در حال حاضر سپرده گذاری یا استکینگ (Staking) در حوزه رمزارزها با شیوه اثبات سهام (PoS) از محبوبیت بالایی برخوردار است. با اینکه این موضوع مزیت های بسیاری دارد و قادر است برای افراد سهام گذار سود خوبی را به ارمغان بیاورد، ریسک های احتمالی نیز با خود به همراه دارد که در این مطلب سعی داریم به بعضی از آن اشاره کنیم.
مروری کوتاه بر اثبات سهام
در الگریتم اثبات کار (Proof of Work) یا درواقع استخراج و ماینینگ که در نسل های اولیه رمزارزها هنوز پابرجاست نظیر بیت کوین و اتریوم، عده ای با عناون ماینر یا استخراج کننده با ارائه توان پردازش دستگاه های خود ، امنیت شبکه را بوجود میاورند. در سیستم های این چنینی با توجه به مقدار فعالیت صورت گرفته بواسطه ماینرها، برای آن ها پاداش متناسب در نظر گرفته میشود.
با این وجود ماینینگ اغلب اوقات میتواند سودآور نباشد، مخصوصا هنگامی که با کاهش نرخ یک ارز، حتی دستگاه دیگر نمیتواند از پس هزینه های اولیه خودش برآید، در ضمن اکنون برق مصرفی ماینینگ نیز مشکل ساز شده و چالش هایی درخصوص آلوده شدن محیط ها و گرم شدن بیش از حد کره زمین را در جلوی پای ماینرها قرارداده است. علاوه بر این برخی از منتقدان رمزارزها و ماینینگ، مدعی اند که این کار قادر نیست برای این شبکه مثیاس پذیری (یعنی رسیدن به تراکنش‌های سریع و ارزان) مورد نظر را بوجود بیاورد.
آن زمان با توجه به علت های گفته شده، اثبات سهام (Proof Of Stake) ظهوری باشکوه داشت و علاقه بسیاری را به خود جلب کرد.
در اثبات سهام، مشترکان رمزارزهای خودرا در کیف پول های خود در اختیار در شبکه قرار میدهند و شبکه از این رمزارزها جهت پذیرش تراکنش ها و حفظ امنیت شبکه بهره میبرد. در این مکانیزم، ساخت بلاک تازه هم با بهره از همین رمزارزها صورت میگیرد.
به زبان ساده تر، یک شخص جهت انجام اثبات سهام میبایست رمزارزی را که از این الگو پیروی میکند را پیدا کند، مقداری از آن را خریداری کرده و در کیف پول در اختیار شبکه قرار دهد. شبکه سالانه مقداری حساب شده از همان رمزارز را به کیف پول او واریز میکند. با این حساب شخص اضافه بر اینکه سپرده گذاری در یک رمزارز داشته، سوده حاصله از سپرده گذاری خودرا نیز دریافت خواهد کرد. لاز به ذکر است که اغلب افراد در دارایی هایی سپرده گذاری میکنند که در حقیقت به آن علاقه دارند.
در شیوه اثبات سهام، نود ها به اصطلاح شرکت کنندگان، با استفاده از موجودی خود در تلاش جهت تایید بلاک ها و حفظ امنیت شبکه هستند. در این شیوه، مکانیزم پذیرش بلاک ها بر اساس موجودی سپرده گذاری شده میان نودها توزیع میشود.
به همین سبب، نودی که سهام بیشتری برای شبکه ارائه دهد، از شانس بالاتری جهت ایجاد بلاک تازه برخوردار خواهد بود. الزام افراد به بهره از منابع محاسباتی و جلوگیری از مصرف زیاد برق را میتوان دلایل اصلی شکوفا شدن اثبات بدانیم.
تزوس، کاردانو، کازماس، ترون، آنتولوژی و نئو جزو معروف ترین رمزارزهایی هستند که از اثبات سهم بهره میبرند. در ضمن اتریوم که که در رتبه دوم رمزارزهای بازار قرار دارد نیز در آینده قصد دارد به صورت اثبات سهام فعالیت کند.
