ارز دیجیتال پای نتورک (PI Network) چیست؟ چرا این پروژه کلاهبرداری است؟

شاید شما هم طی سال‌های اخیر در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های متفاوت، از طرف دوستانتان به ثبت‌نام و ‌فعالیت‌کردن در پروژه‌ای به نام پای نتورک (Pi Network) دعوت شده باشید؛ پروژه‌ای با وعده‌های جذاب، اما بی‌پایه و اساس که با گذشت ۴ سال از انتشار وایت‌پیپرش، هنوز عملی نشده‌اند و مدتی است در کنار جامعه ارزهای دیجیتال، مردم عادی را هم به‌خصوص در ایران با خود مشغول کرده است. اما پروژه پای نتورک چیست و چه هدفی دارد؟ این پروژه تا چه اندازه قابل‌اعتماد است؟ آیا مشارکت در این پروژه سودی خواهد داشت؟

تب‌وتاب تبلیغاتی ارز دیجیتال پای نتورک اکنون و در سال ۲۰۲۳، در مقابل سه سال قبل تا حد زیادی فروکش کرده است. با این وجود، از آنجایی که کماکان افرادی پیگیر این پروژه هستند، پاسخ این سؤالات را در این مطلب خواهیم داد و این ادعا را که پای نتورک یک پروژه کلاهبرداری است، بررسی خواهیم کرد.

هدف پروژه پای نتورک چیست؟

برای این‌که بدانیم پروژه پای نتورک خود را چگونه معرفی کرده است، به وب‌سایت رسمی آن مراجعه می‌کنیم.

اولین دروغ در صفحه اول!

در صفحه اول وب‌سایت یک دروغ بزرگ وظیفه بسته و پای نتورک خود را این‌گونه معرفی کرده است: «اولین ارز دیجیتالی که می‌توانید با گوشی خود، آن را استخراج کنید.»

از دید تئوری و روی کاغذ، از هر سخت‌افزاری که دارای توان پردازشی باشد می‌توان برای ماینینگ همه ارزهای دیجیتال، حتی بیت کوین استفاده کرد. البته ماینینگ با تلفن‌ همراه به‌هیچ‌ عنوان سودآوری ندارد، اما فقط بدانید که روی کاغذ همه ارزهای دیجیتال را می‌توان با تلفن همراه استخراج کرد.

ضمناً، افراد باپیشینه در این حوزه، احتمالاً با ارز دیجیتال الکترونیوم آشنا هستند. الکترونیوم و چند پروژه دیگر هم از مدت‌ها قبل ایده ماینینگ با تلفن همراه را عرضه کرده بودند. پس اولین و شاید مهم‌ترین چیزی که به‌عنوان یکی از ویژگی های پای نتورک مطرح شده، دروغی بیش نیست.

پای وسیله را جایگزین هدف کرده است

با بررسی بیشتر این سایت آگاه می‌شویم که هدف از موجودیت پای نتورک چیست و برای چه‌کاری آمده است. پای مدعی آسان‌‌تر کردن پروسه استخراج است. پای نتورک، ماینینگ را کار سختی دانسته است که انرژی بسیاری برای آن تلف می‌گردد.و هدف خود را تسهیل این پروسه می‌داند.

اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که ماینینگِ آسان، نمی‌تواند هدف باشد. حتی کل پروسه ماینینگ هم هدف نیست، بلکه وسیله‌ای است برای تأمین امنیت شبکه‌ای که خود اهداف دیگری دارد. به عنوان نمونه، هدف بیت کوین عرضه روشی برای پرداخت‌های همتابه‌همتا و غیرمتمرکز است که در آن مشکل دوبارخرج‌کردن هم وجود نداشته باشد. هدف اتریوم عرضه قراردادهای هوشمند بر بستری غیرمتمرکز است. هدف پولکادات برقراری ارتباط بین بلاکچین‌های متفاوت است. اما هدف غایی بلاکچین پای نتورک چیست؟

