاکمیتی آن نام COMP دارد. مشخص و تغییر در وثیقه‌هایی که برای وام‌ها پذیرفته می‌گردد. از‌جمله حوزه‌هایی است که کاربران با این توکن می‌توانند درباره آن تصمیم‌گیری کنند.

کاربرد‌های توکن حاکمیتی

کاربرد اصلی توکن‌های حاکمیتی تصمیم‌گیری درباره تغییرات و نحوه مدیریت پروژه و سازمان غیرمتمرکز است. هر پروژه با‌توجه‌به نیاز‌ و نحوه فعالیت، توکن کاربردی خود را عرضه می‌کند که ویژگی‌های مفرقی از دیگر توکن‌های کاربردی دارد.

هر پروژه قوانین خود را برای توکن‌های حاکمیتی دارد و شاید نحوه کارکرد و توزیع یک توکن حاکمیتی در پروژه‌ای با پروژه دیگر کاملاً مفرق باشد. ضمناً، نحوه مشارکت افراد در رأی‌گیری‌ها به پروژه و قوانین آن بستگی خواهد داشت.

شایان ذکر است که داشتن توکن‌های حاکمیتی به کنترل تمام‌و‌کمال در یک شبکه منجر نمی‌گردد.و دارندگان این توکن‌ها فقط این حق را دارند تا درباره تغییرات پارامتر‌های انتخابی و مشخص‌شده در رأی‌گیری‌ها شرکت کنند.

افزایش یا کاهش مقدار پاداش بلاک و تغییر در تعداد کل توکن‌های شبکه و مسیر پیشرفت و نحوه مدیریت خزانه و تغییرات جدید پروتکل از‌جمله تصمیماتی هستند که توکن‌های حاکمیتی در آن‌ها کاربرد دارند.

نمونه‌ای از کاربرد توکن حاکمیتی

برای درک بهتر کاربرد و نحوه استفاده از توکن‌های حاکمیتی، به دو نمونه از کاربردهای مهم این توکن‌ها اشاره می‌‌کنیم:

• تغییرات شبکه: اکثر پروتکل‌های بلاک چینی بعد از عرضه و در مسیر فعالیت خود تغییرات متفاوتی تجربه می‌کنند. دارندگان توکن‌های حاکمیتی درباره این تغییرات و جریان آینده پروژه حق رأی دارند و پروژه‌ها این امکان را در‌اختیار کاربران قرار می‌دهند تا درباره تغییرات کد‌ها و نحوه مدیریت خزانه مالی تصمیم‌گیری کنند.

• تغییرات کارمزد‌ها: برنامه‌ها و پروتکل‌های غیرمتمرکز برای جبران هزینه‌ها و اعطای پاداش به فعالان شبکه، در تراکنش‌ها از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند. نحوه دریافت و استفاده از این کارمزد از‌جمله بخش‌هایی است که در سیستم حاکمیتی تغییر‌پذیر است و جامعه می‌تواند درباره نحوه استفاده و مقدار تقسیم و توزیع آن تصمیم بگیرد.

معایب و مزایای توکن حاکمیتی

امروزه، توکن‌های حاکمیتی اهمیت بسیاری برای پروژه‌های غیرمتمرکز پیدا کرده‌اند و مزایای بسیاری برای این برنامه‌ها به‌همراه دارند؛ اما این توکن‌ها هم شاید مشکلاتی برای پروژه‌های بلاک چینی ایجاد کنند.

مزایای توکن‌های حاکمیتی

• توکن‌های حاکمیتی قدرت مدیریتی را به روشی عادلانه در بین کاربران و جامعه پروژه توزیع می‌کنند.
• این توکن‌ها موقعیت‌های زیادی برای همکاری میان کاربران جامعه ایجاد می‌کنند که به افزایش مشارکت و اشتراک‌گذاری دیدگاه‌ها در پروژه منجر می‌گردد.
• پیشرفت پروژه‌ها به‌کمک توکن‌های حاکمیتی سریع‌تر است؛ چون پیشرفت‌دهندگان به‌سرعت می‌توانند دیدگاه‌های جامعه را بشنوند و تغییرات مورد‌نیاز را اِعمال کنند.

