گفت‌وگو با بنیان‌گذار صرافی تهران اکسچنج؛ ماجرای شکل‌گیری یک پلتفرم متفاوت

[ad_1]

یکی از چالش‌های اصلی که هم کاربران و هم صاحبان کسب‌وکارهای فعال در فضای ارزهای دیجیتال با آن مشغول هستند، محدودیت‌های مرتبط با شکل فعالیت بسترهای معاملاتی متمرکز است؛ محدودیت‌هایی مثل الزام به انجام احراز هویت در صرافی‌های متمرکز سنتی که با حفظ حریم خصوصی در فضای آنلاین تناقض روشنی دارد. یا مهم‌تر از آن، وابستگی سیستم‌های متمرکز سنتی به عامل اعتماد و این یعنی کاربر برای سپردن اطلاعات شخصی و دارایی‌های خود به یک پلتفرم، در نهایت چاره‌ای جز اعتماد به گردانندگان آن پروژه ندارد.

به همین خاطر، پیوسته خلأ حضور سیستم‌هایی در این فضا احساس شده است که حریم خصوصی کاربران در آنها حفظ شده و مجموعاً به سطوح اعتماد کمتری نیاز داشته باشند؛ بسترهایی که در کنار حل چالش‌های سیستم‌های سنتی، به اندازه آنها برای استفادهٔ آسان کاربران بهینه‌سازی شده‌اند.

طی سال‌های گذشته نمونه‌های متنوعی از بسترهای معاملاتی غیرمتمرکز یا غیرامانی توسط تیم‌هایی از سراسر جهان پیشرفت پیدا کرده و اکنون اغلب آنها در میزبانی از کاربران خود به سطحی از ثبات دست پیدا کرده‌اند. در فضای ارزهای دیجیتال ایران اما، طی سال‌های اخیر کمتر کسب‌وکاری به فکر پیشرفت نمونه‌های غیرمتمرکز یا حداقل کمترمتمرکز بسترهای معاملاتی افتاده و همین نکته سبب شده است تا دغدغه‌های بخشی از بدنه کاربران این فضا که به‌عللی مثل محدودیت‌های مرتبط با دسترسی به اینترنت آزاد از بسترهای داخلی استفاده می‌کنند، حل‌نشده باقی بماند.

در این مطلب، با موسس اولین صرافی غیرمتمرکز و غیرامانی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم. بهمن آقامرادی، موسس و مدیرعامل تهران اکسچنج در این گفت‌وگو درباره چگونگی پیدایش ایده افتتاح یک پلتفرم مفرق در داخل کشور می‌گوید و راجع به راهکارهای این تیم برای برطرف‌کردن دغدغه‌های اساسی کاربران صرافی‌های داخلی صحبت می‌کند.

گفت‌وگو با مدیرعامل تهران اکسچنج؛ پیدایش یک پلتفرم مفرق

آقامردای از سال ۱۳۸۵ با بازارهای مالی مختلفی مثل فارکس آشنا شده و فعالیت خود را در فضای استارتاپی آنلاین کشور از سال ۱۳۸۸ شروع کرده است. سال ۱۳۹۵ اما شروع آشنایی او با بیت کوین و ارزهای دیجیتال بود. آقامرادی از اواخر آن سال وارد فضای استخراج بیت کوین شد و در سال ۱۳۹۶ به‌صورت حرفه‌ای و در مقیاس بزرگ در این حوزه فعالیت کرد.

ورود او به فضای تبادل ارزهای دیجیتال اما، با احساس خلأ و محدودیت‌های پرتعداد در این حوزه در داخل کشور کلید خورد.

آقامرادی دراین‌باره می‌گوید:

حوالی سال ۱۳۹۶ صرافی‌های زیادی در ایران فعال نبودند. در آن دوره چند صرافی به‌صورت محدود و دستی خریدوفروش کاربران را انجام می‌دادند و از همان نخست محدودیت‌های زیادی در حوزه تبادل احساس می‌شد. از سال ۲۰۱۷ مشکل تحریم‌های بین‌المللی هم به این محدودیت‌ها اضافه شد و به عنوان نمونه صرافی بیترکس دارایی‌های کاربران ایرانی خود را به بهانه تحریم‌ها مسدود کرد.

