احمق بزرگ‌تر (The Greater Fool)؛ ایده سرمایه‌گذاری یا حماقتی محض؟
بخش مهمی از بازار ارزهای دیجیتال و بهروشکلی بازار سرمایه وابسته به احساسات معامله‌گران و سرمایه‌گذاران است که البته ریشه روان‌شناختی دارد. فومو (FOMO)، ترس، بلاتکلیفی و تردید (FUD) و اغلب احساسات انسانی دیگر بر کارکرد قیمتی دارایی‌ها تأثیرگذارند.
این احساسات برای معامله‌گران هم می‌تواند سودآور باشد و هم زیان‌بار. اصلی‌ترین هدف سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از مشارکت در بازار کسب سود است. آنان برای این کار راهبردها و روش‌های متفاوتی را بسته به شرایط بازار به‌کار می‌گیرند؛ اما گاهی اوقات وسوسه سود کلان سبب می‌گردد.اصول و قواعد سرمایه‌گذاری را نادیده بگیرند.
یکی از رویکردهای کسب سود در بازار ارزهای دیجیتال که بدون توجه به اصول سرمایه‌گذاری به‌کار گرفته می‌گردد. نظریه احمق بزرگ‌تر است که در این مقاله، نیت داریم آن را بررسی کنیم. اگر می‌خواهید بدانید نظریه احمق بزرگ‌تر چیست و چه نکاتی دارد و برای در‌امان‌ماندن از آسیب‌هایش چه باید کرد، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
نظریه احمق بزرگ‌تر (The Greater Fool) چیست؟
ایده محوری نظریه احمق بزرگ‌تر این است که می‌توان یک دارایی سرمایه‌گذاری را با هر قیمتی خرید و با قیمت گران‌تر به شخص دیگری فروخت، بدون اینکه ارزش بنیادی یا ذاتی آن کالا اهمیت داشته باشد. به‌بیان ساده‌تر، نظریه مذکور بر این باور استوار است که «هرچیزی را با هر قیمتی بخری، احمقی دیگر یا «احمق بزرگ‌تری» پیدا می‌گردد.که آن را گران‌تر بخرد».
بر‌اساس نظریه احمق بزرگ‌تر، قیمت بازارِ هر دارایی لزوماً پیرو ارزش حقیقی آن نیست؛ بلکه متأثر از رفتارهای غیرعقلانی و توقع مشارکت‌کنندگان بازار است. بدین‌ترتیب، می‌توان با فروش هر دارایی به سرمایه‌گذار دیگری که به پرداخت قیمت بیشتری تمشتاق دارد، پول درآورد؛ حتی اگر قیمت بازار آن دارایی تناسبی با معیارهای بنیادی‌اش مثل درآمد و جریان سرمایه و ارزش‌گذاری نداشته باشد.
نظریه احمق بزرگ‌تر بر این باور استوار است که «هرچیزی را با هر قیمتی بخری، احمقی دیگر یا احمق بزرگ‌تری پیدا می‌گردد.که آن را گران‌تر بخرد».
نظریه احمق بزرگ‌تر بیشتر اوقات برای تبیین حباب‌های سوداگری در بازارهای مالی به‌کار می‌رود. در شرایط حباب، قیمت‌ها به‌صورت نابا دوامی به سطوح بالا می‌رود و ناگهان فرومی‌ریزد. منتقدان نظریه احمق بزرگ‌تر می‌گویند که این نظریه روش با دوامی برای پول درآوردن نیست و حباب‌ها سرانجام منفجر می‌شوند و دارندگان آن دارایی را به‌شدت متزیان می‌کنند.
حال به‌راستی چه چیزی سبب می‌گردد.که افراد دارایی‌هایی با قیمت غیرواقعی را بخرند که حتی گاهی اوقات به‌زیان آنان است؟ برای نمونه، میم کوین‌ها را در نظر بگیرید. شیبا اینو (SHIB) از زمان انتشار تا اوج قیمتش در سال ۲۰۲۱، افزایشی حدود ۲میلیون‌درصدی را تجربه کرد. چنین قیمتی برای توکنی که بهروشکلی برای شوخی و بدون هدف خاصی ایجاد شده است، ارزش‌گذاری بسیار زیادی به‌حساب می‌آید و هیچ ربطی به ارزش ذاتی آن ندارد.
نظریه احمق بزرگ‌تر از دیدگاه روان‌شناسی
حتماً درباره خِرَد جمعی شنیده‌اید که می‌گویند هر‌چه جمع بزرگ‌تر باشد، هوشمندتر از عقل فردی تصمیم‌گیری می‌کند؛ اما در‌مقابلِ این نظریه، معنی تفکر گَله‌ای هم هست که می‌گوید مردم تحت‌تأثیر دیگران و از روی احساسات تصمیم‌گیری می‌کنند نه بر‌اساس عقلانیت.