در وایت‌پیپر کلی‌گویی شده است

هرکس که تا به حال فقط نگاهی سریع به وایت‌پیپر پروژه‌های بزرگ بلاکچینی انداخته باشد، آگاه غیرحرفه‌ای بودن و جنبه‌های تبلیغاتی پای نتورک می‌گردد. برای بررسی وایت‌پیپر پای نتورک، نیازی نیست در این‌ باره دانش فنی خاصی داشته باشید. کافی است آن را ورق بزنید و با وایت‌پیپر پروژه‌هایی مثل کاردانو مقایسه کنید. با یک نگاه سریع می‌توان فرق بین یک پروژه خوب با یک طرح کلاهبرداری ناشیانه را آگاه شد.

یکی از قواعد کلی در تشخیص پروژه‌های نامعتبر و اسکم در حوزه ارزهای دیجیتال، این است که صاحبان پروژه هیچ صحبتی درباره جزئیات فنی به میان نمی‌آورند. پروژه خوب، پروژه‌ای است که تمام جزئیات معنیی و فنی به مناسبی در آن توضیح داده شود.

در وایت‌پیپر سعی شده است که پای به بیت کوین تشبیه شود، زمانیکه نویسندگان مطلب کوچک‌ترین اطلاعاتی از جزئیات فنی بیت کوین ندارند. گویا آنها بیشتر از اینکه به تشریح جزئیات پروژه خود علاقه‌مند باشند، به مقایسه خود با بیت کوین علاقه دارند.

یک مثال بارز از تمامی‌گویی در این مقاله، بخش وظیفهه راه (Roadmap) است. در وظیفهه راه پای نتورک به‌روش خلاصه گفته شده است که این پروژه از سه بخش طراحی، آزمایش و پیاده‌سازی نهایی شبکه اصلی تشکیل شده است. سؤال اینجاست که آیا پروژه‌ای وجود دارد که این سه مرحله را نداشته باشد؟ تمام پروژه‌ها به طور کلی این سه مرحله را طی می‌کنند و در اصل این جزئیات است که سبب می‌گردد.وظیفهه راه هر پروژه از پروژه دیگر مفرق باشد. ضمن اینکه باید به‌صورت جزئی مشخص شود که پروژه در چه تاریخی به چه مرحله‌ای از پیشرفت خواهد رسید. برای نمونه، در تصویر زیر وظیفهه راه پروژه تون کوین (TON) را مشاهده می‌کنید.

ساختار وایت‌پیپر ناشیانه است

کسانی که تحصیلات تکمیلی دارند، می‌دانند که ساختار یک مقاله آکادمیک باید چگونه باشد. این وایت‌پیپر از بُعد ظاهری هیچ شباهتی به یک مقاله متوسط هم ندارد و بیشتر شبیه پست‌های یک وبلاگ است. برای نمونه، مقاله با ذکر وظیفهه راه تمام شده است. زمانیکه می‌دانیم هر مقاله معتبر، با بخش جمع‌بندی و نهایتاً ذکر منابع به پایان می‌رسد. وایت‌پیپر پای نتورک مثل یک کتاب ۱۰۰ صفحه‌ای است که در صفحه ۳۷ به پایان می‌رسد!

توضیحات فنی، نامعنی و اشتباه است

در قسمتی از وایت‌پیپر در مورد مقدار عرضه این کوین (یا توکن!) صحبت شده است. در ادامه به بررسی این مورد خواهیم پرداخت.

مقدار عرضه نهایی این توکن از مجموع سه عدد M ،R و D به دست می‌آید. R پاداش ریفرال‌ها (دعوت از دیگران) است که خود، درصدی از M است. D هم پاداش پیشرفت‌دهندگان است که درصدی از مجموع M و R است. پس برای محاسبه R و D نخست باید M را داشته باشیم. در این مقاله فرمولی برای محاسبه M آورده‌اند:

M=∫f(p)dx

در این رابطه، P تعداد افرادی است که در پروسه ماینینگ مشارکت می‌کنند. f هم بیانگر تابعی است که متغیرِ آن P است. اولین ایراد فرمول این است که هیچ اطلاعاتی درباره تابع f وجود ندارد و عملاً نمی‌دانیم قرار است از چه چیزی انتگرال گرفته شود. دومین ایراد این است که متغیرِ تابع با متغیر انتگرال مفرق است. البته این نکته ایرادی در جریان انتگرال‌گیری به وجود نمی‌آورد، اما پاسخ انتگرال یک تابع دومتغیره از x و p خواهد بود که کران بالا و پایین هیچ‌کدام از آن دو را نمی‌دانیم! در حقیقت، M به جای اینکه عدد باشد، یک تابع دومتغیره به علاوه یک عدد ثابت است که نه کران‌های هیچ‌کدام از متغیرها را می‌دانیم و نه عدد ثابت را!

ضمناً بخوانید: وایت پیپر (White paper) چیست و چگونه آن را مطالعه کنیم؟

طرفداران پای نتورک در دفاع از آن چه می‌گویند؟

اگر شک و شبهات خود را درباره این پروژه از افرادی که شما را به آن دعوت می‌کنند بپرسید، در پاسخ ادعاهایی را برای اثبات صحت و درستی پروژه مطرح می‌کنند. در ادامه به بررسی این ادعاها خواهیم پرداخت.

پیشرفت‌دهندگان پروژه از دانشگاه استنفورد هستند

نیکولاس کوکالیس (Nicolas Kokkalis)، چنگ‌دیائو فن (Chengdiao Fan) و وینسنت مک‌فیلیپ (Vincent McPhillip) به‌عنوان پیشرفت‌دهندگان اولیه پای نتورک معرفی می‌شوند. کوکالیس و فن، زن‌وشوهر هستند و کماکان با پای نتورک ارتباط دارند. مک‌فیلیپ اما، در فوریه سال ۲۰۲۱ (بهمن ۱۳۹۹) بدون هیچ توضیحی اعلام کرد که تیم پای نتورک را ترک کرده است و پرسش‌ها درباره علت ترک این تیم را به‌طرز مشکوکی بی‌پاسخ گذاشت.

مک‌فیلیپ در بیانیه خود نوشته بود:

باید اعلام کنم که دیگر ارتباطی با پای نتورک ندارم. متأسفم که مجبور هستم انقدر مرموز باشم، اما به این علت که در دادگاه عالی شهرستان سانتا کلارا یک پجریانه قضایی در دست بررسی دارم، وکیلم پیشنهاد کرده است که توضیحات بیشتری عرضه نکنم.

کوکالیس و فن هر دو به گفته خودشان دارای مدرک PHD از دانشگاه استنفورد هستند و البته نامشان هم در صفحه‌ای از وب‌سایت دانشگاه استنفورد که با یکی از دوره‌های تحصیلات تکمیلی این دانشگاه در شرایط برخورد انسان و کامپیوتر در ارتباط است، دیده می‌گردد.

با این وجود، حتی با فرض اینکه دو پیشرفت‌دهنده اصلی پای نتورک دارای پیشینه علمی معتبری در دانشگاه استنفورد باشند، تحصیل در یک دانشگاه مشهور به هیچ وجه نمی‌تواند حسن‌نیت پیشرفت‌دهندگان یک پروژه را نشان دهد. به عنوان نمونه، دو کوان، موسس شبکه تِرا (لونا) هم که اکنون در کره جنوبی و آمریکا با اتهامات متفاوتی همچون کلاهبرداری روبرو شده، از همین دانشگاه مدرک گرفته است.

پای نتورک در کوین مارکت کپ و چند صرافی بزرگ لیست شده است

یکی از آخرین اخبار پای نتورک که بین دنبال‌کنندگان این طرح موردتوجه قرار گرفته، اضافه‌شدن نام این توکن به کوین مارکت کپ بوده و این ادعا به‌خودی‌خود درست است؛ اما به چند علت برداشت‌های اشتباهی از آن می‌گردد.و نکات مهمی هم هستند که در این ماجرا مورد توجه قرار نمی‌گیرند.