او درباره پیدایش ایده افتتاح تهران اکسچنج بیان داشت:

با دیدن این محدودیت‌ها، تصمیم گرفتم تیمی را جمع کنم و محصولی عرضه دهیم که تکراری نباشد، خلاقیتی در آن وجود داشته باشد و بتوانیم با دیدن محصولات بین‌المللی این حوزه مهندسی معکوسی روی ساختار آنها انجام دهیم و در نهایت بتوانیم محصولی جدید عرضه دهیم.

آقامردای درباره انتخاب مسیر مفرق تهران اکسچنج از سایر بسترهای معاملاتی داخل کشور می‌گوید:

در مرحله اول نیت داشتیم یک مارکت اسپات افتتاح کنیم که هم اکنون مشابه‌های زیادی دارد؛ اما در آن سال‌ها برنامه‌نویس‌های فعال در حوزه بلاکچین تجربه کمی داشتند و رفرنس‌ها محدود بود و ممکن بود با مشکلاتی در بحث کیف پول‌ها روبرو شویم. در آن مقطع و متأسفانه حتی هم اکنون برای تعدادی صرافی‌ها، عرضه کیف پول و برداشت از حساب کاربران وابسته به صرافی‌های دیگر انجام می‌شد. در نتیجه احساس خطر کردیم و به این نتیجه رسیدیم که در چنین مدلی شاید نگهداری دارایی کاربران دچار مشکلاتی جدی شود. روی هم‌رفته تصمیم گرفتیم هزینه‌های خود را صرف مهندسی معکوس پروژه‌های فعال کنیم و در نهایت از افتتاح یک بازار اسپات به سمت عرضه یک محصول غیرامانی و غیرمتمرکز حرکت کردیم.

مدیرعامل تهران اکسچنج معتقد است ریسک‌های افتتاح چنین سیستمی به‌مراتب بیشتر از نمونه‌های مشابهی بود که در آن سال‌ها و همین طور هم اکنون فعال هستند. او می‌گوید از آنجایی که بیشتر کاربران تمشتاق به معامله در بازارهای ریالی دارند، ریسک ورود به مدل سنتی کمتر و درآمد پیش‌بینی‌شده آن بیشتر بود. به گفته آقامرادی، تیم تهران اکسچنج در نهات ناچار به تصمیم‌گیری برای انتخاب بین درنظرگرفتن شرایط بازار در آن مقطع یا ایجاد یک نوآوری و پیشرفت آن تا رسیدن به نقطه‌ای برای رقابت با نمونه‌های بین‌المللی بوده است.

مدیرعامل تهران اکسچنج در این رابطه توضیح می‌دهد:

در پیشرفت تهران اکسچنج ریسک کنارگذاشتن دریافت ریال را پذیرفتیم و تلاش کردیم کاربران را خیلی آسان‌تر به سمت بازارهای غیرمتمرکز سوق دهیم. هدفمان این بود که هیچ دیتایی از کاربر ذخیره نکنیم و تنها از مجموعه‌ای از ابزارها استفاده کنیم تا پروسهها معنی غیرمتمرکزبودن را داشته باشند. تمرکزمان روی پشتیبانی قوی، پیگیری‌ها آسان و حذف پروسههای پیچیده برای کاربران در انجام معاملات بود.

آنچنان که در نخست گفته شد، تیم تهران اکسچنج از سال ۱۳۹۶ در فضای ارزهای دیجیتال فعال بوده است، اما عرضه نسخه کنونی این پلتفرم بعد از تغییراتی که جهت بهینه‌سازی آن انجام شده، سرانجام در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاده است.

ویژگی‌های تهران اکسچنج و برنامه‌های آینده

از شروع پیدایش اکوسیستم ارزهای دیجیتال، بحث‌هایی بر سر متمرکزبودن یا غیرمتمرکزبودن پروژه‌های مختلف یا مقدار تمرکز در هر پروژه یا محصول وجود داشته است و شاید بتوان گفت تعریف کاملاً روشن و فراگیری برای عدم تمرکز در دسته‌های مختلف و ویژه تمام محصولات فعال در این فضا وجود ندارد.