به شرکت در اثبات سهام، استکینگ یا همان سپرده گذاری میگویند.
اکنون با اثبات سهام آشنایی دارید، میبایست دریابید که این الگوریتمف اضافه بر مزیت های مناسب، معایب و خطرهایی نیز برای سپرده گذران به همراه دارد.
قبل از هر چیزی در آغاز به معرفی اسلشینگ میرویم.
اسلشینگ (Slashing)
اسلشینگ چیست؟
اسلشینگ در حقیقت جریمه ای بشمار میاید که برای سپرده گذاران جهت خطا اعمال میشود. طی این امر شبکه با کم کردن وجوه سپرده گذاران، مانع از ناپایداری بیشتر در شبکه میشود.
گاهی وقت ها کاربر در تلاش برای رد کردن قوانین شبکه نیست، ولی نرافزار سپرده گذاری یا فردی یا استخری که دارای در آن واقع شده، اشتباه میکند. جهت مانع شدن از این پدیده میبایست از نرم افزار ها و استخرهای سپرده گذاری مورد اعتماد و مطمعن استفاده کنید.
چه کسی جریمه میشود؟
در قوانین اثبات سهم سیال (LPoS) نظیر تزوس (Tezos)، تنها سپرده گذار به سبب اشتباهی که انجام داده است، جریمه خواهد شد. .لی در قوانین اثبات هم ضمانت شده (BPoS) نظیر کازماس (Cosmos) و یا IRISnet، هم سپرده گذار و هم افراد در ارتباط با اشتباه جریمه خواهند شد.
چه زمانی این اتفاق می‌افتد؟
اسلشینگ احتمال دارد زمان های متفاوتی رخ دهد:
- خطای لایونس (Liveness) (کازماس، IRISnet): سپرده گذار در اجماع شبکه خود به صورت طولانی مدت حضور پیدا نمیکند و بلاک های زیادی را از دست خواهد داد.
- خطای امنیتی (تزوس، کازماس، IRISnet و اغلب پروتکل‌ها): شبکه توزیع گردیده به وسیله دو یا چند پذیرش از یک بلاک شبیه به هم دچار مشکل میشود. به این هشدارهای امنیتی در تزوس، بیکینگ دوگانه و یا پذیرش دوگانه، و در کازماس و IRISnet امضای دوگانه تلقی میشود.
- خطای نظارت (کازماس، IRISnet): سپرده گذار چند مرتبه در یک نظر سنجی اجماع رای میدهد و رای های او با یکدیگر متفاوت بوده است.
جریمه ها شامل چه چیزهایی هستند؟
جریمه ها به شکل فعالیت و موارد هر قانون وضع شده وابسته است. بیشر اوقات، سپرده گذار با واریز درصد معینی از رمزارزهایی که سپرده گذاری کرده یا در کیف پولش نگهداری میکند، جریمه خودرا پس میدهد. در برخی قوانین، سپرده گذارا حتی قادر است برای مدت معینی محدود شود و قادر به فعالیت نباشد. در قوانین اثبات سهم ضمانت شده (BPoS)، نظیر کازماس و IRISnet، نماینده ها هم از جریمه ها در امان نیستند پس لازم است که با اطمینان و اعتماد اعتبار سنج خودرا برگزینید.
فراز و نشیب ارزهای دیجیتال
فراز و نشیب های بازار قطعا ترسناک ترین ریسک برای سرمایه گذاران محسوب میشود. هنگامی که بازار حرکت افزایشی در پیش بگیرد، مقدار سود شما از سرمایه گذاری مناسب و خوب است. از طرفی دیگر، چنانچه نرخ ها بیشتر از قبل کم شوند، مقدار سود شما قادر نیست ضرر های شمارا پوشش بدهد.
پس فهم این موضوع که هر دارایی میتواند ارزش خودرا تا حدودی از دست بدهد و قیمت آن به طور ناگهانی کاهش پیدا کند کمک بسیار بزرگی به درک شما از بازار خواهد کرد.