احساسی که در این‌جا از آن صحبت می‌گردد. همان ترس از‌دست‌دادن یا فومو (Fear of Missing Out) است. مردم وقتی می‌بینند دیگران پول مناسبی درمی‌آورند، دوست دارند همان کار را بکنند؛ اما درباره درستی یا نادرستی آن سرمایه‌گذاری هیچ تحقیقی نمی‌کنند. همان‌طور‌که افراد بیشتر و بیشتری وارد بازار می‌شوند، قیمت‌ها هم گران و گران‌تر و حباب تشکیل می‌گردد.
فرق ارزش‌گذاری ذاتی و نظریه احمق بزرگ‌تر
همان‌طور‌که گفتیم، نظریه احمق بزرگ‌تر به ارزش ذاتی و بنیادین دارایی‌ها توجهی نمی‌کند و تنها مبتنی‌بر این تفکر است که هر دارایی‌ای سرانجام خریداری خواهد داشت؛ اما در مدیریت سرمایه‌گذاری، مفاهیم دقیق‌تری وجود دارد که اغلب فعالان این بازار سرمایه‌گذاری‌های خود را بر‌اساس آن‌ها انجام می‌دهند. این سرمایه‌گذاران پیش از خرید دارایی‌ها، ارزش واقعی آن‌ها را بررسی می‌کنند. به این پروسه «ارزش‌گذاری ذاتی» گفته می‌گردد.
کسانی که بر‌اساس نظریه احمق بزرگ‌تر سرمایه‌گذاری می‌کنند، شاید یک دارایی را با قیمتی بخرند که بسیار گران‌تر از ارزش ذاتی آن است و هنگام فروشش هم با مشکل روبرو شوند. چه‌بسا هیچ‌کسی حاضر نباشد که دارایی مدنظر را با آن قیمت بخرد؛ چراکه ارزش واقعی‌اش بسیار کمتر است. حال ارزش ذاتی دارایی چگونه مشخص می‌گردد.
سرمایه‌گذاران برای مشخص ارزش ذاتی دارایی‌ها راستی‌آزمایی یا ارزیابی موشکافانه (Due Diligence) انجام می‌دهند. ارزیابی موشکافانه اصطلاحی با معنایی وسیع است که انواعی از تحلیل‌های کیفی و کمّی را در‌بر می‌گیرد. تعدادی از ابعاد ارزیابی موشکافانه ازاین‌قرارند: برآورد ارزش سرمایه یا ارزش کل، تشخیص درآمد و سود و جریان راندمان، تحقیق درباره رقبا و گرایش‌های صنعتی، بررسی سرمایه‌گذاری مدنظر در کلیت بازار و محاسبه چند معیار مثل نرخ قیمت به درآمد (PE)، نرخ قیمت به فروش (P/S) و نرخ قیمت بر درآمد به رشد (PEG).
نمونه‌های احمق بزرگ‌تر در دنیای سرمایه‌گذاری و ارزهای دیجیتال
حباب‌های قیمتی که با نیت سودجویی پدید می‌آیند، نتیجه ارزش‌گذاری غیرعقلانی به‌جای بررسی ارزش ذاتی سرمایه‌گذاری هستند و ترکیدن این حباب‌ها در‌نهایت می‌تواند به بحران منجر شود. یکی از نمونه‌های این حباب‌ها و نظریه احمق بزرگ‌تر بحران مالی سال ۲۰۰۸ در آمریکا بود. مردم از بانک وام می‌گرفتند تا خانه بخرند، به این امید که قیمت خانه افزایش یابد. این جریان تا چند سال جواب داد تا اینکه احمق‌های بزرگ‌تر تمام شدند!
وقتی توجه تعداد بیشتری از مردم به ارزش ذاتی مسکن جلب شد، دیگر وام‌گیرندگان نتوانستند خریداران جدید پیدا کنند. نتیجه این شد که بانک‌ها بخش بزرگی از اعتباری که در‌اختیار وام‌گیرندگان گذاشته بودند، از ترازنامه خود حذف کردند. این اتفاق به وضعیتی اضطراری در نظام بانکداری و سرانجام، بحران مالی منجر شد.
نمونه دیگر به بازار سهام مربوط می‌گردد.که نظریه احمق بزرگ‌تر درباره آن هم صادق است. در بازار سهام، تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران در شرکتی غیرسودده سرمایه‌گذاری می‌کنند و فرضشان این است که بعدها می‌توانند سهامش را با قیمت بیشتری به احمق بزرگ‌تری بفروشند. در این حالت، سرمایه‌گذاری در سهام باتوجه‌به ارزش و ظرفیت ذاتی آن برای راندمان درخورتوجه انجام نشده؛ بلکه بر این فرض استوار است که کسی پیدا می‌گردد.که آن سهام را با قیمت بیشتری بخرد.