درباره شکل فعالیت صرافی‌های غیرمتمرکز هم این نکته صدق می‌کند و درمورد اینکه کدام پروتکل و تا چه اندازه غیرمتمرکز است اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. طبیعتاً تهران اکسچنج هم که خود را یک صرافی غیرمتمرکز و غیرامانی معرفی می‌کند، با این چالش‌ها روبرو شده است.

آقامرادی در رابطه با بحث تمرکز و عدم تمرکز در پروسههای کلیدی تهران اکسچنج بیان داشت:

تعاریف زیادی برای بسترهای غیرمتمرکز وجود دارد. در تهران اکسچنج اما، برای عمده پروسهها از مکانیسمها و ابزارهای غیرمتمرکز استفاده کرده‌ایم، اما در قسمت‌هایی هم ناچار به استفاده از سیستم‌های متمرکز شده‌ایم. علیرقم این، طوری برنامه‌نویسی انجام شده است تا خطری کاربران را تهدید نکند و هسته اصلی را خودمان برنامه‌نویسی کرده‌ایم. می‌توانیم بگوییم ۸۰درصد پروسهها در تهران اکسچنج غیرمتمرکز است و باقی پروسهها هم کماکان به‌صورت غیرامانی انجام می‌گردد. برای قسمت‌های غیرمتمرکز هم که وابسته به استخرهای نقدینگی هستند، از تجمیع‌کننده‌های صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX Aggregators) استفاده کرده‌ایم.

شکل فعالیت به‌ویژه تهران اکسچنج، مزایای رقابتی مشخصی را برای این پلتفرم در مقابل بسترهای متمرکز و حتی نمونه‌های بین‌المللی موجود ایجاد کرده است. به گفته آقامرادی، مسئله تحریم‌ها کماکان یکی تهدید جدی برای کاربران ایرانی است و پیوسته خطراتی برای فعالیت در صرافی‌های متمرکز خارجی وجود دارد و متأسفانه این بسترهای بین‌المللی به همین علل تعهدی در مقابل کاربران ایرانی خود ندارند.

آقامرادی می‌گوید در تهران اکسچنج به کاربر اطمینان داده شده است که می‌تواند در صورت بروز هر مشکلی، از تیم پشتیبانی راهنمایی دریافت کند و نکته تا گرفتن نتیجه پیگیری می‌گردد.

در کنار این، نداشتن احراز هویت، نبود محدودیت برای حجم معاملات، پشتیبانی از شبکه‌های بلاکچینی متنوع، امکان انجام مبادله میان‌زنجیره‌ای (Cross-chain) و همین طور امکان تبدیل تعداد بسیار زیادی از جفت‌‌ارزهای مختلف به یکدیگر، مشخصه‌هایی هستند که تهران اکسچنج را تا حد زیادی از سایر صرافی‌ها متمایز می‌کند.

در نهایت، مهم‌ترین مسئله برای اکثر کاربران، نرخ مبادله و مسئله کارمزدهاست. آقامرادی درباره مکانیسم مشخص نرخ و دریافت کارمزد از معامله‌گران تهران اکسچنج می‌گوید:

تهران اکسچنج در مبادلات خود از تجمیع‌کننده‌های صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کند و کارمزدهای استخرهای نقدینگی مفرق تا حدی روی نرخ‌ها تأثیرگذار هستند. در نهایت تمام کارمزدهای استخرهای نقدنگی محسابه و با کارمزد انتقال به کیف پول جمع شده و به کاربر نمایش داده می‌گردد. ۰.۰۵درصد در نرخ شناور و ۰.۱درصد در مدل نرخ ثابت هم از کاربر کارمزد دریافت می‌گردد. علیرقم این، در حال ارتقای زیرساخت‌های تهران اکسچنج هستیم تا بتوانیم نرخ نهایی را بهتر از قبل کنیم و قادر باشیم در مقابل مدل‌های خارجی و حتی صرافی‌های متمرکز نرخ‌های بهتری عرضه کنیم و این یکی از اهداف اصلی و کوتاه‌مدت ماست.