مواردی جهت کم کردن ریسک فراز و نشیب ها در سهام‌گذاری:
رمز ارزی را برگزینید که گروه و شبکه پرقدرتی پشتیبانی ان را بر عهده دارند و به شکل جدی برای اهدافشان تلاش میکنند. برخی اوقات بعضی از پروژه های فاقد هدف، ممکن است سود بالایی برای شما به ارمغان بیاورند، ولی ریزش ناگهانی آن ها نیز قادر است تمام سرمایه شمارا از به باد بدهد. اگر رمزارزی را در ذهن دارید به بررسی و تحلیل و تحقیق درخصوص آن بپردازید و مطمعن شوید که قصد کلاهبرداری ندارند و گروه پرقدرتی در پشت ان قرار دارد.
مورد دیگر که باید دریابید این است که توجه داشته باشید که متنوع سازی در لیست سپرده گذاری شما در موفقیت شما از اهمیت زیادی برخوردار است.
شورت (Short) کردن با به عبارتی تهیه قراردادهای فروش قادر است کمک شایانی در هنگام کاهش قیمت ها بدهد. با این روش شما میتوانید با ریزش قیمت ها به سود برسید.
با این حساب دارایی ای که قرار است شما روی آن سرمایه گذاری بسیار مهم است پس در انتخاب آن دقت کنید. حتی اگر قوانین رمزارزی سود دهی ان را برای شما توضیح داده باشد بازهم امکان فروپاشی آن وجود دارد یا اینکه به شما در سود رسانی ضعیف عمل کنند. هیچ روشی به اندازه تحقیق و بررسی دارایی مورد نظر نمیتواند به شما برای سود دهی کمک کند.
اعتبارسنج‌ها پاداش‌ها را پرداخت نمی‌کنند
خطر دیگری که میتواند شما تهدید تهدید کند هنگامی است که توکن هایی که با دشواری کسب کرده اید را به اعتبار سنج هایی ( مانند استخرها در استخراج) ارائه میدهید که از دادن پاداش شما سر باز میزنند.
این موضوع بسیار مهم میباشد. در برخی قوانین نظیر تزوس، نخستین پاداش پس از هفتمین چرخه با همان 20 روز داده میشود. در این شبکه ها، اشخاص ملزم به بررسی کردن پاداش در زمان مقرر ندارند. ولی در بعضی از قوانین نمیشود روی زمان معین برای واریز پاداش ها اعتماد کرد.
اینطور نیست که بیشتر ادم های بازارها قصد کلاهبرداری دارند، بلکه شما باید در این موضوع ها احتیاط داشته باشید. اعتبار سنج ها د رواقع نیازی به تحت نظر داشتن دارایی را ندارند، با این حساب شما هیچوقت سعی نکنید به صورت مستقیم سرمایه را به کیف پول آن ها واریز کنید.
هیچوقت و به هیچ وجه کلیدهای خصوصی یا عبارات بازیابی خودرا با اعتبار سنج ها در میان نگذارید.
از دست رفتن حساب؛ گم کردن عبارات بازیابی یا کلید خصوصی
عبارات بازیابی (Mnemonic) و کلیدهای خصوصی موارد اصلی و بسیار مهم در عرصه بلاک چین و رمزارزها به شمار میاید. چنانچه کیف پول شما نابود شده و یا دسترسی شما به آن ممکن نباشد، فقط یک راه دارید مکه ان هم استفاده از کلید خصوصی یا عبارت بازیابی میباشد. چنانچه از کیف پول خود نسخه بک آپ در اختیار نداشته باشید احتمال دارد سرمایه و کیف شما برای همیشه از دستتان خارج شود.
به همین سبب پیشنهاد میکنیم با شیوه های امن از کیف پول خود بک آپ بگیرد و آن را در جایی مطمعن نگهداری کنید.