کوین مارکت کپ اساساً هیچ وظیفهی در قبال ارزهایی که در پلتفرم خود فهرست کرده است، ندارد و در گذشته هم بارها شاهد بوده‌ایم که اطلاعات راجع به پروژه‌های کلاهبرداری متفاوت در این وب‌سایت ارائه شده است. در نتیجه وجود نام پای نتورک در کوین مارکت کپ، هیچ اعتباری برای این پروژه به همراه ندارد. ضمن اینکه در ادامه توضیح خواهیم داد اطلاعاتی که از از قیمت لحظه ای ارز دیجیتال پای نتورک در کوین مارکت کپ وجود دارد و همین طور توکن‌هایی که با نام پای نتورک در صرافی‌های ارز دیجیتال موجود هستند، هیچ ارتباطی با پروژه‌ای که درباره آن صحبت می‌کنیم ندارند.

کوین مارکت کپ ۶ صرافی همچون صرافی نسبتاً مطرح هوبی (Huobi) را به‌عنوان بازارهای خرید و فروش پای نتورک معرفی کرده است. وب‌سایت پای نتورک و صفحات این پروژه در شبکه‌های اجتماعی اما، می‌گویند شبکه اصلی و باز این پروژه اصلاً هنوز افتتاح نشده است و چیزی که اکنون وجود دارد، از طرف تیم پای نتورک به‌عنوان یک شبکه محصورشده (Enclosed Mainnet) معرفی می‌گردد.که برخوردی با بیرون ندارد. این صحبت‌های تیم پای نتورک در قالب اطلاعیه‌ای در وب‌سایت این پروژه موجود است و حتی برای جلب‌توجه، بالای صفحه اصلی سایت هم قرار داده شده است.

علت لیست‌نشدن ارز دیجیتال پای نتورک چیست؟

تیم پای نتورک در این اطلاعیه به‌روش مشخص بیان داشت «لیست‌شدن توکن آنها در هیچ یک از این صرافی‌ها، از طرف پای نتورک تأیید نشده» و به کاربران خود هم اخطار داده است که انجام تراکنش به منیت صرافی‌ها «نقض سیاست‌های پای نتورک است و می‌تواند سبب زیان کاربران پای شود».

ضمن اینکه همین صرافی‌های فهرست‌شده در کوین مارکت کپ هم واریز و برداشت‌های پای را به پلتفرم خود بسته‌اند و این یعنی حتی با فرض اینکه امکان برداشت پای برای کاربران فراهم باشد، امکان واریز این توکن به این صرافی‌ها برای معامله، وجود ندارد. روی هم‌رفته باید گفت چیزی که در صرافی‌ها و حتی اطلاعاتی که در کوین مارکت کپ به اسم توکن پای نتورک ارائه شده است، فقط اسم این پروژه را یدک می‌کشد، روی هیچ بلاکچینی وجود ندارد و به همین خاطر قیمت موجود در کوین مارکت کپ هم نمی‌تواند به‌عنوان قیمت ارز دیجیتال پای نتورک در نظر گرفته شود.

توکن‌های هم‌نام با پای که در صرافی‌ها می‌بینید، در بهترین حالت، یک «IOU» یا «سند بدهی» هستند. IOU را می‌توان این‌طور تعریف کرد: سندی غیررسمی که نشان می‌دهد یک طرف به طرف دیگر چه مقدار از یک دارایی بدهکار است. دو نکته مهم درباره IOUها این است که زمان بازپرداخت در آنها مشخص نیست و آنچنان که گفته شد غیررسمی هستند؛ یعنی اغلب این اسناد که شاید در غالب توکنی در صرافی باشند، الزام قانونی برای طرفین ایجاد نمی‌کنند.

روی هم‌رفته، باتوجه به پیشینه مخدوش و آینده نامعلوم پای نتورک و اینکه مشخص نیست حتی در صورت افتتاح شبکه اصلی آن، قیمت هر واحد پای چقدر خواهد بود، معامله توکن‌های هم‌نام با پای در صرافی‌ها هم ریسک بسیار زیادی دارد و به‌هیچ‌وجه پیشنهاد نمی‌گردد.