نظریه احمق بزرگ‌تر حتی در گذشته‌های دور هم طرفدارانی داشته است. هلند که به سرزمین گل‌ها مشهور است، در دهه ۱۶۳۰ دچار «جنون گل لاله» شد و هجوم مردم برای خرید پیاز این گل سبب شد تا قیمتش سر‌به‌فلک بگذارد. در اوج این جنون، قیمت هر پیاز لاله به‌اندازه درآمد یک سال یک کارگر ماهر بود؛ اما این حباب هم بالاخره ترکید و اغلب مردم را ورشکست کرد. داستان جنون لاله فقط اخطاری درباره خطرهای هیجان غیرعقلانی نیست؛ بلکه وظیفه «احمق بزرگ‌تر» را در تداوم حباب به‌تصویر می‌کشد.
همیشه هنگام رشد قیمت‌ها کسانی پیدا می‌شوند که به پرداخت قیمت بیشتری مشتاق باشند و امیدشان این است که بتوانند با قیمت گران‌تری بفروشند. همین تمشتاق به خرید با قیمت متورم در‌حقیقت به تداوم و رشد حباب کمک می‌کند.
مزایا و معایب استفاده از دیدیه احمق بزرگ‌تر
نظریه احمق بزرگ‌تر می‌تواند در بازار ارزهای دیجیتال سود سرشاری نصیب افراد کند؛ اما فقط وقتی موفقیت آنان تضمینی است که در زمان‌بندی بازار مهارت کافی داشته باشند. ازآن‌جاکه اصلاح قیمت در بازار ارزهای دیجیتال رویدادی اجتناب‌ناپذیر است، کلید استفاده از این راهبرد آن است که فرد زودتر از موقعیت معاملاتی خارج شود تا دارایی روی دستش نماند. یعنی، هر معامله‌گری باید تلاش کند تا آخرین احمق نباشد! کسب سود سرشار از دیدیه احمق بزرگ‌تر میسراست؛ اما باید توجه کرد که ریسک آن هم زیاد است و البته راه‌های دیگری هم برای درآمد عالی و طولانی‌مدت وجود دارد.
اولین مشکل این نظریه در بازار ارزهای دیجیتال آن است که احمق‌های بزرگ‌تر بیشتر اوقات در پی دارایی‌های مطرح یا به‌اصطلاح ترند (Trend) هستند. آنان به دارایی‌هایی با کارکرد باثبات و زیربنای مستحکم علاقه‌ای ندارند؛ بلکه در پی این هستند که الان چه چیزی در بازار داغ است. درنتیجه، این احمق‌های بزرگ‌تر صبر و حوصله دارایی‌هایی را ندارند که جریان رشدشان کُند می‌گردد. این افراد با اولین نشانه مشکل از موقعیت خارج می‌شوند و در پی توکن بعدی می‌جریان که سرخط خبرها را پر کرده است. مسئله این است که احتمال دارد وقتی آنان آن دارایی را رها می‌کنند، شما دیگر خریداری پیدا نکنید و دارایی روی دستتان بماند.
بازار ارزهای دیجیتال ذاتاً پرنوسان است و همیشه سقوطی در پسِ رشد قیمت‌ها توقع شما را می‌کشد. پس مشکل دوم در استفاده از دیدیه احمق بزرگ‌تر مسئله زمان‌بندی است. هیچ‌کسی نمی‌داند که چه زمانی اصلاح قیمت شروع می‌گردد. اگر معامله‌گر در زمان‌بندی دچار خطا شود، به بزرگ‌ترین احمق تبدیل خواهد شد. سومین مسئله این است که نظریه احمق بزرگ‌تر راهبرد زمان‌بری است. اگر کسی بخواهد در استفاده از این نظریه موفق باشد، باید خیلی حواس‌جمع باشد. بهترین کار این است که به‌صورت مداوم و چندین بار در روز بازار را رصد کند. این کار به صرف زمان و انرژی زیاد و نظم نیاز دارد که بیشتر در معامله‌گران تمام‌وقت و ماهر یافت می‌گردد.