جدای از بحث نرخ‌ها، هزینه تمام‌شده معاملات در صرافی‌های متمرکز بیشتر اوقات در نظر گرفته نمی‌گردد. آقامرادی برای نمونه، شرایطی را مثال زده است که در آن یک کاربر با استفاده از یک صرافی متمرکز نیت تبدیل توکن ریپل به «BNB» را دارد. در این شرایط کاربر نخست باید ریپل‌های خود را با پرداخت کارمزد از کیف پول شخصی به صرافی واریز کند. از آنجایی که شاید جفت‌ارز «XRP/BNB» در تمام صرافی‌ها وجود نداشته باشد، باید نخست ریپل خود را به یک ارز پایه مثل تتر تبدیل کند و بعد از‌آن در بازاری دیگر با تترهای خود BNB بخرد. در نهایت هم باید کارمزدی برای برداشت از صرافی پرداخت شود.

آقامردای می‌گوید تیم تهران اکسچنج بعد از پیشرفت صرافی خود متوقف نشده است و این پلتفرم اولین و آخرین محصول آنها نیست. در کنار تلاش تهران اکسچنج برای عرضه نرخ‌های بهتر و رقابتی، این تیم نیت دارد در آینده نزدیک سرویس سهام‌گذاری (Staking) غیرمتمرکز و کیف پول مولتی‌چین (چندشبکه‌ای) غیرامانی خود را به‌صورت متن‌باز (Open-source) عرضه کند.

مدیرعامل تهران اکسچنج درباره شرایط قانونی مدل غیرامانی فعالیت تهران اکسچنج می‌گوید:

تیم تهران اکسچنج مثل دیگر صرافی‌های داخلی با پلیس فتا همکاری دارد و تا این ساعت با چالشی از این حیث روبرو نشده است؛ اما برنامه‌‌ای داریم تا درصورت نیاز به توضیح به مقامات قانونی، ضمن حفظ هویت غیرمتمرکز تهران اکسچنج، با استفاده از ابزارهای ردیابی تراکنش‌های غیرقانونی، اجازه سوءاستفاده از پلتفرم را ندهیم و دغدغه‌های قانون‌گذار را برطرف کنیم.

آقامرادی در پایان اضافه کرد:

امیدوارم قانون‌گذاری برای این فضا و همین طور سیستم‌های جدید به‌نحوی انجام شود که جلوی پیشرفت این حوزه گرفته نشود. با در نظرگرفتن حجم سرمایه‌ای که در اختیار صرافی‌های ایرانی است، بسترهای داخلی می‌توانستند جزو بهترین نمونه‌ها در جهان باشند و تا این اندازه به صرافی‌های خارجی وابستگی نداشته باشند. قانون‌گذاری‌های سفت‌وسخت به‌ویژه برای استارتاپ‌های نوپا می‌تواند این فضا را بدتر کند، انحصار در این بازار را افزایش دهد و به همین ترتیب با کاهش رقابت، جلوی پیشرفت مجموعه‌های داخلی را بگیرد. امیدوارم شاهد رشد فضای بلاکچین در ایران باشیم، چون معتقدم پتانسیل زیادی در این حوزه در کشور، به‌ویژه بین نسل جوان وجود دارد. به نظرم ایران می‌توانست پیش از امارات به مرکز فناوری ارزهای دیجیتال و بلاکچین در منطقه تبدیل شود، اما خیال می‌کنم این اتفاق تا این ساعت به‌علت کارکردهای کُند مسئولین یا تمشتاق تعدادی افراد به فعالیت در فضای خاکستری، رخ نداده است. امیدوارم بتوانیم از این فضا استفاده کنیم تا افراد به سمت فعالیت در بخش‌های متنوع فناوری بلاکچین سوق داده شوند و کسب‌وکارها و پیشرفت‌دهندگان مجبور به ترک کشور نشوند.