موردی که باید به خاطر بسپارید این است که بهره از کیف پول های فیزیکی و سخت افزاری بهترین روش برای ذخیره محسوب میشود. خطرناک ترین ریسکی که نباید آن را انجام دهید، نگهداری آنلاین کلیدهای خصوصی و عبارات بازیابی شماست.
مشکلات لجر
برخی وقت ها هنگامی شما از کیف پول سخت افزاری لجر (Ledger) جهت نگهداری دارایی خود بهره میبرید. میبایست فریم‌ور (Firmware) آن را نیز آپدیت کنید. در صورت انجام ندادن آپدیت معظلات زیادی در سر راه شما خواد آمد. در هنگام این آپدیت ها نیز احتمال دارد مجموع اظلاعات شما بر کیف پول نابود شود. اگر احیانا شما کلیدهای خصوصی یا عبارات بازیابی را در اختیار نداشته باشید نمیتوانید سرمایه خودرا نجات ندهید.
در صورت وجود عبارات بازیابی و کلیدهای خصوصی جای نگرانی نیست، چنانچه شما ان هارا در جایی امن نگهداری کرده اید به سهولت قادر به بازگردانی سرمایه خود میباشید.
چنانچه حساب درون کیف پول شما با چالش روبرو شد، بعد از بازیابی حسابتان با استفاده از عبارات بازیابی، به سهولت قادرید سرمایه را با استفاده از نرم افزار لجر (Ledger Live) به حساب خود برگردانید.
ایجاد تمرکز در شبکه
باید درنظر داشته باشیم که یکی دیگر خطراتی که بلاک چین را د رسراسر جهان تهدید میکند، حمله 51 درصدی میباشد.
حمله 51 دصدب به هجومی میگویند که تیمی از ماینرها که تعدادشان بیشتر از 51 درصد از کل توان پردازش شبکه میباشد ، مجموع کل شبکه را در اختیار و کنترل خود میگیرند و قادرند کارهای دلخواه و خطرناکی درون شبکه انجام دهند.
در خصوص رمزارزهای بر اساس اثبات سهم، چنانچه فردی بیشتر از 51 درصد توکن در دسترس داشته باشد، تا مقدار قابل توجهی میتواند شبکه را در دست بگیرد. البته جهت دستکاری شبکه انگیزه ها و اشتیاق زیادی موجود نیست، زیرا در این صورت افراد دیگر از حراس نابودی شبکه مورد نظر به سرعت توکن های خودرا میفروشند و شخص حمله کننده نیز با افت ارزش شبکه سهام و دارایی خودرا از دست میدهد و بیشترین خطر خودش را تهدید خواهد کرد. ولی در مجموع به خاطر داشته باشید، هنگامی که سپرده گذاری سهام های خودرا در اختیار اعتبار سنج قرار میدهید، در حقیقت شما به طور مستقیم در تهیه تمرکزگرایی شبکه نقش ایفا خواهید کرد.
جدول زیر نشانگر حق رای هایی میباشد که در دت 10 تولید کننده برجسته بلاک در کازماس، IRIS، و تزوسد قرار گرفته است. همانطور که مشاهده میکنید در قسمت متعلق به کازماس، 10 تولید کننده برجسته بلاک، بیشتر از 75 درصد از توکن های سرمایه گذاری شده را در کنترل خود دارند.
فعالیت صحیح در سرمایه گذاری به این معنی نیست که توکن های خودرا به عظیم ترین اعتبار سنج ها اختصاص دهید. بلکه به این معنی است که اعتبار سنج خودرا از زوایایی نظیر زمان زیاد فعالیت، مستقل بودن، شیوه های امنیتی، مقدار مشارکت در جوامع، ارائه خدمات به کاربران، کارمزد و دیگر موارد بسنجید. با فرصت دادن به اعتبار سنج های کوچکتر به عدم تمرکز شبکه خود کمک خواهید کرد؛ موردی بسیار صحیح و کاربری که اغلب از توجه کمی برخوردار است.