چگونه در دنیای ارزهای دیجیتال به احمق بزرگ‌تر تبدیل نشویم؟
اگر نظریه احمق بزرگ‌تر را به‌عنوان راهبرد معاملاتی برای خود انتخاب کرده‌اید؛ پس نباید مشکلی با خرید دارایی‌هایی داشته باشید که قیمتشان بیشتر از ارزش واقعی آن‌هاست؛ البته حواستان باشد که شاید زیان بزرگی روی دست خود بگذارید. خرید ارزهای دیجیتال بدون توجه به ارزش بنیادی آن‌ها شاید سبب شود که از انفجار نهایی حباب قیمتی آن آسیب ببینید. فروش گسترده هر ارز دیجیتال سبب کاهش قیمت آن می‌گردد.و اگر در آن زمان هیچ خریداری را سراغ نداشته باشید، پول زیادی از دست خواهید داد. بااین‌حال، برای در‌امان‌ماندن از آسیب‌های حباب ارزهای دیجیتال راه‌هایی وجود دارد که در‌ادامه، تعدادی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
- استفاده از حد زیان (Stop-Loss): سفارش‌های استاپ‌لاس ابزاری مؤثر برای به‌حداقل‌رساندن زیان نوسان قیمت است. با ثبت سفارش استاپ‌لاس، وقتی قیمت دارایی مدنظر به حد مشخص‌شده شما می‌رسد، سفارش اجرا می‌گردد. مشخص این حد برای آن است که در نوسان‌های بی مقدمه از زیان و کاهش بیش‌ازحد قیمت دارایی جلوگیری شود.
- تنظیم دوباره پورتفولیو: تنظیم دوباره ترکیب پورتفولیو هم راه دیگری برای جلوگیری از زیان است. با این کار، مطمئن می‌شوید که سبد دارایی‌های شما وابسته به موفقیت یا شکست سرمایه‌گذاری یا دارایی واحدی نیست.
- اندازه‌گیری موقعیت معاملاتی: به‌بیان ساده، اندازه موقعیت معاملاتی (Position Size) مقدار سرمایه‌ای است که معامله‌گر با آن نیت دارد به معامله‌ای وارد شود. انتخاب اندازه مناسب برای سرمایه‌گذاری و متناسب با ریسک از زیان جلوگیری می‌کند. به عنوان نمونه، می‌توانید از راهبرد مدیریت ریسکی استفاده کنید که بر‌اساس آن بیش از ۲درصد از سرمایه خود را در هر معامله به‌خطر نیندازید. از‌دست‌دادن ۲ درصد از سرمایه قابل‌تخصیص، مثلاً در یک میم کوین، بهتر از این است که زیان بزرگی آگاه کل سرمایه شما باشد.
- تنوع‌بخشی: حتماً این گزاره عامیانه را شنیده‌اید که «همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید». این قاعده بنیادی ساده به‌نظر می‌رسد؛ اما عمل به آن کمی مشکل است؛ به‌ویژه اینکه معامله‌گران بیشتر اوقات در روبروه با رشد دارایی خاصی وسوسه می‌شوند تا همه سرمایه‌شان را در آن بگذارند. اگر تصمیم گرفته‌اید که بخت خود را فقط با یک دارایی بیازمایید، بدانید که ریسک بسیار زیادی را پذیرفته‌اید.
جمع‌بندی
در این مقاله، نظریه احمق بزرگ‌تر را بررسی کردیم که رویکردی در بین سرمایه‌گذاران بازار ارزهای دیجیتال برای کسب بیشترین سود است. گفتیم که سرمایه‌گذار در این رویکرد توجهی به ارزش ذاتی دارایی‌ها نمی‌کند و آن را با قیمتی بیشتر از ارزش حقیقی‌اش می‌خرد. این سرمایه‌گذاری تنها به این امید انجام می‌گردد.که سرانجام احمق بزرگ‌تری پیدا می‌گردد.که حاضر باشد پول بیشتری بابت آن دارایی بپردازد.
ریشه روان‌شناختی نظریه احمق بزرگ‌تر همان ترس از‌دست‌دادن یا فومو است که با آن آشنا هستیم. مردم بیشتر برای این به خرید ارزهای دیجیتال هجوم می‌آورند که گمان می‌کنند اگر نخرند، زیان می‌کنند. گفتیم که نظریه احمق بزرگ‌تر بر همین پایه استوار است و هیچ توجهی به ارزیابی موشکافانه دارایی بر‌اساس معیارهای شناخته‌شده مذکور نمی‌کند.
در مطلب حاضر، از مزایا و معایب استفاده از راهبرد احمق بزرگ‌تر و روش‌های جلوگیری از زیان در هنگام استفاده از آن صحبت کردیم. در پایان، باید بگوییم که سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال بدون آگاهی از روش‌های مدیریت ریسک و دانش معامله‌گری می‌تواند به اشتباهاتی بزرگ منجر شود. راه‌هایی مثل احمق بزرگ‌تر ریسک‌پذیری بسیار زیادی می‌طلبد که شاید به قیمت ورشکستگی سرمایه‌گذاران تمام شود.
مقالات اخیر