معایب توکن‌های حاکمیتی

• نفس انسانی و خودخواهی تعدادی از مشارکت‌کنندگان احتمال دارد از تصمیم‌گیری‌های اخلاقی و به‌نفع جامعه مانع شود.
• با‌توجه‌به هویت گمنام رأی‌گیری‌ها، هیچ‌کس وظیفه تغییرات و پیامد ایجاد‌شده بعد از آن را بردوش نمی‌گیرد.
• نهنگ‌ها می‌توانند با استفاده از ذخایر بزرگ توکن حاکمیتی خود، تنها تصمیماتی را تأیید کنند که به‌نفع آن‌هاست.

مشکلات توکن حاکمیتی

کاربران و مشارکت‌کنندگان خودخواه اولین مشکل را برای توکن‌های حاکمیتی ایجاد کرده‌اند. این افراد در تصمیم‌گیری‌ها، تنها به تغییراتی رأی می‌دهند که به‌نفعشان است. اگر اکثر جامعه پروژه به این شکل در تصمیم‌گیری‌ها عمل کنند، مسیر پروژه و سازمان غیرمتمرکز از اهداف خود دور می‌گردد.و در‌نهایت سقوط و نابودی پروژه را به‌همراه خواهد داشت.

نبود پاسخ‌گویی و حذف وظیفه‌پذیری از دیگر مشکلات استفاده از این توکن‌ها در پروژه‌های غیرمتمرکز است. در سازمان‌های سنتی و متمرکز، زمانی‌که پروژه شکست می‌خورد، واضح است که چه کسی مسئول تصمیم‌گیری و اجرای تغییرات اشتباه بوده است؛ در‌حالی‌که در پروژه‌های غیرمتمرکز این نکته شفاف نیست.

طبیعی است که هیچ‌کس به رأی مثبت خود در پیشنهادهایی که سبب نابودی پروتکل شده است، اعتراف نمی‌کند؛ در نتیجه، مشخص نیست که در‌صورت شکست و اتخاذ تصمیمات اشتباه در پروژه غیرمتمرکز، چه کسی وظیفه آن را می‌پذیرد.

سرانجام، باید بگوییم که نهنگ‌ها هم می‌توانند مشکلاتی در این سیستم رأی‌گیری و حاکمیتی غیرمتمرکز ایجاد کنند. نهنگ اصطلاحی در بازار ارز‌های دیجیتال است و به فردی گفته می‌گردد.که مقدار زیادی از یک یا چند ارز دیجیتال را در‌اختیار دارد. نهنگ‌های بزرگ قدرت رأی بیشتری دارند؛ به‌همین‌علت، می‌توانند نفع شخصی و تصمیمات خود را بر آینده و جامعه پروژه تحمیل کنند.

برای درک بهتر این مشکل، کیف پول صرافی‌های ارز دیجیتال را در نظر بگیرید. این صرافی‌ها بیشترین مقدار توکن را در‌اختیار دارند و به‌راحتی می‌توانند از توکن‌های حاکمیتی خود در رأی‌گیری‌ها استفاده کنند.

راهکاری برای رفع مشکل نهنگ‌ها

درحال‌حاضر، تعدادی از بسترهای غیرمتمرکز مکاهممی را پیاده‌سازی کرده‌اند که در آن، رأی بیشتر به سرمایه بیشتری نیازمند است. در این مکاهمم، برای رأی اول نیازمند یک توکن هستید؛ اما برای رأی دوم به چهار توکن احتیاج دارید و به همین روال هرچه رأی بیشتر شود، مقدار توکن مورد‌نیاز هم افزایش می‌یابد.

این مکاهمم سبب می‌گردد.تا اگر فردی به عنوان مثال صد توکن حاکمیتی در‌اختیار داشته باشد، به‌جای صد رأی فقط بتواند ده رأی دهد. همین موضوع می‌تواند قدرت نهنگ‌ها در رأی‌گیری‌ها را کاهش برجستهی دهد.

آینده توکن حاکمیتی

مثل دیگر پروژه‌های بازار ارز‌های دیجیتال، آینده توکن‌های حاکمیتی هم مملو از احتمال و حدس‌و‌گمان است و به نحوه پیشرفت و مقدار افزایش علاقه به سازمان‌های مستقل و پروتکل‌های غیرمتمرکز بستگی دارد.

در‌صورت پذیرش عمومی این سازمان‌ها و پیشرفت استفاده از آن‌ها، توکن‌های حاکمیتی هم می‌توانند جایگاهشان را در بازار ارتقا دهند. علیرقم تمام احتمالات، شکی نیست که توکن‌های حاکمیتی راهکاری اصلی و ضروری در پیشرفت و پذیرش شبکه‌های غیرمتمرکز و متعلق به کاربر خواهند بود.

سؤالات شایع