اپ پای نتورک بیش از ۵۰میلیون بار دانلود شده است

ادعای دیگر طرفداران این پروژه این است که نرم‌افزار معرفی‌شده توسط این تیم، در گوگل‌پلی وجود دارد و بیش از ۵۰میلیون بار دانلود شده و همین نکته نشان‌دهنده اعتبار پروژه است.

اول باید این نکته را بدانیم که بارها اتفاق افتاده است که گوگل نرم‌افزارهای مخربی را به اشتباه در گوگل‌پلی قرار داده و بعداً آنها را حذف کرده است. پس این نکته نمی‌تواند نشانی از اعتبار یک نرم‌افزار باشد.

دوم اینکه تعداد زیاد دانلود این نرم‌افزار به خاطر دریافت پاداش با لینک و شناسه دعوت (ریفرال) است. افرادی که کوچک‌ترین اطلاعاتی دراین‌باره ندارند، دست به دانلود نرم‌افزاری می‌زنند که شاید روزی پول بادآورده‌ای برای آنان به همراه داشته باشد. پس به این عدد دل خوش نکنید!

امتحانش رایگان است

طرفداران پروژه می‌گویند برای شرکت در استخراجِ این ارز، نیازی به وارد کردن سرمایه‌ نیست، پس حتی اگر پروژه به جایی نرسد، ما زیان نخواهیم کرد.

ماینینگی که توسط سخت‌افزار انجام می‌گردد. ولی در آن هیچ برق و دیتایی استفاده نمی‌گردد. ماینینگ نیست. این نرم‌افزار فقط عددی به شما نشان می‌دهد که در طول زمان بیشتر می‌گردد. عددی که هیچ ارزشی ندارد.

ادعای واردنکردن سرمایه‌ی درست است، اما کلاهبرداری همیشه با روش‌های مالی اتفاق نمی‌افتد. شما با شرکت در این پروژه، زمان ارزشمند، اطلاعات شخصی و ضمناً سخت‌افزار خود را در اختیار کسانی گذاشته‌اید که هیچ شناختی از آنها و اهدافشان ندارید و نمی‌دانید از گوشی شما و میلیون‌ها فرد دیگر در راستای چه مقاصدی استفاده خواهند کرد.

روش انتقال ارز دیجیتال پای نتورک چیست؟

در اپلیکیشن پای نتورک بخشی به نام «Pi Browser» وجود دارد که در آن قسمتی تحت‌عنوان «wallet.pi» تعبیه شده است. تعدادی از کاربران ادعا می‌کنند با انجام اهراز حویت (KYC) در Pi Browser موفق به فعال‌کردن امکان انتقال پای‌های خود به دیگر حساب‌های فعال این اپلیکیشن شده‌اند.

اما نکته اصلی اینجاست که امکان انجام اهراز هویت هنوز برای اکثر کاربران این اپلیکیشن فعال نشده است. بخشی از کاربران می‌گویند قبل از شروع مراحل احراز هویت با پیامی مبنی بر بسته‌بودن این امکان روبرو می‌شوند و تعدادی دیگر گزارش کرده‌اند که بعد از ارسال مدارک هویتی خود، حساب آنها تأیید نشده و موجودیشان کماکان غیرقابل‌انتقال باقی مانده است. گفتنی است که مدارک هویتی شهجریانان ایرانی هم مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد.

کل این پروسه برای پروژه‌ای که ادعا می‌کند شبکه‌ای غیرمتمرکز و باز است، به‌شدت مشکوک گویا و روی هم‌رفته حتی اگر امکان ارسال مدارک هویتی برای حساب کاربری شما در این برنامه فعال شده بود، با توجه به احتمال سؤاستفاده از اطلاعات شخصی شما طی این پروسه، به‌هیچ‌وجه پیشنهاد نمی‌گردد./strong> که اقدام به احراز هویت کنید.